Στα υψίπεδα της Αιθιοπίας, οι φρέσκοι κόκκοι καφέ δίνονται ως δώρο συμβολίζοντας τη φιλία αλλά και υπενθυμίζοντας το πόσο σημαντική είναι η έννοια της κοινότητας. Στη Χαβάη, τα στεφάνια από λουλούδια αποτελούν το τέλειο δώρο αποχαιρετισμού, ενώ οι «ονειροπαγίδες» των ιθαγενών Αμερικανών χαρίζονταν πάντα για να προστατέψουν τον αποδέκτη από άσχημα όνειρα και εφιάλτες. Εμείς σήμερα κάνουμε δώρα με μοναδικό σκοπό να δούμε τους δικούς μας ανθρώπους να χαμογελούν. Σύμφωνα με περσινή έρευνα του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Λιανικής Πωλήσεως, οι Έλληνες καταναλωτές επιλέγουν κατά 55% ρούχα και παπούτσια για τα χριστουγεννιάτικα δώρα τους. Γνωρίζετε ότι σε άλλες κουλτούρες τα τελευταία αποτελούν το χειρότερο δώρο, αφού είναι συνυφασμένα με την «αποχώρηση»; Συγκεντρώσαμε, λοιπόν, μια λίστα δώρων, για να ανακαλύψουμε τα μυστικά που κρύβουν τα αντικείμενα· άλλα καθημερινά, άλλα απρόσμενα και άλλα εντελώς εξωτικά.
Ρολόγια, για να δαμάσετε τον χρόνο
Όταν δωρίζεις ένα ρολόι στον δυτικό κόσμο, σημαίνει ότι υμνείς μια σημαντική στιγμή, ότι υπογραμμίζεις τη διάρκεια ενός έρωτα ή μιας μεγάλης φιλίας, ότι αναγνωρίζεις σε κάποιον ότι έχει τον έλεγχο της ζωής του. Στην Κίνα, ωστόσο, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Οι κάτοικοι της Άπω Ανατολής νιώθουν αμηχανία στη θέα ενός τέτοιου δώρου, αφού το ρολόι ισοδυναμεί με κακή τύχη ή κατάρα. Αυτό μπορεί να οφείλεται στις ομόηχες στην κινεζική γλώσσα φράσεις «δίνω ένα ρολόι» και «παρευρίσκομαι στην κηδεία σου». Μπορεί επίσης να σχετίζεται με τις διαφορετικές ερμηνείες πάνω στην έννοια του χρόνου· εκεί που οι Δυτικοί βλέπουν μακροζωία, οι Κινέζοι μεταφράζουν την κίνηση των δεικτών ως μια υπενθύμιση ότι ο χρόνος τελειώνει. —Ξ.Γ.
Φακελάκι, αλλά με προσοχή
Πόσες φορές έχετε βάλει σε έναν φάκελο μερικά χαρτονομίσματα και τον δώσατε, σε γιορτινές περιστάσεις, σε νεότερα μέλη της οικογένειας ή σε νιόπαντρους, γράφοντας επάνω απλώς ένα όνομα; Για τους Κινέζους, η κίνηση αυτή δεν είναι απλώς μια εύκολη λύση, αλλά μια βαθιά συμβολική πράξη. Το κόκκινο χρώμα των φακέλων hóngbāo, που έχουν συνδεθεί περισσότερο με την Πρωτοχρονιά αλλά δίνονται και σε άλλες σημαντικές περιστάσεις, συμβολίζει την καλή τύχη και την ευημερία. Οι φάκελοι περιέχουν χρήματα, συνήθως σε ζυγές ποσότητες, καθώς οι μονές συνδέονται με κηδείες. Εξαίρεση αποτελεί ο αριθμός εννέα, ενώ λέγεται πως το ποσό των χρημάτων δεν πρέπει να περιλαμβάνει τον αριθμό τέσσερα, αφού όταν προφέρεται μοιάζει με τη λέξη «θάνατος». H ιστορία του κόκκινου φακέλου έχει τις ρίζες του στη δυναστεία των Χαν, όταν οι Κινέζοι δημιούργησαν ένα ειδικό τύπο κέρματος για να διώχνουν τα κακά πνεύματα. Σήμερα, το hongbao εκφράζει τις πιο θερμές ευχές για αρμονία και αφθονία, ενώ κάποιοι το προσφέρουν και διαδικτυακά. —Γ.Ψ.
Ταόνγκα, για πνευματική δύναμη
Aντικείμενα συμβολικά που συνδέουν τις γενιές στο πέρασμα του χρόνου, που κουβαλούν ιστορίες και μνήμες, που ορίζουν βαθύτερες ανθρώπινες σχέσεις· αυτά είναι τα ταόνγκα, πιο γνωστά ως «θησαυροί» για τους Μαορί, τους αυτόχθονες κατοίκους της Νέας Ζηλανδίας. Tα πιο χαρακτηριστικά από αυτά; Τα γλυπτά από πουνάμου (νεφρίτη). Αυτά τα δώρα δεν είναι απλώς όμορφα, αφού ενσωματώνουν το «μάνα», τη συλλογική πνευματική δύναμη, συμβολίζοντας τη σύνδεση του δωρητή με τον αποδέκτη αλλά και με τη φύση, μια και ο νεφρίτης θεωρείται ιερό υλικό. Σύμφωνα με την παράδοση της φυλής, όσο πιο παλιός είναι ένας «θησαυρός», τόσο πιο ισχυρή πνευματική δύναμη έχει. Για εσάς, βέβαια, ίσως είναι απλώς ένα όμορφο, εξωτικό στολίδι πάνω από το τζάκι – αν και με βάση τις θρησκευτικές πεποιθήσεις των Μαορί, το δαχτυλίδι της προγιαγιάς σας θα ήταν πανίσχυρο. —Γ.Ψ.
Λουλούδια, ως συναισθήματα
Θυμάστε που η Μαντόνα είχε ζητήσει, πριν από δεκατρία χρόνια, να εξαφανίσουν μια ορτανσία που της είχε προσφερθεί, λέγοντας ότι μισεί αυτά τα άνθη, και η κίνησή της προκάλεσε τέτοιο σκάνδαλο, που στη συνέχεια «επανόρθωσε» με το να ανεβάσει στο YouTube ένα ειρωνικό βίντεο-γράμμα αγάπης προς τις ορτανσίες που τελείωνε με τη φράση «It’s a free country! So f**k you I love roses!»; Ίσως αυτό να οφείλεται στο ότι έχει, από την πλευρά της μητέρας της, γαλλική καταγωγή. Στη Γαλλία, όπως βέβαια και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, τα λουλούδια λειτουργούν συμβολικά, ως ένας μη-λεκτικός τρόπος επικοινωνίας, με διαφορετικά άνθη να είναι συνδεδεμένα με ξεχωριστά, το καθένα, νοήματα. Για παράδειγμα, τα χρυσάνθεμα προσφέρονται σε ένδειξη πένθους, ενώ τα κρίνα και τα τριαντάφυλλα (που θα ήθελε η Μαντόνα να τις έδιναν) μεταφέρουν μηνύματα αγάπης και θαυμασμού. —Π.Κ.
Μπλε χάντρες, για καλή τύχη
Δεν πιστεύουν μόνο στα Βαλκάνια στο «κακό μάτι», αλλά είναι μια δοξασία που συναντά κανείς σε κάθε μήκος και πλάτος της Γης. Όταν, λοιπόν, δωρίζετε μια μπλε χάντρα σε κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο, αυτό που κάνετε είναι να το προστατεύετε συμβολικά από την αρνητική ενέργεια, όπως συμβαίνει εδώ και αιώνες στον ελλαδικό χώρο. Όσο για το ζωηρό μπλε χρώμα των φυλακτών; Οι απόψεις διίστανται. Άλλοι ισχυρίζονται πως το μπλε συνδέεται με τον ουρανό και τη θάλασσα, ενώ άλλοι το συνδέουν με την πεποίθηση ότι τα άτομα με γαλανά μάτια ματιάζουν ευκολότερα, καθώς ο αριθμός τους στα νησιά του Αιγαίου ήταν ιστορικά ιδιαίτερα μικρός. Σε κάθε περίπτωση, το να προσφέρετε ως δώρο ένα «ματόχαντρο», ακόμα και αν δεν πιστεύετε στις δοξασίες, δείχνει καλές προθέσεις. Μάλιστα, υπό συνθήκες μπορεί να είναι και ιδιαίτερα καλαίσθητο, αφού δεν είναι λίγοι οι Έλληνες δημιουργοί που έχουν σχεδιάσει κοσμήματα-φυλαχτά συνεχίζοντας την εν λόγω παράδοση. —Π.ΤΣ.
Μαχαίρια, για μαγειρική ή διακοπή δεσμών
Οι Γερμανοί, όχι όλοι, οι δεισιδαίμονες μόνο, που καλώς εχόντων των πραγμάτων δεν αποτελούν την πλειονότητα του πληθυσμού, δεν προσφέρουν ως δώρα αιχμηρά αντικείμενα, όπως είναι τα μαχαίρια. Κι αυτό διότι τα έχουν καταχωρίσει στη σκέψη τους ως σύμβολα διακοπής ενός δεσμού, αλλά και διότι θεωρούν ότι φέρνουν κακή τύχη. Αυτό ισχύει για όλα τα αιχμηρά αντικείμενα, ακόμα και για τις ομπρέλες, και όχι μονάχα για το μαχαίρι με το οποίο σκότωσε κάποιος ναύτης Ιταλός έναν Γραικό λοστρόμο. Η ίδια πρόληψη απαντάται και σε άλλες δυτικοευρωπαϊκές λαϊκές κουλτούρες. Αγνοώντας τα παραπάνω, ένα σετ με μαχαίρια θα μπορούσε να είναι ένα ωραίο δώρο σε ανθρώπους που αγαπούν τη μαγειρική. —Π.Κ.
Πορσελάνη, για κομψότητα και αντοχή
Την ονομασία «πορσελάνη» επινόησε ο Μάρκο Πόλο για να περιγράψει τα κεραμικά που είδε στην Κίνα, αντλώντας έμπνευση από την ιταλική λέξη «porcellana», που αναφέρεται σε έναν πολύ συγκεκριμένο τύπο κοχυλιού. H ιστορία της πορσελάνης ξεκινά από την Κίνα γύρω στο 600 μ.Χ. και τελειοποιείται γύρω στα τέλη του 12ου αιώνα. Στη Δύση, πάλι, εισάγεται από τον 16ο αιώνα, και από το 1710 το εργοστάσιο Μeissen στη Δρέσδη κατασκευάζει πορσελάνη εφάμιλλη της κινεζικής. Αρχικά, η πορσελάνη, λόγω της σπανιότητας και της ομορφιάς της, προσφέρεται ως δώρο σε διπλωματικές συναντήσεις, μαρτυρώντας τον πλούτο μιας χώρας, ενώ συχνά πάνω της αποτυπώνονται νεκρές φύσεις. Ακόμη και σήμερα όμως –είτε αποτελεί διπλωματική προσφορά είτε κάποιο σερβίτσιο που έρχεται τυλιγμένο σε γιορτινή συσκευασία λίγο πριν από το χριστουγεννιάτικο τραπέζι– παραμένει πάντα ταυτισμένη με έννοιες όπως η κομψότητα, η αντοχή, το κύρος, η ομορφιά, η αθωότητα. —Ξ.Γ.
Μπάμπουσκες, για οικογενειακή ευημερία
Τις γνωρίζετε και τις ζητάτε ως «μπάμπουσκες», είναι ξύλινες και φωλιάζουν η μία μέσα στην άλλη. Ωστόσο, εδώ υπάρχει η εξής παρανόηση: «μπάμπουσκα» σημαίνει «γιαγιά» στη ρωσική γλώσσα. Η σωστή ονομασία, λοιπόν, είναι «ματριόσκα», προέρχεται από τη λέξη «μητέρα» και συμβολίζει –τι άλλο;– την οικογενειακή ευημερία. Οι ζωγραφισμένες με το χέρι μορφές αποτελούν βασικό κομμάτι της λαϊκής κληρονομιάς της Ρωσίας και η επιλογή τους ως δώρου προτείνεται σε μέλλουσες μητέρες. Βέβαια, για τον συμβολισμό των στρώσεων υπάρχουν διαφορετικές ερμηνείες. Η πρώτη σχετίζεται με την αέναη πορεία της ανθρώπινης εξέλιξης, από τη γέννηση έως τα γηρατειά, και η δεύτερη σχετίζεται με τη γονιμότητα, καθώς οι διάφορες στρώσεις της ματριόσκας αναπαριστούν μια αλυσίδα από μητέρες που συνεχίζουν την οικογενειακή κληρονομιά μέσω των παιδιών που κυοφορούν. Σε κάθε περίπτωση, η ματριόσκα είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα παιχνίδι· είναι μια υπενθύμιση ότι κάτω από κάθε επιφάνεια υπάρχουν βαθύτερα επίπεδα αγάπης και δεσμοί που ανάγονται πολλές γενιές πριν. —Π.ΤΣ.
Κεριά, για λίγη θαλπωρή
Είναι εύκολο δώρο και αρέσει συνήθως σε όλους. Στις σκανδιναβικές χώρες, το κερί είναι βαθιά συνδεδεμένο με τη ζεστασιά και τις έννοιες του hygge (Δανία) ή του koselig (Νορβηγία), που σχετίζονται με μια βαθύτερη έννοια της θαλπωρής. Οι σκοτεινοί χειμώνες της περιοχής κάνουν το φως των κεριών πολύτιμο και «εξωτικό». Σε αυτό διαφαίνεται η επιθυμία να προσφέρουμε θετική ενέργεια στη ζωή των αγαπημένων μας. Γι’ αυτό, λοιπόν, στη Δανία πολλές οικογένειες συνηθίζουν να ανάβουν αριθμημένα κεριά κάθε μέρα μετρώντας αντίστροφα μέχρι τις 25 Δεκεμβρίου, όπως αντίστοιχα εμείς γυρνάμε τις σελίδες ενός ημερολογίου. Είναι λοιπόν κάτι παραπάνω από όμορφα αντικείμενα· κάθε κερί είναι και μια μικρή, πολύτιμη εστία συντροφικότητας. —Γ.Ψ.
Μαντίλια, για κάθε χρήση
Ένα παλιό τουρκικό τραγουδάκι λέει: «Αγάπη μου, σε περίμενα να έρθεις / κουνούσα ένα λευκό μαντίλι». Ανέκαθεν, λοιπόν, και ανεξαρτήτως κουλτούρας, αυτό το μικρό κομμάτι ύφασμα αποτελούσε μέσο επικοινωνίας μεταξύ ερωτευμένων. Στην Ευρώπη, κεντημένα με τα αρχικά του αγαπημένου προσώπου, κρύβονταν στα καπέλα (για τους άνδρες) ή στο μπούστο (για τις γυναίκες) και, αν κάποιος σήκωνε το μαντίλι που πέταξε απ’ το παράθυρό της μια δεσποινίδα, το δίπλωνε και το έβαζε προσεκτικά στην τσέπη του, για να δείξει ότι ανταπέδιδε τα θερμά αισθήματα. Στην Αναγέννηση, απέκτησαν την επιπλέον χρήση του εργαλείου υγιεινής για τη μύτη και έτσι θεωρήθηκε «αηδιαστικό» να προσφέρεις σε κάποιον το δικό σου μαντίλι, ακόμη και αν ήταν καθαρό… Στη Σουηδία, τα μαντίλια μέχρι σήμερα προμηνύουν δάκρυα και, αν ένας άνδρας δωρίσει στην αγαπημένη του ένα μεταξωτό μαντίλι, εκείνο θα «σκουπίσει» την αγάπη της γι’ αυτόν. Ωστόσο, στην Ελλάδα μπορείτε να δωρίσετε ελεύθερα μαντίλια σε αγαπημένα σας πρόσωπα. Η κίνηση αυτή δεν υπάρχει καμία περίπτωση να παρεξηγηθεί… —Ε.Σ.
Παπούτσια, για αποχωρήσεις
Η λέξη «παπούτσια» στα μανδαρινικά κινεζικά είναι ομόηχη με τη λέξη «κακοτυχία» ή «κακό». Έτσι, η γλωσσική αυτή «σύμπτωση» έχει δημιουργήσει μια δεισιδαιμονία σε πολλές εκατοντάδες εκατομμύρια κατοίκους της μεγαλύτερης χώρας στον κόσμο: το να χαρίζεις παπούτσια μπορεί να φέρει κακοτυχία ή ακόμη και να οδηγήσει κάποιον να «φύγει» από τη ζωή σου. Μάλιστα, η σημασία που δίνουν οι Κινέζοι στις γλωσσικές αυτές λεπτομέρειες θεωρήθηκε πριν από δύο χρόνια από τους TikTokers ως ιδανική για να στηθεί μια viral θεωρία που ήθελε τα κάθε είδους υποδήματα να θεωρούνται «καταραμένα» δώρα. Η φρενίτιδα που ξέσπασε στους ιντερνετικούς διαδρόμους συνοδεύτηκε από μαρτυρίες για χωρισμούς και έντονες προειδοποιήσεις στα σχόλια. Αν, λοιπόν, κάτι από όλα αυτά σας φαίνεται λογικό, την επόμενη φορά που θα θέλετε να διώξετε κάποιον από τη ζωή σας, γνωρίζετε καλά τι δώρο πρέπει να του κάνετε. —Γ.Ψ.
Πορτοφόλια, για καλές δουλειές
Συνήθως ευχόμαστε ευτυχία, ευημερία και εργασιακή επιτυχία. Γι’ αυτό και αναζητούμε τα κατάλληλα δώρα προς αυτή την κατεύθυνση. Τι καλύτερο, λοιπόν, από ένα δερμάτινο πορτοφόλι; Πριν όμως το αγοράσουμε, θα πρέπει να προσέξουμε μήπως, πηγαίνοντας για τα πολλά, χάσουμε και τα λίγα. Τουλάχιστον, αυτό πιστεύουν οι άνθρωποι σε Γαλλία, Ιταλία και Γερμανία, που αρέσκονται στο να δέχονται πορτοφόλια ως δώρο, με μία βασική προϋπόθεση: να μην είναι άδεια. Η παραπάνω πεποίθηση παραμένει ζωντανή και στην Ελλάδα, με οτιδήποτε δηλαδή έχει ως στόχο να «κρατήσει» χρήματα (πορτοφόλια, κουμπαράδες, τσάντες) να χαρίζεται έστω με ένα κέρμα στο εσωτερικό του, αφού σε διαφορετική περίπτωση ίσως άθελά μας να «καταδικάζουμε» τον δέκτη του δώρου σε οικονομικές περιπέτειες. Βέβαια, στο Μαρόκο και στην Ινδία οι άνθρωποι είναι πιο ευρηματικοί, προσθέτοντας στις θήκες των πορτοφολιών αρωματικά γαρίφαλα, για να φέρουν τύχη στα οικονομικά του νέου κατόχου. —Ι.Φ.
