Αν ο καθένας από εμάς σκεφτεί τους ήρωες των παιδικών του χρόνων, σίγουρα θα διαπιστώσουμε ότι πολλοί από αυτούς υπήρξαν χάρτινοι. Ήταν οι χαρακτήρες των αναγνωσμάτων της παιδικής ηλικίας, συναρπαστικοί, συμπαθητικοί, οικείοι αλλά και ξένοι. Κάποιοι από αυτούς μας ενδυνάμωσαν, μας ενέπνευσαν, άλλοι απλώς μας διασκέδασαν ή μας έβαλαν σε μπελάδες. Στα νέα παιδικά βιβλία περιμένουν εμάς και τα παιδιά μας πολλοί ακόμα νέοι φίλοι και ήρωες.
Όπως ο σκίουρος, ο πρωταγωνιστής των βιβλίων του Γάλλου εικονογράφου Ολιβιέ Ταλλέκ, Θα ήθελα, Αυτό είναι το δικό μου δέντρο και Λίγο πολύ κι ακόμα πιο πολύ, που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Πατάκη. Μόνο που ο σκίουρος δεν θέλει πια να είναι σκίουρος, βαρέθηκε! Θα ήθελε να είναι κάστορας ή ελάφι ή σκαντζόχοιρος ή κουκουβάγια ή… παγκολίνος! Ή και όχι. Ή και τίποτε από αυτά. Εσείς τι θα θέλατε να είστε αν δεν ήσασταν αυτό που είστε; Και πώς ακριβώς θα φροντίζατε το σπίτι σας; Θα τρώγατε όλα του τα κουκουνάρια; Θα μασουλούσατε και τις μαλακές και γλυκούτσικες βελόνες του; Και τις τρυφερές του ρίζες;
Ένας σκίουρος είναι ο πρωταγωνιστής και του βιβλίου Ο κλέφτης του χιονιού των Άλις Φλέμινγκ και Νίκολα Σλέιτερ, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος (όπως και τα Ο κλέφτης των φύλλων και Το δικό μου λουλούδι). Και αυτός ο σκίουρος είναι πολύ μπερδεμένος. Δεν μπορεί να καταλάβει τι είναι αυτό το λευκό πράγμα που έχει σκεπάσει το έδαφος ούτε γιατί είναι τόσο κρύο και, κυρίως, πού πήγαν τα πολύτιμα φουντούκια του.
Μια πολύ διασκεδαστική περιπέτεια ζουν και ο Σαμ Γατόνης και ο Νταν Γουρούνης στο βιβλίο του σπουδαίου κλασικού Αμερικανού συγγραφέα και εικονογράφου Ρίτσαρντ Σκέρι, τα περισσότερα από 300 βιβλία του οποίου έχουν ξεπεράσει σε πωλήσεις τα 100 εκατ. αντίτυπα παγκοσμίως. Στη Μεγάλη πιτο-ληστεία (εκδ. Παπαδόπουλος) οι δύο δαιμόνιοι ντεντέκτιβ προσπαθούν να πιάσουν τους ληστές που έκλεψαν τις νόστιμες κερασόπιτες της μαμάς Σκυλίτσας, ακολουθώντας τις πατημασιές τους που βγαίνουν από το παράθυρο, βρίσκοντας το παντελόνι που έσκισαν στην τριανταφυλλιά και συλλέγοντας ίχνη.
Ποιος φοβάται το Γκρούφαλο;
Φέτος μας επισκέπτεται ένας ακόμη κλασικός ήρωας από τα παλιά, το Γκρούφαλο (εκδ. Πατάκη), που έγραψε η Τζούλια Ντόναλντσον και εικονογράφησε ο Άξελ Σέφλερ πριν από 25 χρόνια, σε μια επετειακή έκδοση που περιέχει δραστηριότητες και τραγούδια, αλλά και ένα σημείωμα των δημιουργών, που θυμούνται πώς γεννήθηκε και υλοποιήθηκε η ιδέα γι’ αυτό το υπέροχο τέρας. (Η Ντόναλντσον θυμάται ότι ήταν έτοιμη να τα παρατήσει, γιατί δεν της έβγαιναν οι ρίμες, αλλά άλλαξε γνώμη όταν ο γιος της τής είπε: «Μην τα παρατάς, μαμά! Είναι πολύ ωραίο το παραμύθι!».) Αυτή η διασκεδαστική ιστορία για το πώς τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται, παραμένει επίκαιρη και διαχρονική.
Σαν τη σπουδαία φιλία του Ζακομινούς και του Πολικάρπ, που ξανασυναντάμε στο δεύτερο βιβλίο της σειράς Ζακομινούς Γκενσμπορό με τίτλο Κάτι καταπληκτικό της Γαλλίδας συγγραφέα, εικονογράφου και σχεδιάστριας κόμικς Ρεμπέκα Ντοτρεμέρ. Οι δύο φίλοι κάνουν μια αναδρομή στη σχέση τους, η οποία εξιστορείται μέσα από τις φανταστικές εικόνες της δημιουργού. Από τις εκδόσεις Μεταίχμιο κυκλοφορούν και τα βιβλία της Η Αλίκη στη Χώρα των θαυμάτων, Σιρανό, Πριγκίπισσες άγνωστες και ξεχασμένες και Οι πλούσιες ώρες του Ζακομινούς Γκενσμπορό.
Ή σαν τη σχέση της μικρής σκυλίτσας Αμάγια και του Λύκου που έκαναν μαζί ένα ταξίδι προς το άγνωστο, Ακολουθώντας το φεγγάρι, όπως το ονειρεύτηκε και το έγραψε ο Τζέιμς Νόρμπουρι, δημιουργός των επίσης όμορφων βιβλίων Το μεγάλο πάντα και ο Μικρός δράκος (όλα κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Διόπτρα). Τα βιβλία του Νόρμπουρι είναι συναισθηματικά και τρυφερά, γεμάτα ελπίδα και αισιοδοξία, μικροί οδηγοί για να βρίσκει κανείς το δικό του μονοπάτι.
Κι όμως με πειράζει
Και αν υπάρχουν κάποιοι που δεν ξέρουν ακόμα ότι δεν πειράζει να ακολουθούν τον δρόμο τους και να μην κάνουν τα χατίρια των άλλων, ο Βλαδίμηρος ο νεροβούβαλος θα τους μάθει πώς να λένε Κι όμως με πειράζει (εκδ. Ψυχογιός). Ο συμπαθέστατος ήρωας του βιβλίου της Βέρας Πρατικάκη φοβάται να πει όχι, καταπιέζει τα συναισθήματα και τις ανάγκες του για να μην τον περάσουν για αγενή, μέχρι που βρίσκει τις σωστές λέξεις για να εκφράσει τη δυσφορία του. Ο Λουίτζι, από την άλλη, είναι ένα μικρό αραχνάκι που προσποιείται ότι είναι ένα γατάκι, για να μη χάσει τη φιλία της κυρίας Μπέτι που θέλει πολύ για κατοικίδιο ένα γατάκι. Πρέπει όμως κανείς να γίνεται αυτό που θέλουν οι άλλοι για να συνεχίσει να τους έχει στη ζωή του ή μήπως οι κατάλληλοι άνθρωποι θα μας αποδεχτούν γι’ αυτό που είμαστε; Ο Λουίτζι, το αραχνάκι που ήθελε να γίνει γατάκι της συγγραφέα Μισέλ Κνούντσεν και του εικονογράφου Κέβιν Χοκς κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος. Ο ίδιος εκδοτικός οίκος υπογράφει και τα χαριτωμένα Χαρούμενα σπιτάκια όπου συγκεντρώνονται Ο αρκούδος και οι φίλοι του και Το λαγουδάκι και οι φίλοι του, δύο πολύχρωμα βιβλία σε σχήμα σπιτιού, με μαλακά υφασμάτινα σχήματα και ασπρόμαυρες εικονογραφήσεις, ιδανικές για πολύ μικρά παιδιά. Μια εξαιρετικά διασκεδαστική ιστορία, μια σειρά παλαβών παρεξηγήσεων ξετυλίγεται στις σελίδες του βιβλίου του Αντόνιο Πράτα Όχι τον αλιγάτορα των εκδόσεων Carnivora.
Το αγόρι, το τρολ και η κιμωλία
Από τα ωραιότερα εικονογραφημένα βιβλία, Το αγόρι, το τρολ και η κιμωλία (εκδ. Μάρτης) της Αν Μπουθ και του Ντέιβιντ Λίχτφιλντ είναι μια ιστορία καλοσύνης και παιδικής αθωότητας, γεμάτη τρυφερότητα και γνήσια χαρά. Είναι η ιστορία ενός αγοριού που δεν φοβήθηκε το τρολ που είχε κρυφτεί σε μια σπηλιά αποδιώχνοντας τους ανθρώπους και με ένα πακέτο χρωματιστές κιμωλίες κατόρθωσε να ελευθερώσει το τρολ και να κερδίσει έναν φίλο.
Ένα μικρούλι αγόρι είναι ο ήρωας και στο βιβλίο του Ματ Χαντ Πολύ ψηλά (εκδ. Μάρτης) με τη ζωηρή, ευφάνταστη εικονογράφηση. Ο μικρός αφηγείται την εβδομαδιαία κυριακάτικη βόλτα του με τον μπαμπά στους δρόμους της πόλης, τις συναντήσεις και τις εντυπώσεις του, τον κόσμο τον μικρό και τον κόσμο τον μεγάλο.
Στο βιβλίο Το μεταξένιο του Κυριάκου Χαρίτου, ο οποίος τιμήθηκε το 2023 με το Κρατικό Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου, πρωταγωνιστεί ένα μεταξένιο αγόρι που έμαθε από τη μεταξομάνα του να φυλάγεται από τον κόσμο και τους ανθρώπους και ζούσε στον φόβο, μοναχό, ανάμεσα σε δύο πέτρες, κάτω από ένα γεφύρι, που κάποτε περνούσε ένας ποταμός μέσα από το μαύρο εκείνο δάσος. Ώσπου έγινε μια μεγάλη γιορτή. Και ζήλεψε, και πήγε, και υπέφερε. Κατέληξε λαβωμένο, πεταμένο, χιλιοσκισμένο. Αλλά, για καλή του τύχη, βρέθηκε δίπλα του ένα μικρό ραφτάκι. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.
Χριστουγεννιάτικες ιστορίες
Μόνος του ζούσε και ο θρυλικός γρουσούζης και τσιγκούνης Σκρουτζ,ο ήρωας της Χριστουγεννιάτικης ιστορίας του Κάρολου Ντίκενς, που έχει διασκευάσει η Μαρία Παπαγιάννη, σε εικονογράφηση της Άννας Τζώρτζη, με τίτλο Τα Χριστούγεννα του Σκρουτζ (εκδ. Πατάκη).
Στη μικρή πόλη Χρονοβίλ, από την άλλη, τα Χριστούγεννα όλοι φοβούνται ότι δεν θα έρθουν ποτέ γιατί έχει σταματήσει ο χρόνος! Όλα ξεκίνησαν όταν ο σπουδαίος ωρολογοποιός Ρούπερτ Τίκερμπι, στη διάρκεια της γιορτής για τον στολισμό του χριστουγεννιάτικου δέντρου στην κεντρική πλατεία, ευχήθηκε να σταματήσει ο χρόνος για να μπορέσει να απολαύσει αυτή τη στιγμή. Ξαφνικά, ο κούκος από το πιο σπουδαίο ρολόι του κόσμου που στεκόταν στη Χρονοβίλ, έφυγε και όλα τα ρολόγια ακινητοποιήθηκαν. Το βιβλίο των Τζένης Κουτσοδημητροπούλου και Αιμιλίας Κονταίου Ο Ρούπερτ Τίκερμπι και το ρολόι των Χριστουγέννων κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα. Με Μια Χριστουγεννιάτικη ευχή ξεκινά και η ιστορία του μικρού Άρθουρ που ζητά από τον Άγιο Βασίλη έναν πολικό αρκούδο, γιατί έχασε τον δικό του. Σύντομα βρίσκει στην αυλή του σπιτιού του ένα πολικό αρκουδάκι, τον Μπιορν, και οι δυο τους γίνονται αχώριστοι. Τι θα γίνει όμως όταν ο αρκούδος μεγαλώσει; Το βιβλίο του Σάμιουελ Λάνγκλεϊ-Σουέιν κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μάρτης.
Ένα πολύχρωμο ταξίδι σε όλο τον κόσμο με πληροφορίες για τα έθιμα και τις παραδόσεις διαφόρων λαών, μια γιορτής της διαφορετικότητας, της ομορφιάς και της χαράς της ζωής είναι το βιβλίο Ας γιορτάσουμε της Τσίτρα Σάουνταρ, σε φανταστική εικονογράφηση της Τζένι Μπλούμφιλντ, από τις εκδόσεις
Ποταμός.
Τα «σιωπηλά» βιβλία
Αυτή η ιδιαίτερη κατηγορία βιβλίων, τα βιβλία χωρίς λόγια, αφηγούνται μια ιστορία μόνο μέσα από τις εύγλωττες εικόνες, καλώντας τους μικρούς αναγνώστες να επιστρατεύσουν ακόμη περισσότερο τη φαντασία και την παρατηρητικότητά τους για να δημιουργήσουν τη δική τους αφήγηση μόνοι τους, με φίλους ή με τους γονείς τους. Από τις εκδόσεις Μεταίχμιο κυκλοφορούν δύο βιβλία χωρίς λόγια της Σλοβένας Μάρτα Μπάρτολ, τα Μικρές πράξεις καλοσύνης (που προέκυψε από την πτυχιακή της εργασία για το μεταπτυχιακό της στην εικονογράφηση) και Φτάνουμε επιτέλους;
Το σώμα σου είναι μόνο δικό σου
Τα τελευταία χρόνια πληθαίνουν τα βιβλία που περιστρέφονται γύρω από το σώμα, τα δικαιώματα, τη σεξουαλικότητα, τη συναίνεση, σε μια προσπάθεια τα παιδιά να εξοικειωθούν με αυτές τις έννοιες. Το βιβλίο Το σώμα σου είναι δικό σου της Ισπανίδας Λουθία Σεράνο (εκδ. Μεταίχμιο) βοηθά τα παιδιά να μάθουν για τα διάφορα μέρη του σώματός τους αλλά και πώς να τα φροντίζουν και να τα προστατεύουν, για τα όρια και για την πρόληψη ανεπιθύμητων επαφών.
Η συναίνεση είναι το κεντρικό θέμα του βιβλίου των Μέγκαν Μάντισον και Τζέσικα Ράλι Ναι! Όχι! Μια πρώτη συζήτηση για τη συναίνεση των εκδόσεων Μίνωας, το οποίο έχει σχεδιαστεί από ειδικούς και θα βοηθήσει τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς να μιλήσουν στα παιδιά με σαφή και απλή γλώσσα για το τι σημαίνει συναίνεση, αλλά και να βρουν αφορμή για συζητήσεις πάνω σε δύσκολα και ευαίσθητα θέματα.
Οι μεγάλοι αντιπαθούν τα παιδιά!
«Υπάρχει ένα μυστικό που δεν το έμαθε ποτέ κανένα παιδί»: Έτσι ιντριγκαδόρικα ξεκινά το βιβλίο των Νικολά Ματιέ και Πιερ-Ανρί Γκομόντ Το μυστικό των γονιών (εκδ. Στερέωμα), για να αποκαλύψει τελικά ότι όλοι οι μεγάλοι αντιπαθούν όλα τα παιδιά! Κι αυτό γιατί δεν καταλαβαίνουν την ανάγκη τους να τρέχουν γύρω γύρω ουρλιάζοντας ούτε να κάνουν συνεχώς ερωτήσεις, ούτε να πετάνε τα ρούχα τους από δω κι από κει.
Η συγγραφέας Σούζι Μόργκενστερν και η εικονογράφος Ελέν Ντριβέρτ αποκαλύπτουν στα παιδιά μερικά ακόμα μυστικά σχετικά με τον κόσμο που τα περιβάλλει και τη ζωή που μπορούν να χαρούν, στο βιβλίο των εκδόσεων Καπόν Ο κόσμος είναι δικός σου.
Έναν καλύτερο κόσμο ονειρεύεται η μικρή γραμμή στο βιβλίο του Χρήστου Δασκαλάκη που έχει εικονογραφήσει η Μαρουσώ Μαρινοπούλου Μια τρίχα μια γραμμή (εκδ. Άγκυρα), το οποίο ακολουθεί επίσης τις περιπέτειες μιας μικρής τρίχας που μαθαίνει να εκτιμά την οικογένεια και τη ζωή της. Δύο συνταξιδιώτισσες συναντάμε και στο βιβλίο της Ειρήνης Καμαράτου-Γιαλλούση, σε εικονογράφηση Ιούλιου Μαρουλάκη, Η φιλική Φράουλα και η έξυπνη Ελιά (εκδ. Άγκυρα). Πρόκειται για τις δύο βοηθούς του αρχηγού Καρπούζι που αναλαμβάνουν να βοηθούν τους καρπούς ενός κήπου να λύνουν τα προβλήματά τους. Σύντομα η Φράουλα θα κερδίσει τη συμπάθεια όλων με την καλοσύνη και την ενσυναίσθηση που δείχνει, αλλά μήπως και η τετράγωνη λογική της ελιάς είναι χρήσιμη, αν και συχνά δυσάρεστη;
Ο παραμυθάς Μάθιου Μακόναχι
Το Μόνο και μόνο επειδή… είναι το πρώτο βιβλίο του Χολιγουντιανού ηθοποιού Μάθιου Μακόναχι και κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα. Ο παραμυθάς, κατασκευαστής δεντρόσπιτων και ειδικός στα τουρσιά Μάθιου, όπως συστήνεται στο βιβλίο, γράφει με βεβαιότητα ότι «Μόνο και μόνο επειδή με κορόιδεψαν, δεν σημαίνει ότι με αποθάρρυναν» και «Μόνο και μόνο επειδή έχω ταλέντο, δεν σημαίνει ότι δεν χρειάζομαι και τύχη» και πολλά ακόμα.
Παραμύθια που έλεγε η γιαγιά Τασίνα στην εγγονή της Κατερίνα Τσούμπα περιλαμβάνει το βιβλίο 13 παραμύθια που μου έλεγε η Αρβανίτισσα γιαγιά μου για να κοιμηθώ των εκδόσεων Φουρφούρι. Το στέμμα του πρίγκιπα και άλλες ιστορίες των Μάνιας Δούκα και Ντανιέλας Σταματιάδη (εκδ. Καστανιώτη) είναι μια παραμυθένια περιπλάνηση στους προϊστορικούς πολιτισμούς της Ελλάδας και μια γνωριμία με την αρχαία ελληνική τέχνη. Ένα σύγχρονο παραμύθι είναι Ο παπάς και οι αλεπούδες των εκδόσεων Αίολος, όπου αλεπούδες, λύκοι, γάιδαροι δίνουν πολύτιμα μαθήματα στους αναγνώστες.
