Ωραία θα ήταν να διαβάζαμε ένα διήγημα που να αναφέρεται στην ελληνική κρίση με τον τρόπο που αναφέρεται ο Ανυπόφορος γκάουτσο στην αντίστοιχη κρίση της Αργεντινής. Δηλαδή διακριτικά, κάπως λοξά και χωρίς φωνές, ώστε με λίγη προσοχή να μπορεί να φανεί το αποτύπωμα στην ψυχή μας. Είναι ένα από τα τελευταία κείμενα που έγραψε ο Ρομπέρτο Μπολάνιο (1953-2003) και δίνει τον τίτλο του στη συλλογή που κυκλοφόρησε το καλοκαίρι στα ελληνικά από τις εκδόσεις Άγρα. Ο Μπολάνιο, ο οποίος δεν ήταν Αργεντινός, αλλά Χιλιανός (αν και ο ίδιος ένιωθε κάπως πιο γενικά Λατινοαμερικανός), φαντάζεται εδώ έναν καταξιωμένο δικηγόρο του Μπουένος Άιρες που στα χρόνια της κατάρρευσης της αργεντίνικης οικονομίας αφήνει την πόλη και εγκαθίσταται στο παρατημένο οικογενειακό κτήμα στον νότο, σε ένα απόκοσμο τοπίο που έχει γεμίσει κουνέλια και οι άνθρωποι κυκλοφορούν χωρίς σκοπό.
Η αφήγηση συνδέει το κειμενικό παρελθόν της χώρας (Ο Νότος, Μπόρχες) με το παράλογο παρόν της και αυτό που προκύπτει είναι μια απορία και η βαθιά αίσθηση της λατινοαμερικανικής μοναξιάς. Η συλλογή περιέχει άλλα τρία διηγήματα και δύο εκθέσεις στις οποίες –δεν μπορώ να το πω καλύτερα– ο Μπολάνιο μιλάει για τη λογοτεχνία και για τα πάντα. Όταν έγραφε αυτή τη συλλογή, έγραφε παράλληλα το 2666 και ποιος ξέρει τι άλλο. Επίσης γνώριζε ότι ήταν άρρωστος και ότι δεν είχε πολύ χρόνο μπροστά του. Καμιά φορά όταν τον διαβάζω και τον ξαναδιαβάζω (εμμονικά, δηλαδή με τον μοναδικό τρόπο που γίνεται και που πρέπει) και τον σκέφτομαι εκείνη την περίοδο στη μικρή καταλανική πόλη Μπλάνες όπου ζούσε, προσπαθώ να φανταστώ πώς κυλούσε ο καιρός του.
Πριν από λίγες μέρες, ο Χαβιέρ Θέρκας έγραψε ένα κείμενο για τη φιλία του με τον Μπολάνιο στο Paris Review (Bolaño in Girona: A Friendship) περιγράφοντας ανάμεσα σε άλλα την τελευταία φορά που τον είδε, λίγο πριν πεθάνει. Ο Θέρκας λέει ότι ο Μπολάνιο είχε σταματήσει πια να γράφει. Έμενε μόνος του, αλλά κοντά στα παιδιά του, σε ένα σπίτι μισοάδειο. Λέει ότι διάβαζε τον Δυτικό κανόνα του Μπλουμ. Ότι ήθελε παρέα. Ίσως για να πάψει να ψάχνει απαντήσεις στις βουβές σκιές, όπως ο ήρωάς του στον Ανυπόφορο γκάουτσο.
Η συλλογή Ο ανυπόφορος γκάουτσο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα, σε μετάφραση Κρίτωνα
