Πώς θα ήταν άραγε η ζαχαροπλαστική σε όλο τον κόσμο χωρίς το αμύγδαλο; Χωρίς αμυγδαλωτά, εργολάβους, αμαρέτι και καντουτσίνι, χωρίς φινανσιέ και κουραμπιέδες; Xωρίς τις ιταλικές caprese, τις ισπανικές μοναστηριακές torte και το αραβικό μπασμπούσα;
Χαρακτηριστικός καρπός της λεκάνης της Μεσογείου το αμύγδαλο, είναι δύσκολο να πούμε με σιγουριά από πού προήλθε. Σε ανασκαφές που έγιναν στην Ελλάδα εμφανίστηκαν άγριες αμυγδαλιές που χρονολογούνται από το 8000 έως το 3000 π.Χ., χρονολογία κατά την οποία άρχισαν οι αρχαίοι Έλληνες την εξημέρωσή τους. Σύμφωνα με το βιβλίο Τhe Cambridge world history of food, ήταν οι Έλληνες αυτοί που διέδωσαν τα αμύγδαλα στους Ρωμαίους (η λατινική ονομασία του αμυγδάλου είναι «nux Graecum», δηλαδή καρύδι ελληνικό) αλλά και στους Ισπανούς. Σύμφωνα με άλλους, η αμυγδαλιά κατάγεται από τη Νοτιοδυτική και Κεντρική Ασία και ήταν οι Μαυριτανοί εκείνοι που έφεραν τα αμύγδαλα στην Ισπανία, μαζί με τα εσπεριδοειδή και το ζαχαροκάλαμο, το 711 μ.Χ.
Βασιλική τροφή τα αμύγδαλα, σύμβολο ευημερίας και ευτυχίας για όλους τους μεσογειακούς λαούς. Στον τάφο του Τουταγχαμών, του Αιγύπτιου φαραώ της 18ης δυναστείας που πέθανε γύρω στο 1325 π.Χ., είχαν τοποθετήσει αμύγδαλα ώστε να τρέφεται στη μετά θάνατον ζωή του, όπως άρμοζε σε βασιλιά. Στην Ελλάδα και στην Ιταλία, στους γάμους και στα βαφτίσια δίνουν κουφέτα ή αμύγδαλα με μέλι. Αναφορές στις αμυγδαλιές του κήπου του Κύρου γίνονται και στον Ξενοφώντα, στην πραγματεία του Οικονομικός, και στο Κοράνι.
Αν σήμερα θεωρούμε το γάλα αμυγδάλου τη νέα διατροφική τάση, θα πρέπει να θυμίσουμε ότι ήταν η βάση της μεσαιωνικής κουζίνας (5ος-15ος αιώνας μ.Χ.), δημοφιλές σε περιόδους νηστείας, αλλά και διότι δεν αλλοιωνόταν τόσο εύκολα όσο το γάλα ζωικής προέλευσης.
Μπορεί το 1492 μ.Χ. οι χριστιανοί βασιλείς Φερδινάνδος Β ́και Ισαβέλλα Α ́ να κατέλυσαν το τελευταίο αραβικό βασίλειο και να έδιωξαν Άραβες και Εβραίους από την Ισπανία, κράτησαν όμως τα υπέροχα αραβικά και εβραϊκά γλυκά, τα περισσότερα από τα οποία είχαν ως βάση το αμύγδαλο. Τα ισπανικά μοναστήρια τα υιοθέτησαν αμέσως, προσθέτοντάς τους αλκοόλ και λαρδί και βαφτίζοντάς τα με χριστιανικά ονόματα.
Και στην Ιταλία τα μοναστήρια έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην περίφημη ζαχαροπλαστική με αμύγδαλα, φαίνεται όμως ότι εξίσου μεγάλο ρόλο έπαιξε και η Μαφία, αφού λέγεται ότι το πιο διάσημο κέικ με αμύγδαλο, η torta caprese, προέκυψε όταν μια παρέα μαφιόζων βρέθηκε στο εστιατόριο του Carmine Fiore στο Κάπρι, το 1920, και άρχισε επιμόνως να ζητάει ένα σοκολατένιο επιδόρπιο. Πάνω στην ταραχή του ο Fiore ξέχασε το αλεύρι κι έτσι προέκυψε αυτό το ζουμερό αμυγδαλοκέικ.
Φτάνουμε στο 1968, έτος που εκδόθηκε το πρώτο βιβλίο της Κλαούντια Ρόντεν, Middle Eastern and Mediterranean Food, που συστήνει στον υπόλοιπο κόσμο τις γαστρονομικές παραδόσεις της Μέσης Ανατολής και της Μεσογείου. Η Κλαούντια Ρόντεν, Βρετανίδα, γεννημένη στην Αίγυπτο, με συριακή και εβραϊκή καταγωγή, είναι πολιτισμική ανθρωπολόγος και το συγγραφικό της έργο για τη μαγειρική της Μέσης Ανατολής, της Ισπανίας, της Ιταλίας, της Τυνησίας, της κουζίνας των Εβραίων κ.ά. εμβαθύνει στην ιστορία των τόπων, ερευνά τις τοπικές παραδόσεις και βοηθάει στην κατανόηση των διαφορετικών πολιτισμών. Γι’ αυτό και τα βιβλία της θεωρούνται από όλους εξαιρετικά σημαντικά. Το αμύγδαλο, φυσικά, είναι ένας από τους πρωταγωνιστές στο βιβλίο της και το κέικ της με αμύγδαλο και πορτοκάλι θα μείνει στην ιστορία ως το κορυφαίο κέικ αμυγδάλου.
