Θυμάστε αυτόν τον ανεκδιήγητο τύπο, τον Γκιγιέρμο Βάργκας, με το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Χάμπακουκ, που είχε δέσει ένα απισχνασμένο σκυλί στον τοίχο μιας γκαλερί στη Νικαράγουα το 2007; (Αν όχι, η Wikipedia έχει ολόκληρο λήμμα αφιερωμένο στην αφεντιά του.)
Η ερμηνεία της «εγκατάστασής» του, σύμφωνα με τον ίδιο, ήταν μια απόπειρα να προκαλέσει σοκ στους θεατές και να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη για την απάθεια με την οποία αντιμετωπίζουμε το δράμα των αδέσποτων ζώων – και, κατ’ επέκταση, των απελπισμένων ανθρώπων που ζουν άστεγοι ανάμεσά μας. Δυστυχώς για τον ίδιο, ούτε η μοντέρνα τέχνη το είδε έτσι. Μετά την παγκόσμια κατακραυγή, ο Βάργκας αποκλείστηκε από μια σειρά μελλοντικών καλλιτεχνικών εκδηλώσεων και επανήλθε στο προσκήνιο το 2013 με ένα blog όπου, για μία ακόμα φορά, είχε σκοπό να καταγράψει τη σταδιακή λιμοκτονία ενός άλλου σκύλου σε έναν απίθανο παραλληλισμό με την καταβύθιση της χώρας του, Κόστα Ρίκα, στη φτώχεια και στο οικονομικό χάος. Οι αρμόδιες αρχές κατέβασαν το blog και ο Βάργκας κατηγόρησε για άλλη μια φορά τον κόσμο, που ήταν μάλλον ανίκανος να αποκρυπτογραφήσει τη μεγαλοφυΐα του, για φαρισαϊσμό και υποκρισία.
Αν όμως η κίβδηλη απόπειρα του καλλιτέχνη με τις φιλοζωικές ανησυχίες έπεσε στο κενό, το αξίωμα του shock therapy –της πρόκλησης αναστάτωσης που οδηγεί σε συζητήσεις και λύσεις– δεν έχει πει την τελευταία του λέξη. Ή τουλάχιστον έτσι φαίνεται από τις αντιδράσεις σε ένα άλλο έργο τέχνης που τοποθετήθηκε πρόσφατα σε κεντρική πλατεία της πόλης Καρτάγκο, στην Κόστα Ρίκα (κοσμική σύμπτωση, μια και ο Βάργκας δεν έχει καμία ανάμειξη με αυτό).
Το έργο είναι ένα γλυπτό που σοκάρει πραγματικά. Απεικονίζει έναν υποσιτισμένο, κακοποιημένο σκύλο με όλα τα σημάδια της απελπισίας αποτυπωμένα στο βλέμμα του, ένα πιστό, άψυχο αντίγραφο των εκατομμυρίων ψυχών που περιφέρονται σαν φαντάσματα ή σαν μελλοθάνατοι κατάδικοι της αδιαφορίας, στις πόλεις και στις γειτονιές της Λατινικής Αμερικής. Ή του περήφανου «ανεπτυγμένου κόσμου» που έχει ξεχάσει αυτό το κομμάτι της ανάπτυξης και κρύβεται πίσω από το δάχτυλό του και τις ασυντόνιστες προσπάθειες μερικών τρελών της φιλοζωίας που προσπαθούν με απόγνωση να υποκαταστήσουν την ανύπαρκτη κρατική μέριμνα. Σας θυμίζει κάτι αυτό; Δεν είναι απλή σύμπτωση…
Με την ευκαιρία της τοποθέτησης του γλυπτού, ένας από τους επικεφαλής των εθελοντικών οργανώσεων της χώρας δήλωνε: «Πιστεύαμε ότι με την έγκριση του σχετικού νόμου οι κακοποιήσεις ζώων θα μειώνονταν, αλλά αυτό δεν συνέβη. Για μας είναι ένα καθαρά πολιτικό ζήτημα το γεγονός ότι ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού αποδέχεται ως φυσιολογική ή ασήμαντη την κακοποίηση ζώων. Με το έργο αυτό δεν περιμένουμε να εξανθρωπίσουμε αυτό το κομμάτι του κόσμου. Δεν είμαστε αφελείς. Ελπίζουμε όμως στην εγρήγορση των υπολοίπων, εκείνων που μέχρι και σήμερα πιστεύουν ότι δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα για να σταματήσουμε αυτό το όνειδος. Αυτή η εικόνα πρέπει να εντυπωθεί στη συλλογική μας μνήμη, ώστε κάποια μέρα αυτό το γλυπτό να παραμείνει μόνο ως υπενθύμιση του αμαρτωλού μας παρελθόντος». Αναρωτιέμαι αν θα μπορούσαν άραγε να μας το δανείσουν.
