«Το πατίνι μού έχει αλλάξει την καθημερινότητα, αφού συχνά έπαιρνα αυτοκίνητο, μετρό ή περπατούσα και χρειαζόμουν 20-25 λεπτά, ενώ τώρα χρειάζομαι μόνο 7-8 λεπτά, χωρίς να κολλήσω στην κίνηση ή να στριμωχτώ στα μέσα μεταφοράς», λέει ο Νικόλας, 38 ετών, ιδιωτικός υπάλληλος που μετακινείται καθημερινά με το μικροσκοπικό ηλεκτρικό όχημα από τον Σταθμό Λαρίσης στο Κολωνάκι. Ο Νικόλας είναι ένας από τους πολλούς Αθηναίους που πλέον επιλέγουν αυτό το μέσο για να αντιμετωπίσουν, μεταξύ άλλων, την κόπωση που προκαλεί το κυκλοφοριακό χάος.
Σύμφωνα με τον δείκτη κυκλοφορίας της εταιρείας λογισμικού δορυφορικής πλοήγησης TomTom, η μέση ταχύτητα κυκλοφορίας στην Αθήνα δεν ξεπερνά τα 24 χλμ./ώρα, καθώς, για να διανύσει κάποιος μια απόσταση 10 χιλιομέτρων, χρειάζεται περίπου 23 λεπτά, πόσω μάλλον τις ώρες αιχμής που αυτός ο χρόνος μπορεί να φτάσει στα 32 λεπτά. Ωστόσο, όσο στην Αθήνα η χρήση των πατινιών αυξάνεται εκθετικά τον τελευταίο καιρό, αυξάνονται και οι ανησυχίες για την ασφάλεια των επιβατών τους, ενώ κοινόχρηστα πατίνια παρατημένα σε διαβάσεις, πεζοδρόμια και πλατείες παρουσιάζουν ακόμη μία δυσκολία για όσους μετακινούνται στο επιβαρυμένο αστικό τοπίο.
Σε ολόκληρη την Ευρώπη, σε πόλεις όπως το Βερολίνο και οι Βρυξέλλες, σημειώνεται αυξημένη χρήση ηλεκτρικών πατινιών. Ορισμένες, όμως, πόλεις επαναξιολογούν τις πολιτικές τους, λόγω ανησυχιών για την ασφάλεια αλλά και τη ρύπανση του δημόσιου χώρου από τα χιλιάδες αυτά οχήματα. Για παράδειγμα, κατόπιν δημόσιας διαβούλευσης, το Παρίσι αποφάσισε πρόσφατα να απαγορεύσει την κυκλοφορία στα 15.000 κοινόχρηστα ηλεκτρικά πατίνια που κινούνταν στους δρόμους του. Στη Ρώμη, ο αριθμός τους περιορίστηκε από 14.500 σε 9.000, ύστερα από μια σειρά παραπόνων. Στην Αθήνα, αυτή τη στιγμή κυκλοφορούν περίπου 4.000 κοινόχρηστα πατίνια και, σύμφωνα με τον Στέφανο Νάστο, Operations Manager της Lime, εταιρείας ενοικίασης ηλεκτρικών πατινιών, η αναλογία χρήσης μεταξύ τουριστών και ντόπιων είναι 60-40%.
Κατόπιν δημόσιας διαβούλευσης, το Παρίσι αποφάσισε πρόσφατα να απαγορεύσει την κυκλοφορία στα 15.000 κοινόχρηστα ηλεκτρικά πατίνια που κινούνταν στους δρόμους του.
Σύμφωνα με τον κώδικα οδικής κυκλοφορίας, τα ηλεκτρικά πατίνια έχουν ανώτατο όριο ταχύτητας τα 25 χλμ./ώρα και μπορούν να κυκλοφορούν σε δρόμους όπου επιτρέπεται η κίνηση ποδηλάτων, δηλαδή σε αστικούς δρόμους, εκτός των λεωφόρων.
«Δεν αγχώνομαι αν το πρωί έχει κίνηση»
Σε ό,τι αφορά τα πατίνια, θα ήταν ίσως χρήσιμο να σταθούμε στον διαχωρισμό μεταξύ των κοινόχρηστων και των ιδιόκτητων, προκειμένου να κατανοήσουμε περισσότερο την κυκλοφορία τους. Ο Αδάμ Μαρκάκης, συνιδρυτής της Astylab, μιας πρωτοβουλίας με σκοπό να ενισχύσει τον αστικό μετασχηματισμό, σημειώνει πως τα κοινόχρηστα πατίνια χρησιμοποιούνται κυρίως από επισκέπτες και παρκάρονται ελεύθερα, αν και αυτό θα μπορούσε να ελεγχθεί από τις εταιρείες με γεωεντοπισμό. «Ειδικά σε πόλεις όπου δεν υπάρχει συνεργασία με τον δήμο, επικρατεί άναρχη κατάσταση», παρατηρεί. «Αντίθετα, τα ιδιόκτητα ηλεκτρικά πατίνια δεν “ενοχλούν” τον δημόσιο χώρο, αφού μπορούμε να τα παρκάρουμε μέσα στο σπίτι ή στο γραφείο».
Ο Δημήτρης Σκιάννης, δημοσιογράφος και αρχισυντάκτης του getelectric.gr, εκτιμά πως από το 2018 έχουν πουληθεί περισσότερα από 100.000 ηλεκτρικά πατίνια στη χώρα, ενώ ο Κωνσταντίνος Πανόπουλος από το e-patini.gr, το πρώτο κατάστημα για ηλεκτρικά πατίνια, υπολογίζει πως ο αριθμός είναι ακόμα μεγαλύτερος. Ο ίδιος εξηγεί πως οι τιμές ξεκινούν από τα 300 ευρώ και αυξάνονται ανάλογα με τις ανάγκες, όπως μπορεί να είναι το ότι ο χρήστης καλείται να κινείται σε ανηφορικούς δρόμους. Μια μέση τιμή αγοράς κυμαίνεται στα 500 ευρώ. «Παλιότερα, οι πελάτες έρχονταν να δουν τι είναι, χρειάζονταν λίγη εκπαίδευση από εμάς», λέει. «Τον τελευταίο καιρό έρχονται αρκετά συνειδητοποιημένοι, ξέρουν γιατί το θέλουν».
Η Νάντια, 44 ετών, είναι ελεύθερη επαγγελματίας που ζει στο Μετς και κινείται για επαγγελματικούς λόγους σε διάφορες γειτονιές του κέντρου της Αθήνας. Συνειδητοποιεί πως η ζωή της άλλαξε εντελώς από τότε που άφησε το αυτοκίνητο και αγόρασε πατίνι. «Δεν αγχώνομαι αν το πρωί έχει κίνηση, αν υπάρχει κάποιος κλειστός δρόμος, αν στην επιστροφή θα βρω να παρκάρω. Χαίρομαι που το αυτοκίνητό μου πλέον μένει από μπαταρία», λέει. Ο Οδυσσέας, 23 ετών, είναι φοιτητής οικονομικών και εργάζεται στο Παγκράτι. Προς το παρόν, διανύει την απόσταση από το πανεπιστήμιο στο γραφείο (περίπου 4 χιλιόμετρα) χρησιμοποιώντας κοινόχρηστα πατίνια, ωστόσο σκοπεύει να αγοράσει ένα σύντομα. «Ήθελα μεγαλύτερη ανεξαρτησία στη μετακίνησή μου, καθώς δεν διαθέτω χρήματα για αυτοκίνητο και τα μέσα μαζικής μεταφοράς είναι κουραστικά», σχολιάζει.
Λακκούβες, φρεάτια και ανασφάλεια
Αρκετοί από όσους χρησιμοποιούν ηλεκτρικά πατίνια υποστηρίζουν πως είναι το καλύτερο μέσο για συχνές, κοντινές μετακινήσεις. Βέβαια, το «καλύτερο» δεν σημαίνει και «ιδανικό». Ένα ζήτημα που απασχολεί όλους τους χρήστες είναι αυτό της ασφάλειας. Όσοι έχουν εμπειρία από τους δρόμους της Αθήνας μπορούν να φανταστούν αυτόματα ορισμένα από τα εμπόδια που δημιουργούν προβλήματα στην ομαλή μετακίνηση: λακκούβες, φρεάτια, κακοσυντηρημένοι πεζόδρομοι, κακή οδηγική συμπεριφορά των οδηγών αυτοκινήτων. Κάποιοι, όπως ο Γιώργος Κ., 58 ετών, δικηγόρος Αθηνών, αναγκάστηκαν να περιορίσουν αρκετά τη χρήση των πατινιών εξαιτίας του φόβου για ένα πιθανό ατύχημα.
«Το πατίνι με βοήθησε για πρώτη φορά να κινούμαι γρήγορα στο κέντρο, μεταξύ του γραφείου και ορισμένων υπηρεσιών, αλλά οι οδηγοί δεν σε προσέχουν, σε θεωρούν παρείσακτο και πηγή καθυστέρησης», επισημαίνει.
Μια δημοσίευση της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ συνοψίζει τους δέκα καλύτερους τρόπους για να αποφύγεις ένα ατύχημα όταν οδηγείς ηλεκτρικό πατίνι. Εκεί σημειώνονται οδηγίες που είτε περιλαμβάνονται ήδη στον ελληνικό ΚΟΚ (άρα, αν δεν τις τηρείς, παρανομείς), όπως το να φοράς κράνος, ρούχα που διακρίνονται τη νύχτα και να μη χρησιμοποιούνται τα πατίνια από περισσότερα του ενός άτομα τη φορά, είτε είναι αυτονόητες για όσους κινούνται στην Αθήνα, όπως το να οδηγείς αμυντικά και να μην παίρνεις ρίσκα γενικώς. Ωστόσο, η Κλέλια Θ., 26 ετών, γυμνάστρια, δεν θεωρεί πως αρκεί το να τηρεί το κανονιστικό πλαίσιο. «Φοράω κράνος, προσέχω, αλλά αντιλήφθηκα ότι η δική μου οδηγική συμπεριφορά δεν μπορεί να με προστατεύσει απόλυτα από τους γύρω μου, γι’ αυτό έχω περιορίσει τις μετακινήσεις μου με το πατίνι», παρατηρεί. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα κοινόχρηστα πατίνια δεν παρέχουν κράνος ή γιλέκα, ενώ τα πρόστιμα για τη χρήση κινητού κατά τη διάρκεια της πλοήγησης κυμαίνονται από 40 έως 150 ευρώ.
Mικρά οχήματα, μικρές παρεμβάσεις
Η δημοσίευση του Χάρβαρντ προτρέπει επίσης τους πολίτες να ζητήσουν από τις τοπικές Αρχές τη δημιουργία ποδηλατόδρομων και άλλων υποδομών, ώστε να ενισχυθεί η ασφάλεια στη μικροκινητικότητα. Ορισμένοι άνθρωποι του κλάδου είναι απαισιόδοξοι, επισημαίνοντας εξαγγελίες του παρελθόντος για ποδηλατόδρομους που δεν υλοποιήθηκαν.
Τα κοινόχρηστα πατίνια δεν παρέχουν κράνος ή γιλέκα, ενώ τα πρόστιμα για τη χρήση κινητού κατά τη διάρκεια της πλοήγησης κυμαίνονται από 40 έως 150 ευρώ.
Ο Στέφανος Νάστος της Lime, ωστόσο, σημειώνει ότι βρίσκεται συχνά σε διαβουλεύσεις με τους δήμους και οι μελέτες προχωρούν, με προτεραιότητα τα σημεία στάθμευσης των πατινιών. Από την πλευρά του, ο συγκοινωνιολόγος του ΕΜΠ δρ Κωνσταντίνος Αθανασόπουλος, από τη Μονάδα Βιώσιμης Μικροκινητικότητας, σημειώνει πως υπάρχουν λύσεις που μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα, μέχρις ότου γίνουν μεγαλύτερα έργα. «Κάθε πατίνι, κάθε ποδήλατο που βγαίνει στον δρόμο αποσυμφορεί άλλα μέσα και ίσως τότε να βελτιωθεί η κατάσταση του κυκλοφοριακού σε μία από τις πιο πυκνοκατοικημένες πόλεις της Ευρώπης», σχολιάζει. «Γι’ αυτό πρέπει να χαραχτούν διαδρομές μέσα στην πόλη, όπου με μικρές παρεμβάσεις θα τους προσφέρουν τη μέγιστη δυνατή ασφάλεια».
Οι Αθηναίοι που μετακινούνται με μηχανές, πατίνια, ακόμη και με τα πόδια σχολιάζουν πως οι αποστάσεις στην πόλη είναι μικρότερες από όσο νομίζουμε. Η επέκταση της μικροκινητικότητας μπορεί να δώσει λύσεις στη δυσκολία της μετακίνησης, να λειτουργήσει προστατευτικά για το περιβάλλον και να βελτιώσει την εμπειρία του πολίτη, δημιουργώντας μια πιο ανθρώπινη σχέση με την πόλη και τις γειτονιές της. Αρκεί τα πατίνια να μη σκοντάφτουν πάνω σε προβληματικές υποδομές και συμπεριφορές και οι πεζοί να μη σκοντάφτουν πάνω σε παράνομα παρκαρισμένα πατίνια.
