Ηταν 13 Οκτωβρίου 54 μ.Χ. όταν ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Τιβέριος Κλαύδιος Νέρων Γερμανικός –γνωστός απλώς ως Κλαύδιος– πέθανε αιφνίδια, σε ηλικία 63 ετών. Η επίσημη εκδοχή έκανε λόγο για θάνατο από φυσικά αίτια. Ομως, ήδη από την αρχαιότητα, ελάχιστοι πίστεψαν αυτή την εξήγηση. Οι περισσότεροι Ρωμαίοι θεώρησαν πως ο αυτοκράτορας δηλητηριάστηκε, πιθανότατα με ένα πιάτο μανιτάρια, το αγαπημένο του έδεσμα. Πίσω από τη δηλητηρίαση φερόταν να κρύβεται η τελευταία σύζυγός του, Αγριππίνα η Νεότερη, γυναίκα φιλόδοξη και υπολογιστική, που στόχο είχε να εξασφαλίσει τον θρόνο για τον γιο της από προηγούμενο γάμο, τον νεαρό Νέρωνα.
Η άνοδος του Κλαύδιου στην εξουσία, δεκατρία χρόνια νωρίτερα, υπήρξε από τις πιο απροσδόκητες της ρωμαϊκής Ιστορίας. Ηταν μέλος της ένδοξης δυναστείας των Ιουλίων και των Κλαυδίων, ανιψιός του Τιβέριου και θείος του Καλιγούλα, αλλά για χρόνια θεωρούνταν ακατάλληλος για κάθε δημόσιο αξίωμα. Οι χρόνιες παθήσεις του –πιθανότατα ήταν τραυλός και μερικώς παράλυτος– τον έκαναν αντικείμενο χλευασμού στους κύκλους της αυλής. Ο ίδιος, απομονωμένος και φιλομαθής, βυθίστηκε στη μελέτη της Ιστορίας και της πολιτικής, καλλιεργώντας ένα οξύ πνεύμα που κανείς τότε δεν υποψιαζόταν.
Oταν ο Καλιγούλας δολοφονήθηκε από τους Πραιτωριανούς Φρουρούς το 41 μ.Χ., ο Κλαύδιος βρέθηκε, κατά τύχη σχεδόν, στο επίκεντρο των γεγονότων. Ο θρύλος αναφέρει, πως ενώ καθόταν κρυμμένος πίσω από μια κουρτίνα στο παλάτι για να σώσει τη ζωή του, ανακαλύφθηκε από έναν στρατιώτη, ο οποίος αντί να τον συλλάβει, τον προσκύνησε. Η Πραιτωριανή Φρουρά, επιδιώκοντας σταθερότητα και έχοντας κουραστεί από την αλλοπρόσαλλη διακυβέρνηση του Καλιγούλα, τον ανακήρυξε αυτοκράτορα. Η Σύγκλητος δίστασε αρχικά να τον αποδεχθεί, αλλά η απόφαση του στρατού το καθιστούσε πλέον τετελεσμένο γεγονός.
Αν και ανέβηκε στον θρόνο χωρίς προετοιμασία, ο Κλαύδιος αποδείχθηκε ικανός και αποτελεσματικός ηγέτης. Ενίσχυσε τη γραφειοκρατία της αυτοκρατορίας, τοποθέτησε απελευθερωμένους σκλάβους του (liberti) σε καίριες διοικητικές θέσεις και υιοθέτησε πολιτική ένταξης των επαρχιακών ελίτ, δίνοντας το δικαίωμα ρωμαϊκής πολιτείας (civitas Romana, ρωμαϊκή ιδιότητα του πολίτη) σε πολλούς Γαλάτες και Ισπανούς. Eτσι, η Ρώμη άρχισε να αποκτά πιο πολυεθνικό και διοικητικά συνεκτικό χαρακτήρα. Η πλέον θεαματική του επιτυχία υπήρξε η κατάκτηση της Βρετανίας το 43 μ.Χ., η οποία ενίσχυσε το κύρος του και προσέθεσε νέα εδάφη και πλούτο στην αυτοκρατορία.
Η αυλή του, ωστόσο, υπήρξε πεδίο διαρκών μηχανορραφιών. Ο Κλαύδιος παντρεύτηκε τέσσερις φορές· κάθε γάμος υπαγορευόταν περισσότερο από πολιτικούς υπολογισμούς παρά από προσωπικό συναίσθημα. Η τελευταία του σύζυγος, η Αγριππίνα, αποδείχθηκε πιο φιλόδοξη και αποφασιστική από όλες. Κόρη του Γερμανικού και αδελφή του Καλιγούλα, γνώριζε όσο λίγοι την τέχνη της αυλικής πολιτικής. Με την επιρροή της πέτυχε να υιοθετήσει ο Κλαύδιος τον γιο της, Λεύκιο Δομίτιο Αηνόβαρβο, ο οποίος έλαβε το όνομα Νέρων Κλαύδιος Καίσαρ. Eτσι, ο Νέρων τοποθετήθηκε υπεράνω του βιολογικού γιου του Κλαυδίου, Βρετανικού, στη σειρά διαδοχής.
Το 54 μ.Χ., ο Κλαύδιος φέρεται να άρχισε να μετανοεί για την απόφασή του και να εξετάζει το ενδεχόμενο να αποκαταστήσει τον Βρετανικό ως διάδοχο. Λίγο αργότερα, αρρώστησε βαριά. Οι φήμες ήθελαν την Αγριππίνα να τον έχει δηλητηριάσει, με τη βοήθεια του αυλάρχη Ξενοφώντα, χρησιμοποιώντας μανιτάρια αναμεμειγμένα με τοξίνη. Oταν εκείνος παρουσίασε σημάδια ανάρρωσης, λέγεται ότι του χορηγήθηκε δεύτερη, ισχυρότερη δόση. Το επόμενο πρωί, ο αυτοκράτορας ήταν νεκρός.
Η Αγριππίνα έδρασε με ταχύτητα. Eκρυψε την είδηση μέχρι να εξασφαλίσει την υποστήριξη της Πραιτωριανής Φρουράς και, παρουσιάζοντας τον δεκαεπτάχρονο Νέρωνα ως φυσικό διάδοχο, οργάνωσε την ανακήρυξή του σε αυτοκράτορα. Η Σύγκλητος υπάκουσε χωρίς αντίσταση. Ο Βρετανικός, ο γιος του Κλαυδίου, θα πέθαινε δηλητηριασμένος έναν χρόνο αργότερα.
Η βασιλεία του Νέρωνα ξεκίνησε με υποσχέσεις μετριοπάθειας και ανανέωσης. Υπό την καθοδήγηση του φιλοσόφου Σενέκα και του πραιτωριανού διοικητή Βούρρου, η Ρώμη γνώρισε σύντομη περίοδο ισορροπίας. Πολύ σύντομα όμως, οι εντάσεις με τη μητέρα του και η προσωπική του ματαιοδοξία οδήγησαν στην κατάρρευση της εύθραυστης αυτής ισορροπίας. Ο Νέρων θα εξελισσόταν σε σύμβολο της υπερβολής και της παρακμής, και η Ρώμη θα βίωνε ταραχές, καταστροφές και διώξεις.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
