Το 1860 πραγματοποιήθηκε η ενοποίηση του μεγαλύτερου τμήματος της Ιταλίας υπό το σκήπτρο του βασιλέα της Σαρδηνίας Βιτόριο Εμανουέλε Β΄. Κατά τη διάρκεια εκείνου του έτους, διεξήχθησαν δημοψηφίσματα σε πολλές περιοχές της ιταλικής χερσονήσου με κύριο ερώτημα την ένωσή τους με το Βασίλειο της Σαρδηνίας υπό καθεστώς συνταγματικής μοναρχίας. Δικαίωμα ψήφου είχαν όλοι οι άνδρες οι οποίοι είχαν συμπληρώσει το 21ο έτος της ηλικίας τους. Το αποτέλεσμα των δημοψηφισμάτων ήταν αδιαμφισβήτητο: η συντριπτική πλειονότητα του πληθυσμού των επαρχιών του ιταλικού Βορρά επιθυμούσε την ένωση των κρατιδίων σε ένα κράτος.
Την άνοιξη του 1860 ξέσπασαν ταραχές στο Βασίλειο των Δύο Σικελιών εναντίον του Βουρβόνου βασιλέα Φραντσέσκο Β΄. Παρότι οι ταραχές δεν έλαβαν μεγάλες διαστάσεις, ο Τζουζέπε Γκαριμπάλντι θεώρησε ότι η στιγμή ήταν κατάλληλη για την ανάληψη πρωτοβουλίας με σκοπό την ένωση του Βασιλείου των Δύο Σικελιών με τα υπόλοιπα ιταλικά κράτη υπό το σκήπτρο του Βιτόριο Εμανουέλε. Στις 5 Μαΐου, ένα τμήμα 40 ανδρών κατέλαβε τα ατμόπλοια «Πιεμόντε» και «Λομπάρντο» στο λιμάνι της Γένοβας. Στη συνέχεια, ο Γκαριμπάλντι και οι χίλιοι περίπου εθελοντές της εκστρατείας του επιβιβάστηκαν στα πλοία.
Στις 11 Μαΐου οι Γαριβαλδινοί αποβιβάστηκαν στη Μαρσάλα της Σικελίας. Μερικές ημέρες αργότερα, ο Γκαριμπάλντι έλαβε τον τίτλο του δικτάτορα της Σικελίας στο όνομα του Βιτόριο Εμανουέλε. Αφού νίκησαν τα βουρβονικά στρατεύματα στη μάχη του Καλαταφόμι στις 15 Μαΐου, οι Γαριβαλδινοί κινήθηκαν προς το Παλέρμο, το οποίο κατέλαβαν με τη βοήθεια πολλών Σικελών εθελοντών στις 6 Ιουνίου. Οντας ενισχυμένος από την άφιξη νέων εθελοντών και τη λήψη καλύτερων όπλων και εφοδίων, ο γαριβαλδινός στρατός νίκησε για ακόμα μια φορά τον βουρβονικό στρατό στις 20 Ιουλίου και επτά ημέρες αργότερα κατέλαβε τη Μεσίνα, στο στενό θαλάσσιο πέρασμα, το οποίο χωρίζει τη Σικελία από την ιταλική χερσόνησο.
Αφού διαπεραιώθηκε στην Καλαβρία, ο Γκαριμπάλντι και ο στρατός του προέλασαν έως την πρωτεύουσα του Βασιλείου των Δύο Σικελιών, τη Νάπολη, την οποία και κατέλαβαν στις 7 Σεπτεμβρίου. Ο Φραντσέσκο Β΄ είχε αποχωρήσει από την πόλη πριν από μία ημέρα, ενώ οι άνδρες του βουρβονικού στρατού εγκατέλειπαν μαζικά τις μονάδες τους, προκειμένου είτε να ενταχθούν στους Γαριβαλδινούς είτε να επιστρέψουν στις οικίες τους.
Ο Γκαριμπάλντι φρόντιζε να διακηρύττει σε κάθε ευκαιρία ότι η εκστρατεία του γινόταν στο όνομα του Βιτόριο Εμανουέλε και αποσκοπούσε στη δημιουργία ενός ενιαίου κράτους υπό τη μοναρχία του Οίκου της Σαβοΐας. Παρά ταύτα, ο πρωθυπουργός του Βασιλείου της Σαρδηνίας κόμης Καβούρ ανησυχούσε μήπως ο Ιταλός επαναστάτης επέλεγε τα υλοποιήσει κάποια από τα ριζοσπαστικά οράματα ορισμένων συντρόφων του. Ως εκ τούτου, στις αρχές Σεπτεμβρίου κινητοποίησε τον στρατό του και εισέβαλε στη νότια Ιταλία.
Επειτα από πολλούς δισταγμούς, ο Γκαριμπάλντι, μένοντας πιστός στις διακηρύξεις του, διέταξε τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την ένωση με τα υπόλοιπα κράτη για τη συγκρότηση του Βασιλείου της Ιταλίας. Εκείνες τις ημέρες, στις αρχές Οκτωβρίου, άρχισαν να αποβιβάζονται οι πρώτοι στρατιώτες του Βιτόριο Εμανουέλε και του Καβούρ στη Νάπολη. Το δημοψήφισμα διεξήχθη στις 21 Οκτωβρίου. Το αποτέλεσμά του δεν εξέπληξε κανέναν: ο λαός της νότιας Ιταλίας και της Σικελίας ψήφισε συντριπτικά υπέρ της ένωσης με τα υπόλοιπα ιταλικά κράτη υπό το σκήπτρο του Βιτόριο Εμανουέλε.
Εχοντας ολοκληρώσει ουσιαστικά την εκστρατεία του, στις 26 Οκτωβρίου 1860 ο Γκαριμπάλντι συναντήθηκε με τον Βιτόριο Εμανουέλε στο Τεάνο, βόρεια της Κάπουα, και του παρέδωσε συμβολικά την εξουσία των απελευθερωμένων περιοχών της Σικελίας και της νότιας Ιταλίας. Στις 7 Νοεμβρίου ο Βιτόριο Εμανουέλε εισήλθε μέσα σε πανηγυρικό κλίμα στη Νάπολη. Μερικούς μήνες αργότερα, στις 17 Μαρτίου 1861, οι κόποι του Γκαριμπάλντι και των υπόλοιπων πρωτεργατών της ιταλικής ενοποίησης έπιασαν τόπο, καθότι ανακηρύχθηκε η ίδρυση του Βασιλείου της Ιταλίας. Πρώτος πρωθυπουργός του νέου κράτους αναδείχθηκε ο κόμης Καβούρ.
Eπιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
