Με τα πόδια μισάνοιχτα και την κιθάρα στα χέρια, ο Στιβ «Λουκ» Λούκαθερ, ένας γεροδεμένος 67χρονος τύπος με λευκή αφάνα, στριμωγμένος σε ένα εντυπωσιακά στενό μαύρο παντελόνι, το χαίρεται με την ψυχή του. Το πλήθος που έχει συγκεντρωθεί στο Movistar Arena, στη συνοικία Villa Crespo του Μπουένος Άιρες, είναι εκστατικό. Ο Λούκαθερ κοιτάζει, από κάτω του, πολλές χιλιάδες Αργεντινούς να χτυπάνε τα πόδια τους ρυθμικά φωνάζοντας: «Toto, Toto! Όλε! Όλε!».
Οι Toto, οι οποίοι στα ’80s ήταν μία από τις πιο διάσημες ροκ μπάντες στον κόσμο, έχουν ήδη τραγουδήσει δύο από τα πιο γνωστά τους τραγούδια: το soft-rock Hold the Line (1978), με τα βροντερά ακόρντα του, και το ανεβαστικό Rosanna (1982), ένα mid-tempo τραγούδι (όπως είναι τα περισσότερα των Τοto) με δυνατά κιθαριστικά riffs και συναισθηματικές διαβαθμίσεις. Όμως, τη μεγάλη τους επιτυχία την κράτησαν για το τέλος. Τώρα, καθώς ο Λούκαθερ παίζει στην κιθάρα την εισαγωγή του Africa, που κυκλοφόρησαν σε σινγκλ το 1982, από τα μπαλκόνια της αρένας, τα στοιβαγμένα με κόσμο, ξεκινά ένας βρυχηθμός και χιλιάδες κινητά σηκώνονται ψηλά.
«I bless the rains down in Africa», τραγουδάει ο Τζόζεφ Γουίλιαμς, ο 64χρονος Καλιφορνέζος, ο οποίος, αν και βρισκόμαστε σε εσωτερικό χώρο, φοράει γυαλιά ηλίου. «Gonna take some time to do the things we never had, ooh-hoo».
Αν είστε άνω των 55, αυτοί οι στίχοι πιθανότατα είναι χαραγμένοι στον εγκέφαλό σας. Όμως απόψε, στο κοινό, το εντυπωσιακό είναι ότι πολλοί άνθρωποι είναι νεότεροι. Τα τραγούδια των Toto αναπαράγονται πάνω από τρία εκατομμύρια φορές κάθε μέρα μόνο στο Spotify και τον Ιούλιο του 2024 το 52% των ακροατών ήταν 34 ετών και κάτω. Το 2025, οι Toto έχουν γίνει, πια, νεανικό φαινόμενο. «Είναι τρελό, όντως συμβαίνει;», έλεγε ο Λούκαθερ τέσσερις ώρες νωρίτερα στο ξενοδοχείο όπου διαμένουν (το έχει σχεδιάσει ο Φίλιπ Σταρκ), κοντά στις αποβάθρες της πόλης. Εκεί, ο ίδιος και ο Γουίλιαμς προετοιμάζονται για τον επόμενο σταθμό της παγκόσμιας περιοδείας τους. «Έχουμε για κοινό άτομα τα οποία δεν μας είχαν ξανακούσει ποτέ στη ζωή τους. Απλώς ακούν ένα τραγούδι και τους αρέσει, χωρίς να έχουν σχηματίσει καμία εικόνα από πριν για το τι μπορεί να είναι το συγκρότημα. Έχουν ένα δισεκατομμύριο επιλογές σήμερα, και επιλέγουν εμάς».
Η δεύτερη ζωή ενός τραγουδιού
Αδιαμφισβήτητα, αυτή η αναγέννηση οφείλεται σε ένα συγκεκριμένο τραγούδι: ένα κομμάτι από τον δίσκο Toto IV του 1982, ο οποίος έχει πάρει Grammy. Το Africa ήταν ένα παγκόσμιο χιτ που, στην πραγματικότητα, ποτέ δεν ξεχάστηκε. Είχε παραμείνει στα playlists των ραδιοφώνων, μέχρι που, στις αρχές του αιώνα, μετατράπηκε σε πολιτιστικό φαινόμενο μέσα από την εμφάνισή του σε διάφορα μέσα. Το 2013, το κανάλι CBS έπαιζε το Africa στην κάλυψη της κηδείας του Νέλσον Μαντέλα. Το 2016, σε ένα επεισόδιο του South Park εμφανίστηκε ένας Λούκαθερ-καρτούν παίζοντας το Africa.
Την ίδια χρονιά, το πρώτο επεισόδιο της sci-fi σειράς Stranger Things το χρησιμοποίησε ως ηχητικό background σε μια σημαντική σκηνή. Το 2018, μια διασκευή της alt-rock μπάντας Weezer έφτασε στο νούμερο 51 του Billboard Hot 100. Το 2024, το Africa κατέκτησε το στάτους του Diamond, επειδή έφτασε τα 10 εκατομμύρια πωλήσεις στην Αμερική.
«Μετά το Stranger Things, το πράγμα ξέφυγε», λέει ο Λούκαθερ. «Αρχίσαμε να πουλάμε τη μουσική μας σε παιδικά βιντεοπαιχνίδια. Τα νούμερα δεν λένε ψέματα. Τα τελευταία δέκα χρόνια είχαμε τέσσερα δισεκατομμύρια στριμ, έξι δισεκατομμύρια αν υπολογίσετε και το YouTube». Ο Γουίλιαμς γνέφει συμφωνώντας: «Οι συναυλίες που κάνουμε είναι μεγαλύτερες· ειλικρινά, είναι εκπληκτικό».
«Αρχίσαμε να πουλάμε τη μουσική μας σε παιδικά βιντεοπαιχνίδια. Τα νούμερα δεν λένε ψέματα. Τα τελευταία δέκα χρόνια είχαμε τέσσερα δισεκατομμύρια στριμ». ―Στιβ «Λουκ» Λούκαθερ
Ειδικά αν σκεφτεί κανείς τι έχει περάσει το συγκρότημα από τότε που μια ομάδα σχολιαρόπαιδων από το Λος Άντζελες αποφάσισαν να το ιδρύσουν, το 1976. Στα πρώτα line-ups των Toto έβλεπε κανείς τον Λούκαθερ, τα αδέλφια Πορκάρο, τον Στιβ (πλήκτρα και ντραμς) και τον Τζεφ (ντραμς), τον Ντέιβιντ Πέιτς (πλήκτρα, φωνητικά), τον μπασίστα Ντέιβιντ Χάνγκεϊτ και τον τραγουδιστή από τη Λουιζιάνα, Μπόμπι Κίμπαλ. Από τότε, το συγκρότημα έχει αλλάξει πολλές φορές μορφή. Τον Χάνγκεϊτ τον αντικατέστησε ο τρίτος από τα αδέρφια Πορκάρο, Μάικ, και όταν ο Κίμπαλ άρχισε να αντιμετωπίζει κάποιες προσωπικές δυσκολίες –στις οποίες θα αναφερθούμε αργότερα –, ήρθε στη θέση του ο Γουίλιαμς.
«Κάποιοι άνθρωποι πέθαναν, δυστυχώς. Αυτό είναι που σε θλίβει», λέει ο Λούκαθερ.
Ο Τζεφ Πορκάρο «έφυγε» πρώτος, από καρδιακή προσβολή το 1992, σε ηλικία 38 ετών (οι LA Times έγραψαν πως ο ιατροδικαστής απέδωσε τον θάνατό του σε πρόβλημα της καρδιάς που συνδέεται με τη χρήση κοκαΐνης, αν και το συγκρότημα το αμφισβητεί αυτό). Ο Μάικ πέθανε το 2015, σε ηλικία 59 ετών, αφού υπέφερε από πλάγια αμυοτροφική σκλήρυνση (ALS). Ο Πέιτς είναι ακόμα στο συγκρότημα, αλλά δεν μπορεί να συμμετάσχει σε περιοδείες, σύμφωνα με τον Λούκαθερ.
«Κάποιοι άνθρωποι επέλεξαν να φύγουν και να μην επιστρέψουν, και κάποιοι άνθρωποι δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν ιατρικά. Έτσι, ο Τζο και εγώ κρατάμε το κερί». Εν τω μεταξύ, ο Κίμπαλ έχει λάβει μια δυσάρεστη διάγνωση. «Ο Μπόμπι είναι ένας από τους μεγάλους τραγουδιστές – ο καημένος, έχει άνοια», λέει ο Λούκαθερ. Ωστόσο, έχοντας φτάσει έως εδώ, αυτός και ο Γουίλιαμς είναι πρόθυμοι να συνεχίσουν. «Δεν παρτάρουμε πια», συμπληρώνει. «Δεν πίνουμε, δεν διασκεδάζουμε, δεν καπνίζουμε τσιγάρα. Ο ύπνος είναι τα ναρκωτικά μας πια». Ο Γουίλιαμς παρεμβαίνει: «Και το νερό». «Αν και πρέπει να τονίσω», προσθέτει ο Λούκαθερ, του οποίου τα λόγια είναι γεμάτα vintage rock αναφορές, «ότι εξακολουθεί να είναι τρομερά διασκεδαστικό για εμάς, φίλε. Ανεβάζουμε τον ήχο πιο δυνατά απ’ ό,τι όταν ήμασταν 29 ετών. Είναι τρελό».
«Toto; Τι ηλίθιο όνομα!»
Το πρώτο σινγκλ των Toto, Hold the Line, έγινε αμέσως επιτυχία το 1978. Ταυτόχρονα, το συγκρότημα διαπίστωσε ότι, αν και ήταν εξαιρετικά δημοφιλές, οι κριτικοί το χλεύαζαν. Δεν τους άρεσε το όνομα της μπάντας, το οποίο ήταν εμπνευσμένο από τον Μάγο του Οζ, δεν τους άρεσε η εμφάνισή τους με τα γιλέκα, τις περμανάντ και τα μουστάκια, σε μια περίοδο που η μόδα του νέου κύματος όριζε στενά τζιν και μαλλιά-καρφάκια.
«Δεν πίνουμε, δεν διασκεδάζουμε, δεν καπνίζουμε τσιγάρα. Ο ύπνος είναι τα ναρκωτικά μας πια». ―Τζόζεφ Γουίλιαμς
«Οι άνθρωποι έλεγαν: “Toto; Αυτό είναι ηλίθιο”», λέει ο Λούκαθερ. «Για το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας μας, μας απέρριπταν τα ΜΜΕ των χίπστερ. Το Melody Maker [Σ.τ.Μ. βρετανικό περιοδικό, ένα από τα πρώτα μουσικά εβδομαδιαία περιοδικά στον κόσμο] αρνιόταν ακόμη και να αναφέρει το όνομά μας. Ένα από τα πράγματα που έλεγαν για τους Toto ήταν ότι δεν έχουν ψυχή, εξαιτίας της προσοχής που έδιναν στην πλούσια παραγωγή των άλμπουμ τους. Είναι κάτι που μπορείτε να ακούσετε στο σάουντρακ του Dune του Ντέιβιντ Λιντς (1984), που έγραψαν οι Toto και το ηχογράφησαν με τη Συμφωνική Ορχήστρα της Βιέννης. Τα περισσότερα μέλη του συγκροτήματος ήταν επιτυχημένοι μουσικοί που έπαιζαν σε ηχογραφήσεις και συναυλίες. Ο Λούκαθερ έχει δουλέψει στο άλμπουμ Thriller του Μάικλ Τζάκσον, ενώ έχει κάνει ηχογραφήσεις και με τον Πολ Μακ Κάρτνεϊ. Ο Γουίλιαμς, του οποίου ο πατέρας, Τζον Γουίλιαμς, είναι ο συνθέτης του σάουντρακ του Star Wars και έχει στο ενεργητικό του πέντε Όσκαρ, έχει δουλέψει με τον Τζορτζ Λούκας και τον Χανς Ζίμερ, ενώ τραγουδούσε τα κομμάτια του Σίμπα στο The Lion King (1994).
«Εκείνες τις μέρες, οι κριτικοί και τα περιοδικά δεν ενδιαφέρονταν για το αν τα συγκροτήματα έχουν καλούς μουσικούς», λέει. «Στήριζαν όσους εκείνοι θεωρούσαν ροκ εν ρολ καλλιτέχνες που τα βάζουν με το σύστημα».
Επίσης, υπήρχε και το πρόβλημα με τα ναρκωτικά. «Ισχύει ότι έμπλεξα με ουσίες», λέει ο Γουίλιαμς, ο οποίος για ένα διάστημα είχε αποχωρήσει από την μπάντα, για να αντιμετωπίσει τον εθισμό του στην κοκαΐνη. «Αυτό είναι μέρος της ενηλικίωσης». Ο Κίμπαλ, από την άλλη, συνελήφθη για εμπόριο ναρκωτικών το 1983, έπειτα από αστυνομική επιχείρηση.
«Ο Μπόμπι συνελήφθη να κυνηγάει γυναίκες που ήταν αστυνομικοί», λέει ο Λούκαθερ. «Του την έστησαν. Ήταν πληθωρικός και του άρεσε να διασκεδάζει – δεν ήταν μυστικό αυτό, όλοι μας το κάναμε. Ήμασταν νέοι και ηλίθιοι και περνούσαμε καλά. Νομίζαμε ότι αυτό έπρεπε να κάνουμε. Αν μπορούσα να το πάρω πίσω, θα το έκανα, αλλά την ίδια στιγμή, στη ζωή πρέπει να περνάς μέσα από τα σκατά. Αυτό ισχύει σε κάθε οικογένεια. Παρ’ όλα αυτά, ήταν ταπεινωτικό και ένιωσα άσχημα για τον Μπόμπι, είναι ένας ωραίος τύπος. Θυμάμαι τη μητέρα μου να με παίρνει τηλέφωνο στις 6.30 το πρωί και να μου λέει: “Ο Μπόμπι συνελήφθη για ναρκωτικά. Είστε όλοι σας βουτηγμένοι στα ναρκωτικά;”. Η σωστή απάντηση ήταν ναι, κατά πάσα πιθανότητα». Ο Λούκαθερ συνεχίζει: «Για καμιά δεκαριά χρόνια, το LA ήταν γεμάτο άσπρη σκόνη. Υπήρχε ένα περιοδικό –το οποίο δεν θα κατονομάσω– που, κάθε φορά που αναφέρονταν οι Toto, έβαζε μπροστά τη λέξη “κοκαΐνη”· όμως δεν την ανακαλύψαμε εμείς. Όλα τα συγκροτήματα, όλοι οι καλλιτέχνες με τους οποίους δουλέψαμε, σε κάθε πάρτι που πήγαμε… Θα μπαίναμε σε έναν χώρο και θα βλέπαμε βουνά σκόνης. Ακόμα και ο καθαριστής της πισίνας είχε πάνω του κοκαΐνη. Ήταν καταστροφικό, αλλά αρχικά το πουλούσαν σε όλους και μας έλεγαν ότι δεν θα πάθουμε τίποτα. Έλεγαν ψέματα. Στην αρχή είχε πλάκα και μετά έγινε περίεργο».
Σχεδόν 50 χρόνια μετά
Περνώντας τα χρόνια, και μέσα από όλα αυτά, ο Λούκαθερ παρέμεινε σταθερά στην μπάντα. Έχει συμμετάσχει σε κάθε άλμπουμ, έχει παίξει σε κάθε συναυλία, έχει συνυπογράψει τραγούδια. Το πόσο πλούσιος έχει γίνει ο καθένας τους ατομικά, χάρη στην επιτυχία του συγκροτήματος, είναι ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα. Τα δικαιώματα για το Hold the Line και το Rosanna ανήκαν στον Πέιτς, για το Africa από κοινού στον Πέιτς και τον Τζεφ Πορκάρο. Ο Γουίλιαμς συνυπογράφει το χιτ Pamela, του 1988. Όταν τον ρωτώ για τα χρήματα, ο Λούκαθερ, ο οποίος εκτελεί και έως έναν βαθμό χρέη μάνατζερ του συγκροτήματος, λέει: «Έκανα ένα φανταστικό ντιλ με το Spotify, με το που δημιουργήθηκε. Όμως, δεν γυρίζουν όλα γύρω από τα χρήματα, αν και όλοι τα χρειάζονται. Έχω τέσσερα παιδιά και δύο πρώην συζύγους, και η εφορία μού παίρνει το 50%. Θα το αφήσω εκεί».
Το 1978, αλλά και το 2025, η εμφάνισή τους μπορεί να μην είναι αυτή που θα περίμενε κανείς («κανείς δεν έρχεται στις συναυλίες μας για να δει τα οπίσθιά μου σε ένα στενό τζιν», όπως εξηγεί ο Λούκαθερ), αλλά πάνω από 300 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν παρακολουθήσει το βιντεοκλίπ του Hold the Line στο YouTube. Για την ιστορία, το Melody Maker έκλεισε το 2020. Με λίγα λόγια, οι Toto κέρδισαν.
Όταν τον ρωτώ πώς θα έμοιαζε η ζωή αν είχαν χάσει, ο Λούκαθερ απαντά: «Θα καθόμουν σε ένα καζίνο στην Καλιφόρνια, πίνοντας μέχρι θανάτου, παίζοντας μουσική στις δύο το πρωί με ένα τσούρμο 18χρονα, και θα μισούσα τη ζωή μου».
Αντ’ αυτού, βρίσκει τον εαυτό του να λυτρώνεται ως εκ θαύματος από μια σύγχρονη ποπ κουλτούρα που ανακυκλώνει το παρελθόν χωρίς να ενδιαφέρεται για περασμένες διαφωνίες. Τώρα τα τραγούδια κάνουν ή όχι επιτυχία ανάλογα με το αν έχουν καλό ήχο και, όπως μπορεί να πιστοποιήσει το πλήθος που γέμισε τη Movistar Arena, τα τραγούδια των Toto ακούγονται πράγματι πολύ καλά.
«Τα παιδιά δεν ενδιαφέρονται για το τι έλεγαν οι κριτικοί τότε», λέει ο Λούκαθερ. «Υπήρχε κάποιο μίσος και τώρα έχει σβηστεί. Ήμασταν πιο ανθεκτικοί από τους haters».
