«Σου είχα ζητήσει PlayStation, τι να το κάνω αυτό το αυτοκινητάκι που μου έφερες για δώρο;». «Η γαλοπούλα είναι μπλιαχ». «Δεν θα φάω μαζί σας, με περιμένουν τα παιδιά στην πλατεία!». Αυτές είναι μερικές μόνο από τις αποκαρδιωτικές ατάκες που μπορεί να ξεστομίσουν τα παιδιά σας, ανάλογα με την ηλικία τους, προκαλώντας αμηχανία στην ομήγυρη και οργή σε σας.
Τις άγιες μέρες, καλείστε, λοιπόν, να βρείτε τη χρυσή τομή μεταξύ αυθορμητισμού, αστικής ευγένειας και πνεύματος Χριστουγέννων, έτσι ώστε όλοι να είναι λίγο-πολύ ευχαριστημένοι. «Οι γονείς ως ενήλικες είναι εκείνοι που θα πρέπει να μεριμνήσουν να φροντίσουν τις ανάγκες όλων έτσι ώστε ακόμα και όταν υπάρξουν ματαιώσεις, να τις αντέξει το σύστημα» σημειώνει η κ. Φωτεινή Μελετάκη, βοηθός μητρότητας και εκπαιδεύτρια γονέων.
Απάντα στον κύριο, παιδί μου
«Κλειδί» για μια επιτυχημένη διαγενεακή συνύπαρξη είναι η εκ των προτέρων προετοιμασία των παιδιών κάθε ηλικίας. «Καλό είναι μερικές μέρες πριν το καθιερωμένο τραπέζι να ενημερώσουμε το παιδί ότι θα συναναστραφεί περισσότερο κόσμο απ’ ότι συνήθως και ότι αναπόφευκτα θα τεθούν κοινότοπες ερωτήσεις». Πώς σε λένε; Τι τάξη πας;. «Μπορούμε να δηλώσουμε με ειλικρίνεια ότι ίσως αυτή η διαδικασία είναι κουραστική, καθώς πρόκειται για κουβέντες που σε ένα πρώτο επίπεδο δεν κεντρίζουν το ενδιαφέρον των ανηλίκων, όμως αποτελεί μια χρήσιμη κοινωνική δεξιότητα το να μπορέσουν να ανταποκριθούν σε μια τέτοια συζήτηση, ένα small talk».
Για να καλλιεργήσουμε τη δεξιότητα τους, ας κάνουμε μια… προσομοίωση. «Τολμήστε να κάνετε role playing μαζί τους, μπολιάστε τη διαδικασία με χιούμορ και παιχνιδιάρικη διάθεση» προτείνει η κ. Μελετάκη. «Εξαιρετικά αποτελεσματικό είναι να μοιραστείτε μαζί τους και τη δική σας πιθανώς εφηβική δυσαρέσκεια σε τέτοια περιβάλλοντα: οι προσωπικές ιστορίες αποδεικνύονται συνδετικές και επανορθωτικές στη σχέση μας με τα παιδιά».
Εξυπακούεται, βέβαια, ότι ένας καλός τρόπος να τα ενθαρρύνετε να ανταποκρίνονται επαρκώς και με ευγένεια σε όσους τους απευθύνουν τον λόγο σε μια προσπάθεια να «σπάσει ο πάγος», είναι να δώσετε και εσείς το καλό παράδειγμα ως ένας ανοιχτός και πρόσχαρος συνομιλητής. «Ειδικά στους εφήβους, που έχουν τάσεις απόσυρσης, είναι σημαντικό να εξηγήσουμε ότι για λόγους ευγενείας αλλά και για την οικονομία της συζήτησης είναι προτιμότερο να απαντήσουν εξαρχής από το να μείνουν σιωπηλοί και να προκαλέσουν επιπλέον ερωτήσεις και ανησυχία στην ομήγυρη· αν μετά δεν έχουν επιθυμία να συνεχίσουν την επικοινωνία, είναι δικαίωμά τους».
Ποιος είναι αυτός ο άγνωστος, μαμά;
Η εν λόγω «αντίσταση» των παιδιών απορρέει από το γεγονός ότι πολλοί συνδαιτυμόνες τους είναι λίγο πολύ άγνωστοι – τους συναντούν μόνο στις γιορτές ή δεν τους έχουν δει ίσως ποτέ. Αυτό σε πολλές περιπτώσεις, βέβαια, είναι μονόδρομος, καθώς πολλές οικογένειες έχουν πλέον διασκορπιστεί σε διάφορα μέρη του κόσμου. Νιώθουν, λοιπόν, οι μικροί καλεσμένοι ότι αυτή η προσέγγιση είναι τυπική και δεν φαντάζονται ότι μπορεί να αντανακλά ένα ειλικρινές ενδιαφέρον ή ότι έχει προοπτική να εξελιχθεί σε μια ουσιαστική σχέση.
«Έχει αξία να εξηγήσουμε εκ των προτέρων στα παιδιά τη σύνθεση της παρέας· γιατί ο ηλικιωμένος θείος, που τα ίδια γνωρίζουν ελάχιστα, είναι για εμάς σημαντικός, καθώς έχουμε όμορφες αναμνήσεις μαζί του από τα παιδικά μας χρόνια». Μπορούμε να πλαισιώσουμε τις διηγήσεις με φωτογραφίες, αναφορές σε οικογενειακές ιστορίες, χαρούμενες ή θλιβερές. «Τα παιδιά αναζητούν την ουσία πίσω από τους τύπους και αυτό θα τα βοηθήσει να γνωρίσουν εμάς, να σεβαστούν τις επιλογές μας και ενδεχομένως να είναι πιο ανοιχτά σε μια πιο αυθεντική επικοινωνία με τους καλεσμένους μας».
Να αφήσω τον μπέμπη σπίτι;
Το επίπεδο δυσκολίας αλλάζει, όταν σε ένα κάλεσμα προσερχόμαστε με ένα μωρό ή ένα παιδί προσχολικής ηλικίας. Η αλλαγή της ρουτίνας μπορεί να αποβεί μοιραία· το παιδί να πεινάει νωρίτερα από την προκαθορισμένη ώρα γεύματος, να νυστάζει, να εκφράζει εκνευρισμό κάνοντας ζημιές ή να θέλει να μονοπωλεί την προσοχή όλων. Κάποιοι, στην προσπάθεια να μην πέσουν σε ναρκοπέδιο, μπορεί να σκεφτούν τη λύση να το αφήσουν πίσω.
«Αν το παιδί σας είναι άνω του ενός έτους, μην αποφύγετε να το πάρετε μαζί σας» απαντά κατηγορηματικά η κ. Μελετάκη, «αυτές οι συναθροίσεις είναι πολύ πλούσιες σε ερεθίσματα, απαραίτητα για την κοινωνική, συναισθηματική και πολιτισμική ολοκλήρωση τους». Η κουλτούρα αναδεικνύεται πρωτίστως στη διάρκεια των εορτασμών. «Η συγκέντρωση γύρω από ένα τραπέζι και το μοίρασμα αποτελεί επί της ουσίας μια εσωτερική αρχέγονη ανάγκη του ανθρώπου» τονίζει η ίδια, η οποία είναι πεπεισμένη ότι μπορούμε με μέριμνα και ενσυναίσθηση να αποφύγουμε κακοτοπιές.
«Είναι σημαντικό να εμπλέξουμε το μικρό παιδί, δίνοντας του π.χ. τον ρόλο του βοηθού στο στρώσιμο του τραπεζιού, ακόμα και αν αυτό λαμβάνει χώρα σε ένα άλλο σπίτι» λέει ενδεικτικά, «είναι κάτι που το απολαμβάνουν». Επίσης, για να προλάβουμε πιθανά tantrum που ενδέχεται να προκύψουν από πείνα ή νύστα, καλό είναι να έχουμε προνοήσει να έχουμε μαζί μας σνακς και να έχουμε συνεννοηθεί με τον οικοδεσπότη για τη δυνατότητα απόσυρσης του παιδιού σε έναν ξεχωριστό χώρο.
«Εμείς γνωρίζουμε τους ρυθμούς του παιδιού, αλλά και τα σημάδια που μας δίνει, ας φροντίσουμε έγκαιρα προτού καταρρεύσει το νευρικό του σύστημα» υπενθυμίζει. Ακόμα, όμως, και αν κάτι τέτοιο συμβεί, δεν ήρθε το τέλος του κόσμου. «Συμπαρασταθείτε στο ξέσπασμα του παιδιού, ζητήστε διακριτικά να μην παρέμβουν άλλοι για να μην διογκωθεί και σε εύλογο διάστημα θα λήξει».
Δώσε φιλάκι στη θεία και άδειασε το πιάτο σου!
Οι αγκαλιές, τα φιλιά και το επίμονο τσίμπημα του μάγουλου αποτελούν σε πολλούς κύκλους προαπαιτούμενο των συναντήσεων. «Ας έχουμε εξηγήσει στα παιδιά ότι είθισται στο πνεύμα των εορτών να μοιράζουμε αγκαλιές, αλλά να τα απενοχοποιήσουμε λέγοντας ότι αν δεν νιώθουν άνετα με αυτό, δεν υποχρεούνται να το ακολουθήσουν». Αντίστοιχα, χρήσιμη είναι μια συζήτηση- ιδανικά σε ανύποπτο χρόνο- και με τους μεγαλύτερους σε ηλικία, οι οποίοι μπορεί να παρερμηνεύσουν την άρνηση του παιδιού. «Να τους μιλήσουμε για το θέμα της συναίνεσης, αλλά και για την αξία της αυθεντικής αγκαλιάς, την οποία το παιδί ενδέχεται να δώσει αργότερα, όταν το ίδιο νιώσει άνετα, αν δεν επιμείνουμε στην αρχή και το απομακρύνουμε».
Αντίστοιχο casus belli για εκπροσώπους της προηγούμενης γενιάς, ως ένδειξη κακής ανατροφής, είναι η αρνητική αντίδραση των παιδιών ενώπιον των εδεσμάτων, που με περισσή φροντίδα έχουν ετοιμάσει. «Ας πούμε συνωμοτικά στο παιδί μας- δείξε μου διακριτικά τι δεν σου αρέσει, έτσι ώστε να μην το βάλουμε στο πιάτο σου, χωρίς όμως να προσβάλουμε τον σεφ!» προτείνει η ίδια.
Τα λάθη του Άγιου Βασίλη
Τα δώρα κατέχουν τη δική τους περίοπτη θέση τα Χριστούγεννα· και κακά τα ψέματα, μικροί και μεγάλοι, αδημονούμε να τα ανοίξουμε. Ωστόσο, τα παιδιά μπορεί να εκφράσουν έντονη δυσαρέσκεια, όταν πίσω από το περιτύλιγμα βρουν ένα αντικείμενο που απέχει από τα θέλω τους. «Ας προσδώσουμε στο δώρο την έννοια της έκπληξης· ας εμφυσήσουμε στα παιδιά την πεποίθηση ότι οι πολύ κοντινοί μας γνωρίζουν τις επιθυμίες μας και φέρνουν ανάλογα δώρα, όμως, από τους πιο μακρινούς δεν μπορούμε να έχουμε τέτοιες αξιώσεις, ας αξιολογούμε, επομένως, τον χρόνο, τον κόπο, τα χρήματα που έδωσαν και την προσπάθεια που έκαναν να αποκωδικοποιήσουν τις ανάγκες μας».
Η κ. Μελετάκη τονίζει ότι ποτέ δεν θα πάνε όλα τέλεια. Ίσως, όμως, ένα κάλεσμα είναι μια αφορμή να αναστοχαστούμε: τελικά τι μας αγχώνει; «Στις γιορτές έρχονται στην επιφάνεια τα προβλήματα κάθε σπιτιού και τα παιδιά έχουν σχεδόν ένα χάρισμα να τα βγάζουν όλα αυτά που μένουν για 12 μήνες κάτω από το χαλάκι, με πράξεις ή παραλείψεις τους».
