«Το τραύμα είναι ένα γεγονός της ζωής. Δεν χρειάζεται όμως να γίνει ισόβια καταδίκη. Μπορεί όχι μόνο να θεραπευτεί, αλλά με κατάλληλη καθοδήγηση και στήριξη να μεταμορφωθεί. Μπορεί να γίνει εν δυνάμει μία από τις πιο σημαντικές συνιστώσες της ψυχολογικής, της κοινωνικής και της πνευματικής αφύπνισης και εξέλιξης», είχε πει ο Δρ. Πίτερ Λέβιν, βραβευμένος γιατρός, βιολόγος, ψυχολόγος και θεραπευτής, το βιβλίο του οποίου είχε δώσει δύναμη σε εκατομμύρια αναγνώστες. Τώρα, το «Ξύπνημα της τίγρης» επανακυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πεδίο, για να δώσει στο κοινό τη δυνατότητα να γνωρίσει καλύτερα τη σκέψη ενός στοχαστή που 27 χρόνια πριν κατάφερε να μάς ανοίξει τα μάτια σε κάτι που δύσκολα μπορούμε να δεχτούμε: ότι μια αρνητική εμπειρία μπορεί να αποτελέσει την ιδανική ευκαιρία για να γίνει η ζωή μας καλύτερο.
Το βιβλίο μπορεί να είναι βασισμένο σε επιστημονικά ευρήματα, χρησιμοποιεί όμως απλό και κατανοητό λόγο για να περιγράψει το ψυχικό τραύμα αλλά και τη διαταραχή μετατραυματικού στρες. Σε έναν κόσμο όπου τα πάντα μπορούν να λειτουργήσουν τραυματικά – από μία άσχημη παιδική εμπειρία ή ένας δυνατό σεισμό μέχρι μία βίαια επίθεση ή ακόμη και έναν πόλεμο- είναι κάτι περισσότερο από χρήσιμο να γνωρίζουμε τον μηχανισμό του ψυχικού τραύματος αλλά και το πώς μπορεί να επηρεάσει το σώμα και κατ’ επέκταση τη ζωή μας. Οδηγός μας σε αυτό; Η αναλυτική σκέψη του συγγραφέα, τα εύστοχα παραδείγματα και -κυρίως- η μέθοδος θεραπείας που προτείνει ο Δρ. Λέβινμέσα από συναρπαστικές ιστορίες, πολύτιμες πρώτες βοήθειες και χρήσιμες ασκήσεις.
Το βιβλίο δεν απευθύνεται μόνο σε ειδικούς, όσο σε όσους θέλουν να μάθουν πώς αντιδρά ο οργανισμός μας σε γεγονότα που απειλούν την επιβίωσή μας, αλλά και πώς μπορούμε να ξεπεράσουμε τις επιπτώσεις των ψυχικών τραυμάτων μας. «Ο Πίτερ Λέβιν είναι πρωτοπόρος στη μελέτη και τη θεραπεία του τραύματος ως θεωρητικός, κλινικός θεραπευτής και δάσκαλος. Χάρη στα δικά του μαθήματα, όλοι εμείς στη θεραπευτική κοινότητα –γιατροί, ψυχολόγοι, θεραπευτές, ασκούμενοι κ.λπ.– έχουμε στη διάθεσή μας έναν τεράστιο πλούτο γνώσεων για το τραύμα και την αντιμετώπισή του», αναφέρει χαρακτηριστικά ο διάσημος συνάδελφός του Δρ. Γκάμπορ Ματέ.
Ακολουθεί χαρακτηριστικό απόσπασμα από το βιβλίο, για μία πρώτη γνωριμία με τη σκέψη του Δρ. Πίτερ Λέβιν.
ΣΩΜΑ ΚΑΙ ΝΟΥΣ
Αν βιώνετε παράξενα συμπτώματα που κανείς δεν φαίνεται να είναι σε θέση να εξηγήσει, σκεφτείτε ότι μπορεί να προέρχονται από μια τραυματική αντίδραση σε ένα γεγονός του παρελθόντος, το οποίο ίσως ούτε καν θυμάστε. Δεν είστε οι μόνοι. Δεν είστε τρελοί. Υπάρχει μια λογική εξήγηση γι’ αυτό που σας συμβαίνει. Δεν έχετε πληγεί ανεπανόρθωτα, μια και είναι δυνατόν να μειώσετε ή και να εξαλείψετε τα συμπτώματά σας.
Γνωρίζουμε ότι με το τραύμα ο νους αλλάζει σε βάθος. Για παράδειγμα, ένα άτομο που υπέστη ένα σοβαρό αυτοκινητικό ατύχημα έχει τη δυνατότητα να προστατευτεί αρχικά από τη συναισθηματική αντίδραση ή ακόμη και από τη σαφή ανάμνηση ή αίσθηση του τι ακριβώς συνέβη. Αυτοί οι αξιοθαύμαστοι μηχανισμοί άμυνας (π.χ. ψυχική αποσύνδεση και άρνηση) μας επιτρέπουν να διανύουμε αυτές τις κρίσιμες περιόδους, αναμένοντας με ελπίδα να βρεθούμε σε έναν ασφαλή χρόνο και τόπο όπου αυτές οι αλλαγμένες καταστάσεις θα «διαγραφούν».
Παρομοίως, το σώμα αντιδρά βαθύτατα στο τραύμα. Τεντώνεται όντας σε ετοιμότητα, σφίγγεται από φόβο, παγώνει και καταρρέει όταν το άτομο στέκεται αβοήθητο μπροστά στον τρόμο. Όταν αυτή η προστατευτική αντίδραση του νου επανέρχεται στο φυσιολογικό επίπεδο, και η αντίδραση του σώματος αναμένεται να επανέλθει στα φυσιολογικά επίπεδα λειτουργίας μετά το συμβάν. Όταν όμως αυτή η διαδικασία αποκατάστασης ανατρέπεται, οι συνέπειες του τραύματος παγιώνονται και το άτομο τραυματίζεται.
Κατά παράδοση, η ψυχολογία προσεγγίζει το τραύμα εξετάζοντας τις επιπτώσεις του στον νου. Αυτό στην καλύτερη των περιπτώσεων αποτελεί τη μισή και εντελώς ανεπαρκή προσπάθεια. Αν δεν αντιμετωπίσουμε τον νου και το σώμα ως ένα ενιαίο όλον, δεν θα είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε σε βάθος το τραύμα και να το θεραπεύσουμε.
Ανακαλύπτοντας μια μέθοδο
Το βιβλίο ασχολείται με την επίλυση των τραυματικών συμπτωμάτων, χρησιμοποιώντας μια νατουραλιστική (φυσιοκρατική) προσέγγιση την οποία έχω αναπτύξει και εφαρμόζω εδώ και τουλάχιστον 40 χρόνια. Δεν αντιμετωπίζω τη διαταραχή μετατραυματικού άγχους ως μια παθολογική κατάσταση που πρέπει να καταπιεστεί, να διευθετηθεί ή να προσαρμοστεί, αλλά ως αποτέλεσμα μιας φυσικής διαδικασίας που «πήγε στραβά». Η θεραπεία του τραύματος απαιτεί την άμεση εμπειρία ενός ζωντανού οργανισμού, που αισθάνεται και αντιλαμβάνεται. Οι αρχές που θα μοιραστώ μαζί σας είναι το αποτέλεσμα της δουλειάς μου με πελάτες και των μελετών μου γύρω από τις ενδείξεις σχετικά με την προέλευση του τραύματος.
Αυτή η μελέτη με οδήγησε στα πεδία της φυσιολογίας, των νευροεπιστημών, της συγκριτικής ψυχολογίας (συμπεριφορά των ζώων), των μαθηματικών, της ψυχολογίας και της φιλοσοφίας, για να κατονομάσω μερικά από αυτά. Αρχικά οι επιτυχίες μου ήταν αποτέλεσμα συμπτώσεων και τύχης. Καθώς συνέχιζα να δουλεύω με ανθρώπους επανεξετάζοντας αυτά που ανακάλυπτα και προωθώντας όλο και περισσότερο τη γνώση μου στο εσωτερικό του μυστηρίου του τραύματος, ήμουν σε θέση να σημειώσω επιτυχίες οι οποίες ήταν αποτέλεσμα επιστημονικών προβλέψεων και όχι τύχης. Σταδιακά, πείστηκα ότι το ευρύ φάσμα των ενστίκτων του ανθρώπινου οργανισμού συμπεριλαμβάνει μια ευρεία βιολογική γνώση η οποία, δοθείσης της ευκαιρίας, και μπορεί και διατίθεται να καθοδηγήσει την πορεία ίασης του τραύματος.
Παρόλο που η αυξανόμενη έμφαση που έδινα στις ενστικτώδεις αντιδράσεις με οδηγούσε στη θεραπεία των πελατών, η περιέργειά μου αποζημιωνόταν από τις νέες γνώσεις που αποκτούσα από αυτή τη διαδικασία. Οι άνθρωποι ουσιαστικά ανακουφίζονταν όταν τελικά κατανοούσαν πώς δημιουργήθηκαν τα συμπτώματα και μάθαιναν πώς να αναγνωρίζουν και να βιώνουν τα δικά τους ένστικτα εν δράσει.
Η Βιοσωματική Εμπειρία (Somatic Experiencing®) είναι μια νέα μέθοδος που δεν αποτελεί ακόμη αντικείμενο αυστηρής επιστημονικής έρευνας. Τα στοιχεία που διαθέτω για να υποστηρίξω την εγκυρότητα αυτής της προσέγγισης είναι μερικές εκατοντάδες ατομικές περιπτώσεις, στις οποίες οι «ασθενείς» αναφέρουν ότι τα συμπτώματα που κάποτε δυσχέραιναν την ικανότητά τους να βιώνουν μια ικανοποιητική ζωή έχουν πλέον εξαλειφθεί ή μειωθεί αισθητά.
Πώς να χρησιμοποιήσετε αυτό το βιβλίο
Δώστε στον εαυτό σας χρόνο να αφομοιώσει το υλικό καθώς διαβάζετε το βιβλίο. Κάντε τις ασκήσεις που προτείνονται. Προχωρήστε με αργά βήματα, χωρίς να βιάζεστε. Το τραύμα είναι αποτέλεσμα των πιο ισχυρών ενορμήσεων που μπορεί να παράγει το ανθρώπινο σώμα. Γι’ αυτό απαιτεί σεβασμό. Ενδέχεται να μην πληγώσετε τον εαυτό σας ακολουθώντας το υλικό του βιβλίου γρήγορα και επιφανειακά, αλλά δεν θα έχετε τα ίδια οφέλη που θα μπορούσατε να έχετε εάν διαθέσετε χρόνο για να αφομοιώσετε σταδιακά τις πληροφορίες.
Εάν οποιαδήποτε στιγμή το υλικό ή οι ασκήσεις σάς φανούν ενοχλητικές, σταματήστε και αφήστε τα πράγματα να καταλαγιάσουν. Κρατήστε την εμπειρία σας και παρατηρήστε τι συμβαίνει. Πολλές από τις παρανοήσεις αναφορικά με το τραύμα είναι εκπληκτικό πόσο βαθιά ριζώνουν και πόσο μπορούν να επηρεάσουν τα βιώματα καθώς και τη στάση σας προς τον εαυτό σας. Όταν κάτι συμβεί, είναι σημαντικό να το αναγνωρίσετε. Εάν εστιάσετε ένα μέρος της προσοχής σας στις αντιδράσεις σας απέναντι στο υλικό, ο οργανισμός σας θα σας οδηγήσει στη σωστή κατεύθυνση.
Η σωματική αίσθηση, και όχι το έντονο συναίσθημα, είναι το κλειδί στη θεραπεία του τραύματος Αποκτήστε επίγνωση κάθε συναισθηματικής αντίδρασης που διογκούται εσωτερικά και αντιληφθείτε πώς το σώμα σας βιώνει αυτά τα συναισθήματα με τη μορφή αισθητηριακών αισθημάτων και σκέψεων. Αν νιώθετε πολύ έντονα συναισθήματα (για παράδειγμα, οργή, τρόμο, έλλειψη προστασίας κ.λπ.), πρέπει να ζητήσετε τη βοήθεια ειδικού.
Το τραύμα δεν είναι ανάγκη να γίνει ισόβια καταδίκη. Από όλες τις ασθένειες που προσβάλλουν τον ανθρώπινο οργανισμό, το τραύμα μπορεί τελικά να αποδειχθεί ευεργετικό. Αυτό το λέω γιατί κατά τη διάρκεια της θεραπείας του μπορεί να συμβεί μια τέτοια μεταμόρφωση που να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής. Η ίαση δεν απαιτεί αναγκαστικά περίπλοκα φάρμακα, σύνθετες μεθόδους ή πολλές ώρες θεραπείας. Όταν κατανοήσετε πώς διαμορφώνεται το τραύμα και όταν μάθετε να αναγνωρίζετε τους μηχανισμούς που εμποδίζουν την εξάλειψή του, θα αρχίσετε επίσης να αναγνωρίζετε τους τρόπους με τους οποίους ο οργανισμός σας επιχειρεί να θεραπευτεί. Χρησιμοποιώντας μερικές απλές ιδέες και τεχνικές, μπορείτε να στηρίζετε αντί να εμποδίζετε αυτή την έμφυτη θεραπευτική ικανότητα. Τα θεραπευτικά μέσα που παρουσιάζονται εδώ θα σας βοηθήσουν να ξεπεράσετε το τραύμα και να συνεχίσετε τον δρόμο σας με μια πιο γεμάτη και σίγουρη αίσθηση του εαυτού σας. Παρότι το τραύμα μπορεί να είναι η κόλαση επί της γης, η εξάλειψή του είναι ένα δώρο των θεών – ένα ηρωικό ταξίδι που δικαιούται ο καθένας μας.
