Όταν η Εριφίλη Γούναρη άρχισε να φτιάχνει σελίδες στα social media ήταν μόλις 12 ετών. Τότε δεν ήξερε ότι η ενασχόληση της αυτή θα γινόταν ο προθάλαμος μιας λαμπρής επιχειρηματικής καριέρας που θα την οδηγούσε στην ευρωπαϊκή λίστα 30 under 30 του περιοδικού Forbes . Η εταιρία που δημιούργησε με ονομασία The Z Link, όταν σπούδαζε ιστορία της τέχνης και digital media στη Γλασκόβη, είχε κάτι το ξεχωριστό. Ποιο ήταν αυτό; Αποτελούνταν εξ ολοκλήρου από εργαζόμενους που ανήκουν στη Γενιά Ζ.
Σήμερα, στα 24 της χρόνια, από την έδρα της στο Λονδίνο, όπου και μετακόμισε με αφορμή ένα μεταπτυχιακό στο στρατηγικό μάρκετινγκ, η Εριφίλη συνεργάζεται με 25 νέους ηλικίας 19-25 ετών από όλο τον κόσμο. Στόχος της; Να συνδέσει εταιρίες (ανάμεσα στους πελάτες της συμπεριλαμβάνονται ονόματα όπως η Deloitte και η ΙΚΕΑ) που θέλουν να εξερευνήσουν τα ενδιαφέροντα μιας γενιάς ταγμένης στις επιταγές ενός ψηφιοποιημένου κόσμου.
Πες μας για την ιδέα πίσω από την The Z Link;. Πώς γεννήθηκε;
Αντιλήφθηκα πως δεν υπήρχε κάποιος τρόπος ώστε εταιρίες που θέλουν να συνδεθούν με τη γενιά μας, να συνεργαστούν με ένα agency το οποίο αποτελείται αποκλειστικά και μόνο από άτομα της Γενιάς Ζ. Όσο πιο νέος μπαίνει κάποιος στην ομάδα μας τόσο μεγαλύτερη όρεξη και δημιουργικές ιδέες φέρνει. Όταν είσαι ακόμη στο πανεπιστήμιο είναι δύσκολο να σε εμπιστευθούν εταιρίες χωρίς να έχεις εμπειρία. Χαίρομαι λοιπόν που δίνω ευκαιρίες σε νέους με αυτό τον τρόπο.
Όταν το clubhouse (σ.σ.πλατφόρμα που έγινε δημοφιλής την περίοδο του Covid-19, και επέτρεπε διαδικτυακές συζητήσεις ανάμεσα σε πολλά μέλη) περνούσε φάση έντονης δημοτικότητας, φτιάξαμε τη μεγαλύτερη online κοινότητα μελών της Γενιάς Ζ (20.000 άτομα) και κάναμε εκδηλώσεις και συζητήσεις με εταιρίες καθώς και μια ζωντανή συζήτηση με τον ΟΗΕ. Τώρα, χρησιμοποιούμε το pool αυτό για έρευνες όσον αφορά το marketing, ενώ συνδέουμε και ψηφιακούς δημιουργούς με εταιρίες. Ως Z link αναπτύσσουμε στρατηγικές μετά από έρευνα στο δίκτυο μας, η οποία μας δίνει τη δυνατότητα να βγάζουμε αναφορές και να βρίσκουμε δεδομένα για τα «θέλω» της γενιάς μας σε όλο τον κόσμο.
Ποιους προβληματισμούς έχει η Γενιά Ζ και πώς αυτοί επηρεάζουν τις καταναλωτικές της συνήθειες;
Η Γενιά Ζ ψάχνει για οικονομικές και παράλληλα βιώσιμες λύσεις όσον αφορά το περιβάλλον. Έχει περιβαλλοντική συνείδηση για τα προβλήματα που υπάρχουν και ανησυχεί για το πώς θα είναι ο κόσμος στο μέλλον αφού βλέπει την κατάσταση να χειροτερεύει. Κριτικάρει πολύ συχνά τη βιομηχανία του fast fashion αλλά δεν υπάρχουν εναλλακτικές οικονομικές λύσεις, έτσι συνεχίζει να τη συντηρεί. Οι νέοι δυσκολεύονται να επιμείνουν σε αυτά που πιστεύουν γιατί δεν υπάρχουν πολλές λύσεις. Ενδεχομένως αυτό να οφείλεται και στο ότι η Γενιά Ζ αρχίζει να δουλεύει μόλις τώρα, έτσι δεν έχει πολύ μεγάλο εισόδημα διαθέσιμο για κατανάλωση.
Το βιβλίο σου «Design your Life: Υour career, Υour Way» κυκλοφορεί σύντομα. Πόσο διαφορετικά αντιμετωπίζει η Γενιά Ζ τον εργασιακό χώρο και την καριέρα σε σχέση με τις προηγούμενες γενιές;
Η γενιά μας επανεφευρίσκει τον τρόπο με τον οποίο δουλεύουμε. Έχουμε πάρα πολλά εργαλεία στη διάθεση μας τώρα που μπαίνουμε στην αγορά εργασίας για να φτιάξουμε καριέρες με τους δικούς μας όρους, με έναν τρόπο εργασίας που μας προσφέρει ευελιξία, ελευθέρια και κυριότητα, έναν τρόπο άγνωστο για τις προηγούμενες γενιές. Η ψηφιακή επιχειρηματικότητα έχει γίνει πιο προσβάσιμη. Βλέπουμε γύρω μας ότι υπάρχουν ευκαιρίες και πως ο κάθε άνθρωπος ακολουθεί πολύ αντισυμβατικά μονοπάτια για να χτίσει την καριέρα του και μια ζωή που απολαμβάνει.
Η πανδημία έκανε τη γενιά μας να το καταλάβει αυτό, γιατί ανάγκασε τον κόσμο να γίνει πιο ευέλικτος και αποδείχθηκε πως όντως μπορείς να δουλέψεις από απόσταση (ή να δουλεύεις ταξιδεύοντας παράλληλα) με πολλούς διαφορετικούς τρόπους οι οποίοι μέχρι πρότινος θα γινόταν αποδεκτοί με επιφυλακτικότητα. Η πειραματική αυτή κατάσταση όταν ξεκινούσαμε την καριέρα μας ήταν κάτι το θετικό και μέσα από αυτή μπορέσαμε να καταλάβουμε τις μας αρέσει περισσότερο· είτε αυτό είναι να δουλεύουμε με κόσμο σε ένα γραφείο, είτε υβριδικά και από στο σπίτι μας. Ο καθένας βρήκε τον τρόπο του να είναι παραγωγικός. Δεν είναι ρεαλιστικό να πιστεύουμε ότι όλοι είμαστε παραγωγικοί με τον ίδιο τρόπο. Και οι ίδιες οι εταιρίες βρήκαν ποιο μοντέλο τις εξυπηρετεί καλύτερα.
Πόσο σημαντική είναι η ποιότητα ζωής που μπορεί να σου προσφέρει μια δουλειά;
Ρωτήσαμε πάνω 200 άτομα της Γενιάς Ζ, σε πάνω από 40 χώρες, στο Z Link, τι βάζουν ως προτεραιότητα στην καριέρα τους. Το 97% δήλωσε ότι η ισορροπία δουλειάς και ζωής είναι εξαιρετικά ή αρκετά σημαντική, κανείς δεν είπε πως δεν τον ενδιαφέρει. Θέλουν η δουλειά να συμβάλει στην ποιότητα της ζωής τους, να μην τους εξαντλεί. Παλιότερα το να ανέβεις στην εταιρική ιεραρχία θεωρούταν κάτι πιο σημαντικό από την ποιότητα ζωής σου. Τώρα, οι δυο πιο σημαντικοί παράγοντες που λαμβάνει υπόψιν η Γενιά Ζ είναι η προσωπική ικανοποίηση και η ισορροπία δουλειάς-ζωής. Μετά έρχεται ο μισθός και η ασφάλεια όσον αφορά την εργασία. Παλιά τα δύο τελευταία ήταν στην κορυφή.
Υπάρχει χάσμα ανάμεσα στους νεαρούς εργαζόμενους και σε εργοδότες ή συναδέλφους μεγαλύτερης ηλικίας;
Από συζήτησες που έχω κάνει βλέπω πως όταν η Γενιά Ζ μπαίνει στο εργασιακό περιβάλλον και στον επιχειρηματικό κόσμο, δεν μπορεί να πιστέψει πόσο δύσκολο είναι καμιά φορά να συνεννοηθείς με ανθρώπινο τρόπo για κάτι. Πόσο αυστηρά είναι κάποια ήδη εδραιωμένα συστήματα και πόσο δύσκολο είναι να ακουστούν και να βγουν οι νέοι έξω από τα συστήματα αυτά. Βλέπω πολλούς να μπαίνουν σε επιχειρηματικά πεδία, όπως αυτά των οικονομικών, και τελικά να κάνουν στροφή σε start ups, με συστήματα λιγότερο αυστηρά, πιο ευέλικτα, που επιτρέπουν μια πιο ανοιχτή επικοινωνία.
Πώς βλέπεις να εξελίσσεται το ρευστό τοπίο των social media;
Πιστεύω ότι θα συνεχίσουν να υπερισχύουν πλατφόρμες όπως το TikTok και το Instagram που είναι πολύ καλές στο να αποσπούν την προσοχή μας. Είναι ένας τρόπος που ξέρουμε ήδη ότι δουλεύει. Υπάρχει όμως και μια μεγάλη τάση την οποία παρατηρώ στη γενιά μας, πως κάποιοι προσπαθούν να αποστασιοποιηθούν από τέτοιες πλατφόρμες και να καταναλώνουν πιο συνειδητοποιημένα τo περιεχόμενο των social media. Στρέφονται σε άλλες, λιγότερο εθιστικές, οι οποίες προσφέρουν ένα περιβάλλον όμοιο με αυτό των social media, με ερεθίσματα όμως, μεγαλύτερης αξίας. Πιστεύω ότι υπάρχει χώρος για να αναπτυχθούν κι άλλες τέτοιες πλατφόρμες. Η Γενιά Ζ βλέπει ότι σκρολάροντας συνεχώς, χάνονται χρόνια από τη ζωή. Είναι πολύ σημαντικό που εντοπίζουμε νέους τρόπους χρήσης και συνειδητοποιούμε το κόστος αυτών που ακολουθούσαμε εδώ και χρόνια.
Πώς πιστεύεις ότι θα επηρεάσει η τεχνητή νοημοσύνη την αγορά εργασίας και τα social media στο μέλλον;
Καταλαβαίνω την ανασφάλεια που υπάρχει για το πώς θα εξελιχθούν τα δημιουργικά επαγγέλματα λόγω της έλευσης του A.I., είναι όμως ένα πεδίο που θα ανοίξει πολλές ευκαιρίες. Εάν προσεγγίσουμε το ζήτημα με ανοιχτό μυαλό, θα δούμε ότι υπάρχουν πολλά εργαλεία που θα βοηθήσουν τον κόσμο να επεκτείνει τις ικανότητες του σε νέες κατευθύνσεις και θα ανοίξουν εργασιακές ευκαιρίες που μέχρι πρότινος δεν υπήρχαν. Μικρές εταιρίες που δεν αντέχουν οικονομικά τη μεγάλη παραγωγή περιεχομένου, μπορούν να χρησιμοποιήσουν την τεχνητή νοημοσύνη. Είμαι αισιόδοξη. Δεν νομίζω πως αυτή μπορεί να φτάσει σύντομα τις ανθρώπινες ικανότητες σε επίπεδο στρατηγικής και δημιουργικότητας όσον αφορά κάποιον με εμπειρία στη βιομηχανία του δημιουργικού περιεχομένου. Επίσης, όλο και πιο συχνά βλέπουμε περιεχόμενο που έχει δημιουργηθεί μέσω AI. Σε κάποιες περιπτώσεις αυτό μπορούμε να το διακρίνουμε ενώ άλλες εταιρίες πειραματίζονται χωρίς να το καταλαβαίνουν οι χρήστες. Ήδη οι πλατφόρμες αρχίζουν να απαιτούν να δηλώσει κανείς εάν κάτι που ποστάρει είναι προϊόν τεχνητής νοημοσύνης. Στο μέλλον θα ξέρουμε περί τίνος πρόκειται.
Θα γυρνούσες στην Ελλάδα;
Όταν τελείωσα το μεταπτυχιακό μου στο Λονδίνο δεν σκέφτηκα να φύγω γιατί η πόλη έχει μια κοινότητα με πολλές ευκαιρίες για τη βιομηχανία στην οποία εργάζομαι. Κρίνοντας από φίλους που κάνουν παρόμοια δουλειά στην Ελλάδα, εκεί δεν υπάρχουν ίδιες πρωτοβουλίες και οι αντίστοιχοι πόροι. Εδώ υπάρχουν τόσες κοινότητες, τόσα events για μέλη της Γενιάς Ζ που ασχολούνται με το δημιουργικό περιεχόμενο και την επιχειρηματικότητα. Μπορείς να γνωρίζεις κάθε βδομάδα ανθρώπους στην ηλικία σου που κάνουν παρόμοια πράγματα με εσένα. Μαθαίνεις τόσα πολλά από αυτούς και ξεπηδούν νέες ευκαιρίες που μπορείς να αξιοποιήσεις. Παρόλα αυτά, βλέπω ότι υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες στην Ελλάδα από ότι υπήρχαν πριν από τέσσερα χρόνια. Υπάρχει όρεξη για επενδύσεις στο κομμάτι της νεανικής επιχειρηματικότητας.
