Σάββατο μεσημέρι στον Όμιλο Αντισφαίρισης Γλυφάδας. Ο Ραφαήλ Παγώνης σηκώνει το βλέμμα του απέναντι στον ήλιο πριν απελευθερώσει ένα δυνατό σερβίς, που καταλήγει στους επί χρόνια προπονητές του, Πάρι Γεμουχίδη και Γιώργο Φουντούκο. Βρισκόμαστε στα γήπεδα όπου ωρίμασε τενιστικά, από τα επτά του χρόνια, ο Στέφανος Τσιτσιπάς. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως στον Φουντούκο αφιέρωσε δημόσια την κατάκτηση του πρώτου masters τίτλου του. Η ιστορία του Στέφανου δίνει έμπνευση στα όλο και περισσότερα παιδιά, όπως μαθαίνουμε, που τα τελευταία χρόνια πιάνουν μια ρακέτα ακολουθώντας τα βήματά του.
Ο 13χρονος Ραφαήλ ή Ράφα, όπως τον φωνάζουν, έχει μετακομίσει από τον Σεπτέμβριο στην Κύπρο, όπου εξελίσσεται ως παίκτης υπό την καθοδήγηση του Μάρκου Παγδατή, στο χώμα όμως που τινάζει από τα παπούτσια του μετά το σερβίς του έχει παίξει πολλές φορές. Εδώ προπονούνταν από το 2019, ενώ στο παρελθόν συνεργάστηκε και με τον Παντελή Μοσχούτη. Όταν τον συναντάμε, έχει επιστρέψει από μια σειρά τουρνουά στην Ευρώπη. Η μητέρα του, Ελένη Βαρβαρίγου, που παρακολουθεί δίπλα μας την προπόνησή του, έχει αφιερώσει εξ ολοκλήρου τη ζωή της στο να τον συνοδεύει σε κάθε σταθμό μιας πολλά υποσχόμενης πορείας. Σε λίγες μέρες πετάει για Γαλλία, μετά για Σουηδία. Για δύο εβδομάδες κάθε μήνα, ο Ραφαήλ βρίσκεται μακριά από το σπίτι του, σε κάποιο αεροπλάνο, στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου ή στο κορτ όπου αναμετριέται με αθλητές απέναντι στους οποίους πιθανόν να διεκδικήσει στο μέλλον ένα Grand Slam. «Ποιος από τους δυο σας θα αφήσει τη δουλειά του για να ταξιδεύει μαζί του;» είχε ρωτήσει πριν από χρόνια τους γονείς του ο τενίστας Μάρτιν Βέρκερκ, όταν είδε τον μικρό σε μια προπόνησή του στην Ολλανδία. Ο πατέρας του, που είναι γυμναστής, ανέλαβε όλη την αθλητική του εξέλιξη. Το 2025 τον βρήκε στην κορυφή της Ελλάδας και της Ευρώπης στις ηλικίες κάτω των 14 ετών. Έχει κατακτήσει Πανελλήνιο Πρωτάθλημα στις ηλικίες Κ10, Κ12, Κ14, έχει φτάσει στον τελικό του IMG Future Stars και τερμάτισε τρίτος στα τουρνουά Orange Bowl USA, ενώ μετράει δεκάδες διακρίσεις σε ευρωπαϊκά τουρνουά. «Εάν όλα πάνε καλά, δεν έχει τραυματισμούς και κάνει με φυσιολογικό τρόπο τις μεταβάσεις στις μεγαλύτερες ηλικιακές κατηγορίες, νομίζω πως θα αρχίσει να πλασάρεται στις υψηλές θέσεις και μετά τα 20-22 χρόνια του θα μπορεί να πιάσει και την 100άδα», εκτιμά ο Γιώργος Φουντούκος.
Στα κορτ του Μουράτογλου
Όπως συμβαίνει με τα περισσότερα ανερχόμενα αστέρια του αθλητισμού –στις περιπτώσεις που δεν αποτελούν γόνους πρωταθλητών–, για να ξεχωρίσουν, απαιτούνται μια σειρά από προϋποθέσεις: το ταλέντο, το κατάλληλο περιβάλλον που θα βοηθήσει αυτό να αξιοποιηθεί, και φυσικά η τύχη. Υπάρχει πάντα μια στιγμή στην οποία οι πλανήτες θα πρέπει να ευθυγραμμιστούν. «Ο Ράφα είναι γεννημένος αθλητής· από παιδί δεν τον ενδιέφερε τίποτε άλλο, πάντα ήθελε μια μπάλα», λέει η μητέρα του. Ξεκίνησε να παίζει τένις μόλις στα τρία του, μαζί με αθλήματα όπως το μπάσκετ και το ποδόσφαιρο. «Σε ό,τι έκανα ήθελα να κερδίζω. Δεν αντέχω να χάνω», λέει ο ίδιος.
Ένα απόγευμα πριν από μερικά χρόνια, ο Στέφανος Τσιτσιπάς, με τον οποίο ο Ραφαήλ είχε γνωριστεί σε ένα τουρνουά στην Ολλανδία, ήρθε να προπονηθεί στον όμιλο της Γλυφάδας. Μαζί του ήταν και ένας προπονητής της σχολής του Πατρίκ Μουράτογλου, του ανθρώπου που υπήρξε κόουτς τόσο του ίδιου του Τσιτσιπά όσο και της Σερένα Γουίλιαμς. «Είδε τον Ράφα να παίζει και μας πρότεινε να τον στείλουμε για μία εβδομάδα σε ένα από τα προγράμματα φιλανθρωπικού χαρακτήρα, στα οποία παιδιά από διάφορες χώρες προπονούνται δωρεάν», λέει η Ελένη.
Ο Ραφαήλ εντάχθηκε σε ένα προπονητικό πρόγραμμα δύο ετών στην ακαδημία του. Όταν στη συνέχεια κλήθηκε να εγκατασταθεί μόνιμα εκεί, οι γονείς του έκριναν πως ήταν πολύ μικρός για κάτι τέτοιο. Όταν προπονούνταν εκεί όμως, τον είδε και ο διάσημος Κύπριος τενίστας Μάρκος Παγδατής, ο οποίος σήμερα τον προπονεί στην Κύπρο. Ο ίδιος ο Μουράτογλου είχε πει στη μητέρα του Ράφα πως δεν υπάρχει plan B αν θέλει να φτάσει στην κορυφή. «Από τη στιγμή που θα βάλεις στο μυαλό σου το plan B, τελείωσε. Υπάρχει μόνο ένας δρόμος».
Αφίσες στο δωμάτιο
Υπάρχει μια στιγμή που ξεχωρίζει η μητέρα του Ράφα από εκείνη την εποχή: «Ήταν όλοι οι γονείς στο γήπεδο και με ρώτησαν πόση ώρα προπονείται την ημέρα ο Ραφαήλ. Τους είπα μιάμιση ώρα τη μέρα, από Δευτέρα έως Παρασκευή. Σταμάτησαν όλοι και με κοίταξαν. “Πόσο;” ρώτησαν. “Οι άλλοι τι κάνουν;” σκέφτηκα τότε». Διάβασμα για το σχολείο, αποθεραπεία, φυσικοθεραπεία, μασάζ, γυμναστική, διατροφή, ύπνος, καθώς και κουνγκ φου απαρτίζουν το πρόγραμμά του, πέρα από την προπόνηση του τένις, η οποία, όσο αυτός μεγαλώνει, έχει φτάσει τις τρεις ώρες την ημέρα. «Ξυπνάω στις επτά το πρωί, από τις οκτώ έως τις εννιά κάνω γυμναστική, έπειτα παίζω τένις μέχρι τις 10.30 μόνος μου. Ακολουθούν τα μαθήματα και το απόγευμα προπονούμαι με γκρουπ στο σχολείο. Κοιμάμαι στις εννιά το βράδυ», περιγράφει την καθημερινότητά του.
Το δωμάτιό του κοσμούν αφίσες του Ναδάλ (ο οποίος ανέκαθεν αποτελούσε το είδωλό του – άλλωστε οι γονείς του τον βάφτισαν Ραφαήλ έχοντας αυτόν στο μυαλό τους) και του Φέντερερ, φωτογραφίες του με τον Στέφανο Τσιτσιπά, καθώς και αποφθέγματα αθλητών όπως ο Κόμπε Μπράιαντ και ο Μάικλ Τζόρνταν.
Ο Ράφα είναι παίκτης ψυχολογίας. Η μητέρα του καταλαβαίνει τη διάθεσή του από τη στιγμή που μπαίνει στο γήπεδο. «Σχεδόν πάντα χαμογελά· όταν δεν το κάνει, είναι αγχωμένος», λέει. «Στο τένις κερδίζει μόνο ένας, και ακόμη κι αν κερδίσεις την Κυριακή, τη Δευτέρα έχεις άλλο παιχνίδι και ξεκινάς από το μηδέν».
Όπως εξηγεί, μερικές φορές αρκεί ένας πόντος για να επιστρέψει κανείς ψυχολογικά σε ένα χαμένο ματς. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι και το παιχνίδι από τον προπερσινό ημιτελικό του IMG Future Stars. Σε αυτό πέτυχε μια επική ανατροπή απέναντι στον Νικίτα Μπερντίν – είναι τρομερό αν σκεφτεί κανείς ότι σε δέκα χρόνια οι δυο τους μπορεί να αναμετριούνται σε κορυφαία Grand Slam. Κουρασμένος, όμως, από τη μεγάλη του νίκη, έχασε στον τελικό που ακολούθησε. «Παιδί μου, δεν πειράζει, χθες άφησες την ψυχή σου», του είπε η Ελένη. «Τα πόδια μου άφησα», απάντησε εκείνος. «Πάντα του έλεγα: “Θέλω να χαίρεσαι. Αν δεν γελάς, τελείωσε. Θέλω αυτό που κάνεις να είναι επιλογή σου”», λέει η μητέρα του.
«Είσαι μόνος στην αρένα»
Όσο ο Ράφα μεγαλώνει, οι απαιτήσεις θα αυξάνονται. Το κυνήγι των βαθμών θα τον οδηγεί σε τουρνουά που διοργανώνονται ακόμη συχνότερα, σε όλες τις ηπείρους. Εάν τα πράγματα κυλήσουν φυσιολογικά, θα περάσει από τρεις μεταβάσεις μέχρι να γίνει ένας κορυφαίος παίκτης, από την κατηγορία των junior στην Κ18, έπειτα στα πρώτα επαγγελματικά τουρνουά (Futures, Challenger) και στη συνέχεια στα μεγάλα. «Τα παιχνίδια είναι δύσκολα, τα παιδιά σε αυτή την ηλικία είναι πολύ δυνατά, ώριμα, πιο ψηλά και πιο γεροδεμένα. Ο καθένας μεγαλώνει με διαφορετικό ρυθμό.
Ως γονιός αγχώνεσαι, όχι μόνο για την έκβαση του αγώνα, αλλά και για το συναισθηματικό φορτίο που βιώνει το παιδί μέσα στο ματς. Είναι καλά; Δεν είναι; Αν χάσει, τι πρέπει να του πεις και τι όχι; Ένας σπουδαίος προπονητής είχε πει κάποτε ότι το τένις προετοιμάζει τα παιδιά για τις δυσκολίες της ζωής. Είσαι μόνος στην αρένα. Κανείς δεν μπορεί να σε βοηθήσει. Αυτό που θέλω είναι να τον δω ευτυχισμένο και δυνατό άνθρωπο».
Η ικανότητα του Ράφα να διαχειρίζεται θετικά την πίεση είναι ένα στοιχείο που κάνει τον κύριο Φουντούκο να βλέπει αισιόδοξα το μέλλον. «Τον βλέπω πάντα να χαμογελά και να δίνει το εκατό τοις εκατό στις προπονήσεις. Αγωνιστικά είναι ένας πλήρης παίκτης από πολύ μικρή ηλικία. Μπορεί να αλλάξει τον ρυθμό του παιχνιδιού εύκολα».
Στα χνάρια του Στέφανου
Ο Στέφανος Τσιτσιπάς πέρασε την πόρτα της ακαδημίας σε ηλικία επτά ετών. Ο κ. Φουντούκος τον είδε να εξελίσσεται βήμα βήμα στον καλύτερο Έλληνα τενίστα όλων των εποχών. Βλέπει ομοιότητες με τον Ράφα; «Έχουν διαφορετική ιδιοσυγκρασία, αλλά και οι δύο είναι μαχητές και διαθέτουν εξαιρετική ικανότητα στο διάβασμα του παιχνιδιού», αναφέρει. Τον ρωτάω εάν είχε διακρίνει από νωρίς τα σημάδια για τον μελλοντικό θρίαμβο του Στέφανου και μου εξηγεί πως ήταν φανερό ότι θα φτάσει στο Top 100. «Το να φτάσει, όμως, στις τρεις πρώτες θέσεις της παγκόσμιας κατάταξης και να είναι στα ημιτελικά και τελικά σε όλα τα μεγάλα τουρνουά, είναι κάτι πραγματικά ασύλληπτο. Εάν το καταφέρει και ο Ράφα, θα μιλάμε για δύο σπάνιες περιπτώσεις». Η ζωή βέβαια ενός αθλητή που αποδίδει σταθερά σε τόσο υψηλό επίπεδο είναι, όπως λέει, εξαντλητική. «Μπορεί να μένει σε πολυτελή ξενοδοχεία και να έχει ανθρώπους γύρω του που τρέχουν για εκείνον, αλλά είναι μια πολύ μοναχική ζωή. Θα κλειστεί στο δωμάτιό του, θα κάνει τη θεραπεία του μετά τον αγώνα για μία με μιάμιση ώρα».
Συζητάμε με τη μητέρα του Ραφαήλ για τις οικονομικές απαιτήσεις του τένις. «Το τένις είναι ακριβό άθλημα. Τα έξοδα είναι τεράστια. Γι’ αυτό και η Ελλάδα δεν μπορεί να βγάλει πολλούς αθλητές, ειδικά επαγγελματίες τενίστες. Είναι ένα άθλημα που απαιτεί συνεχή ταξίδια όλο τον χρόνο. Ποιος πληρώνει αυτά τα έξοδα; Ποιος αφήνει τη δουλειά του; Δεν μπορούμε να το υποστηρίξουμε μόνοι μας. Υπάρχουν, όμως, άνθρωποι που μας βοηθούν: ο κ. Κωνσταντίνος Κόκαλης, ο κ. Ανδρέας Μαρτίνος, η κ. Αναστασία Κολάκη. Μας έχουν στηρίξει και συνεχίζουν να μας στηρίζουν, ώστε να μπορούμε να αντεπεξέλθουμε. Διαφορετικά, ο Ραφαήλ θα ήταν απλώς ένα ταλέντο που πήγε χαμένο».
«Όνειρό μου είναι να κερδίσω όλα τα Grand Slam σε κάθε επιφάνεια και να γίνω νούμερο ένα», λέει σήμερα ο 13χρονος Ραφαήλ.
Στην Κύπρο, όπου μετακόμισε η οικογένεια του Ραφαήλ, υπάρχει η δυνατότητα να προπονείται στο μέλλον φοιτώντας παράλληλα σε αθλητικό λύκειο, κάτι που δεν ισχύει στην Ελλάδα. «Μπορούμε να βγάλουμε αθλητές ως χώρα, αλλά όταν ξεκινούν τα φροντιστήρια για τις Πανελλήνιες, έρχεται η στιγμή που πολλοί τα παρατάνε. Σε αναγκάζει η ζωή», λέει η Ελένη. Ο κ. Φουντούκος τονίζει ότι μέχρι τώρα τη δουλειά για τους νέους αθλητές όπως ο Ραφαήλ, την έχουν αναλάβει οι όμιλοι και οι ιδιωτικές πρωτοβουλίες των οικογενειών. «Πρέπει να δημιουργηθεί ένα αθλητικό κέντρο, να βοηθήσει το αθλητικό σχολείο και να συνεργαστούν όλοι οι φορείς, ώστε τα λίγα παιδιά που θέλουν να ασχοληθούν σοβαρά με το τένις να μπορούν να προπονούνται σωστά, σε ένα μέρος».
O Ραφαήλ δεν διστάζει να μοιραστεί τις φιλοδοξίες του. «Όνειρό μου είναι να κερδίσω όλα τα Grand Slam σε κάθε επιφάνεια και να γίνω νούμερο ένα», μας λέει εμφατικά πριν τον αποχαιρετήσουμε. Το σημαντικότερο, όμως, αναλογίζομαι καθώς αποχωρούμε μαζί από το κορτ, δεν είναι όλα όσα μπορεί να κατακτήσει, αλλά πως όση ώρα προπονούνταν, ανάμεσα στα καλά μελετημένα χτυπήματα, δεν σταματήσαμε να ακούμε το γέλιο του.
