Βοιωτία: Περί Νυμφών και Μουσών
Η πόλη: Λιβαδειά.
Η πέτρινη γυναικεία μορφή που μοιάζει να αναδύεται μέσα από τα πλούσια νερά είναι από τις πιο γνωστές και γοητευτικές εικόνες της Λιβαδειάς, αλλά δεν είναι η μοναδική. Είναι η Έρκυνα, η νύμφη φίλη της Περσεφόνης, και τη φιλοτέχνησε ο γλύπτης Σπύρος Γουργιώτης. Σύμφωνα με τον μύθο, οι δύο φίλες έπαιζαν στην περιοχή με μια χήνα, όταν το πτηνό κρύφτηκε σε μια σπηλιά. Οι φίλες τράβηξαν τον βράχο που την έφραζε και τότε ανάβλυσαν οι πηγές. Κι αυτές ακριβώς οι πηγές είναι το μεγάλο προσόν της Λιβαδειάς, που από πόλη-πέρασμα για τα βουνά της Στερεάς Ελλάδας τη μετατρέπουν σε προορισμό για μια όμορφη μονοήμερη απόδραση. Ακριβώς δίπλα στον αστικό ιστό, το φαράγγι και ο ποταμός της Έρκυνας προσφέρουν μια βόλτα-όνειρο ακόμη και τους χειμερινούς μήνες, παρότι τα πλατάνια έχουν ρίξει τα φύλλα τους. Μικροί καταρράκτες, πέτρινα γεφυράκια, πλακόστρωτα, αλλά και ένας νερόμυλος και μια νεροτριβή εμφανίζονται, ενώ μέσα στο φαράγγι υπάρχουν αναρριχητικά πεδία αλλά και το εκκλησάκι της Αγίας Ιερουσαλήμ. Μάλιστα, λέγεται ότι σε όλο το φαράγγι απλωνόταν στην αρχαιότητα το μυστηριώδες μαντείο του Τροφωνίου Διός, «προθάλαμος» του Μαντείου των Δελφών. Εκεί ο χρηστηριαζόμενος έπινε νερό από δύο πηγές: από της Λήθης για να ξεχάσει ό,τι «κουβαλούσε» και από της Μνημοσύνης για να θυμάται όσα θα δει και θα ακούσει εκεί.
Οι πηγές είναι το μεγάλο προσόν της Λιβαδειάς, που από πόλη-πέρασμα για τα βουνά της Στερεάς Ελλάδας τη μετατρέπουν σε προορισμό για μια όμορφη μονοήμερη απόδραση.
Κι αν η Λιβαδειά φημίζεται για τα σουβλάκια της κι οι δεκάδες ψησταριές στις πηγές δελεάζουν τους επισκέπτες, αξίζει να καθυστερήσετε λίγο το φαγητό και να συνεχίσετε έως το κάστρο της Λιβαδειάς, στον λόφο του Προφήτη Ηλία. Χτισμένο τον 14ο αιώνα, είναι από τους ελάχιστους μάρτυρες της παρουσίας της Καταλανικής Εταιρείας των Αλμογάβαρων στην Ελλάδα. Διασώζεται το τείχος καθώς και οι ναοί της Αγίας Βαρβάρας και της Αγίας Σοφίας, στο ίδιο κτίριο, αλλά σε διαφορετικό όροφο.
Το βουνό: Ελικώνας.
«Εγώ θα πάω σαν τον γέροντα χειμώνα, στις κορυφές του Ελικώνα/ Να μην ακούω ήχο κι αντάρα, να ’μαι μονάχος, να παίζω γκάιντα», λέει το άσμα Γέροντας Χειμώνας των Social Waste, και πράγματι ο Ελικώνας, όπου σύμφωνα με τον μύθο κατοικούσαν οι Μούσες σκορπώντας έμπνευση, είναι αρκετά μοναχικός τον χειμώνα, αφού επισκιάζεται από τον γειτονικό Παρνασσό. Οι λάτρεις της έντεχνης μουσικής τον ξέρουν από το καλοκαιρινό Φεστιβάλ Δάσους της Αρβανίτσας, όταν χιλιάδες κόσμου κατασκηνώνουν μέσα στο ελατοδάσος και κάθε βράδυ χορεύουν και τραγουδούν γύρω από τη σκηνή. Στο ίδιο ακριβώς οροπέδιο, μεσούντος του χειμώνα, απολαμβάνεις ήσυχες βόλτες και ατέλειωτο παιχνίδι με τα παιδιά στο γρασίδι ή στο χιόνι, αφού ο χώρος είναι διαμορφωμένος και λειτουργεί και καφέ-ταβέρνα. Από εδώ ξεκινούν και πεζοπορικά μονοπάτια για κορυφές και χωριά του βουνού. Ο ΕΟΣ Κυριακίου (τηλ. 6972-850602, Νίκος Τσούρας) είναι αρκετά δραστήριος και πρόθυμος να βοηθήσει τους επισκέπτες που θέλουν να γνωρίσουν το βουνό (ο ίδιος διοργανώνει και το φεστιβάλ).
Τα χωριά που έχουν αρχίσει να αναπτύσσονται είναι το Κυριάκι και η Αγία Άννα. Αρχιτεκτονικά δεν κερδίζουν τις εντυπώσεις, έχουν όμως ωραία ατμόσφαιρα και διαθέτουν ξενώνες και ταβέρνες, ενώ στο Κυριάκι με τη συμπαθέστατη πλατεία λειτουργεί και Λαογραφικό Μουσείο για τη ζωή των Αρβανιτών (τηλ. 6973-875592, Δημήτρης Παπαχρήστου). Ωραία βόλτα θα κάνετε και μέχρι το χωριό Ζερίκι ή Ελικώνας (οι διαδρομές με το αυτοκίνητο είναι έτσι κι αλλιώς απολαυστικές, με θέα στα δάση και στον Κορινθιακό) και εκεί θα βρείτε το Μουσείο Αγροτικής Λαϊκής Κληρονομιάς Ελικώνα (τηλ. 6938-003262, Χρήστος Πούλος) και μια μικρή εποχική λίμνη.
Η αλήθεια, βέβαια, είναι ότι βρίσκεστε πια αρκετά κοντά στη Μονή Οσίου Λουκά, αυτό το συγκλονιστικό μνημείο, το οποίο συγκαταλέγεται στα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Χτίστηκε τον 11ο αιώνα και εντυπωσιάζει τόσο με τις κτιριακές εγκαταστάσεις, όσο κυρίως με τα μοναδικής τέχνης ψηφιδωτά και τις βυζαντινές τοιχογραφίες. Και, παρότι σας απομακρύνει λίγο περισσότερο από την Αθήνα, αξίζει με το παραπάνω τον χρόνο σας.
Εύβοια: Χιονοπόλεμος και «τρελά νερά»
Η πόλη: Χαλκίδα.
Μου φαίνεται αδύνατον να περπατήσει κάποιος στην «παραλία» της Χαλκίδας και να μη σκεφτεί την παρομοίωση του Γιάννη Σκαρίμπα, ο οποίος έβλεπε τους γλάρους της σαν ανοιγμένα βιβλία. Κι αυτό γιατί ο Σκαρίμπας πέρασε όλη τη ζωή του στη Χαλκίδα, αλλά και γιατί οι γλάροι εδώ είναι αμέτρητοι, πλανάρουν ακανόνιστα, σαν να μιμούνται τα «τρελά νερά» του Ευρίπου που ρέουν από κάτω τους και αλλάζουν κατεύθυνση πάνω από δέκα φορές μέσα σε ένα 24ωρο. Μαζί με τους γλάρους και τα νερά, «ρέουν» πάνω-κάτω στην περατζάδα της Χαλκίδας και οι άνθρωποι. Μονοήμεροι εκδρομείς από Αθήνα, Θήβα και Εύβοια, αλλά και οι Χαλκιδαίοι δεν χάνουν την ευκαιρία για βόλτα και καφεδάκι στον ήλιο, ακόμη και μέσα στο καταχείμωνο. Η συνέχεια είναι προδιαγεγραμμένη: ούζο ή τσίπουρο με ολόφρεσκα ψάρια και θαλασσινούς μεζέδες, είτε στην ίδια την πόλη είτε στις κοντινές περιοχές Νέα Λάμψακο και Νέα Αρτάκη. Πριν από αυτά όμως, σημειώστε ότι, εκτός από τη συρταρωτή γέφυρα του Ευρίπου και τα νεοκλασικά κτίρια στην παραλία (Μέγαρο Κότσικα, Σπίτι με Αγάλματα και Κόκκινο Σπίτι), ιδιαίτερα απολαυστικός είναι ο περίπατος έως τον λόφο της Κανήθου, όπου βρίσκεται το Φρούριο Καράμπαμπα (τηλ. 22210-22402) του 17ου αιώνα. Εναλλακτικά, μέσα στην πόλη μπορείτε να δείτε το Αρχαιολογικό (τηλ. 22210-76131) και το Λαογραφικό Μουσείο (τηλ. 22210-21817, εντός του μοναδικού σωζόμενου τμήματος του κάστρου Νεγκρεπόντε) και τους τρεις λατρευτικούς χώρους που μαρτυρούν την αλλοτινή συνύπαρξη ισάριθμων θρησκειών: το τζαμί Εμίρ Ζαδέ του 15ου αιώνα, την παλαιοχριστιανική βασιλική της Αγίας Παρασκευής και την Εβραϊκή Συναγωγή.
Το βουνό: Δίρφυς.
Σε απόσταση μόλις μισής ώρας από τη Χαλκίδα, τη θάλασσα διαδέχεται το βουνό, τον αστικό ιστό τα σοκάκια της Στενής, τα ουζερί οι φημισμένες για τις σούβλες τους ταβέρνες. Μόνο τα νερά παραμένουν «τρελά», αλλά αυτή τη φορά τρέχουν από τις αμέτρητες πηγές της Δίρφυος, σε ρέματα και στο ποτάμι, καθώς και μέσα από τους κρουνούς των αμέτρητων βρυσών. Χιονάνθρωποι πάνω στα παρμπρίζ των αυτοκινήτων, καμινάδες που καπνίζουν ασταμάτητα, αχνιστές κούπες με ροφήματα: οι περισσότεροι επισκέπτες κάνουν έναν σύντομο περίπατο μέσα στο πλατανοδάσος πλάι στο ποτάμι, ψωνίζουν τσάι του βουνού, μέλι και άλλα τοπικά προϊόντα από τις κυράδες με τους πάγκους κι έπειτα κάθονται για γλυκό σε κάποιο από τα καφέ-γλυκοπωλεία του κεντρικού πλακόστρωτου ή για φαγητό – εκτός από τα σουβλιστά κρεατικά, ιδιαίτερες τοπικές γεύσεις είναι το τυροπιτάρι και τα μακαρόνια με καμένη μυζήθρα. Καλά όλα αυτά και ιδιαίτερα νόστιμα, αλλά πρώτα από όλα στη Στενή έρχεσαι για τη φύση. Πλατανοδάσος, καστανοδάσος, ελατοδάσος διαδέχονται το ένα το άλλο όσο ανεβαίνεις υψόμετρο και, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες και τη φυσική κατάσταση του καθενός, οι επιλογές για δράση είναι αρκετές. Διαδρομές για motocross, για mountain bike ή πεζοπορικές όλων των βαθμών δυσκολίας διατρέχουν το δάσος της Στενής. Οι ορειβάτες και οι αναρριχητές χαίρονται όλη μέρα τις πλαγιές της Δίρφυος και του Ξηροβουνίου – αν έχει χιονίσει δε, η Δίρφυς προτιμάται πολύ και από τους αθλητές του ορειβατικού σκι. Με ψηλότερη κορυφή το Δέλφι, στα 1.743 μ. υψόμετρο, το επιβλητικό βουνό απαιτεί γερά πόδια και πνευμόνια λόγω της απότομης κλίσης του. Ωστόσο, προσβάσιμο σε όλους είναι το Καταφύγιο Μιχάλης Νικολάου του ΕΟΣ Χαλκίδας (τηλ. 22210-25230), στα 1.123 μ. υψόμετρο, το οποίο, παρότι λειτουργεί μόνο κατόπιν συνεννόησης για ορειβάτες, προσφέρει ωραία βόλτα (με τα πόδια ή με αυτοκίνητο διαμέσου χωματόδρομου) και απίθανη θέα σε Αιγαίο και Ευβοϊκό.
Στη Στενή έρχεσαι για τη φύση: Πλατανοδάσος, καστανοδάσος, ελατοδάσος διαδέχονται το ένα το άλλο όσο ανεβαίνεις υψόμετρο οι επιλογές για δράση είναι αρκετές.
