Οι κίνδυνοι που παραμονεύουν εκεί έξω για τα οικονομικά μας είναι πολλοί: ο επιτοκιακός, ο νομισματικός, ο επενδυτικός, ο κίνδυνος απώλειας περιουσίας ή και αυτός των ξαφνικών ανατιμήσεων. Πολλά τα παραδείγματα από το πρόσφατο παρελθόν. Πιο συγκεκριμένα τώρα: Όσοι προ δεκαπενταετίας εκταμίευσαν στεγαστικό δάνειο σε ελβετικό φράγκο εξέθεσαν τους εαυτούς τους στον λεγόμενο συναλλαγματικό κίνδυνο. Και αυτό διότι δανείστηκαν σε διαφορετικό νόμισμα από εκείνο στο οποίο εισέπρατταν το εισόδημά τους (φράγκο από τη μία, ευρώ από την άλλη). Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Ανατιμήθηκε το φράγκο έναντι του ευρώ και το χρέος εκτοξεύτηκε, καθιστώντας αδύνατη την αποπληρωμή του. Πώς εξουδετερώνεται ο συναλλαγματικός κίνδυνος λοιπόν; Αν μπορείς να εισπράττεις και να δανείζεσαι στο ίδιο νόμισμα, οπότε η μεταβολή της ισοτιμίας καθίσταται ουδέτερο στοιχείο.
Υπάρχει και ο επιτοκιακός κίνδυνος. Πάνω από 400.000 νοικοκυριά υπέστησαν ζημιά τα τελευταία δύο-τρία χρόνια από την αύξηση των επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Εκατοντάδες ευρώ ανά μήνα ήταν η πρόσθετη επιβάρυνση, την οποία τα νοικοκυριά θα χρειαστεί να περιμένουν μέχρι το τέλος του 2025 για να την περιορίσουν. Πώς εξαλείφεται ο επιτοκιακός κίνδυνος; Με τη μετατροπή του επιτοκίου από κυμαινόμενο σε σταθερό.
Όσο για τον επενδυτικό κίνδυνο, αρκεί μια ιστορική αναδρομή στα χρόνια της χρηματιστηριακής άνθισης. Χάθηκαν περιουσίες από το 1999 και μετά, από τις επενδύσεις σε μετοχές και επενδυτικά κεφάλαια. Και κάπως έτσι, όλοι αναγκαστήκαμε να αφομοιώσουμε τη φράση «οι προηγούμενες αποδόσεις δεν διασφαλίζουν τις μελλοντικές». Να πάμε και στους λογαριασμούς του ρεύματος ή του φυσικού αερίου; Αλήθεια, πόσοι γνώριζαν πριν από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία ότι το ρεύμα και το φυσικό αέριο τιμολογούνται βάσει των διακυμάνσεων στα χρηματιστήρια, με αποτέλεσμα οι εκρηκτικές ανατιμήσεις να αποτελούν μια όχι και τόσο απίθανη πιθανότητα όπως αποδείχθηκε;
Το ρίσκο μπορεί να περιοριστεί σε αρκετούς τομείς.
Απαιτούνται όμως κατάλληλες κινήσεις:
1. Η περιουσία (ακίνητη και κινητή) μπορεί να ασφαλιστεί έναντι διαφόρων κινδύνων. Υπάρχει κόστος, αλλά είναι σαφώς μικρότερο συγκριτικά με τον κίνδυνο απόλυτης καταστροφής.
2. Ο επιτοκιακός κίνδυνος εξαλείφεται για την περίοδο μετατροπής του επιτοκίου σε σταθερό. Χρειάζεται μελέτη των συνθηκών της αγοράς, ώστε το «ασφάλιστρο» να μην είναι πολύ υψηλό (δηλαδή να μην είναι πολύ ακριβό το σταθερό επιτόκιο σε σχέση με το κυμαινόμενο).
3. Το ίδιο ισχύει και για τους λογαριασμούς ενέργειας. Οι τιμές μπορούν να «κλειδώσουν» και το μόνο που χρειάζεται είναι η μελέτη των τιμών.
4. Στις επενδύσεις αναλαμβάνουμε ρίσκο για να εξασφαλίζουμε καλύτερες αποδόσεις. Το ρίσκο γίνεται λελογισμένο αν δεν εκθέτουμε παρά ένα μικρό μέρος των αποταμιεύσεών μας στον κίνδυνο απώλειας κεφαλαίου.
5. Δεν δανειζόμαστε ποτέ σε διαφορετικό νόμισμα από αυτό στο οποίο εισπράττουμε τα εισοδήματά μας. Υπάρχουν τρόποι αντιστάθμισης του νομισματικού κινδύνου, αλλά δεν απευθύνονται σε απλούς δανειολήπτες.
