Η αποπομπή της Γιουγκοσλαβίας από την Κομινφόρμ, το Συντονιστικό Γραφείο Πληροφοριών των Κομμουνιστικών Κομμάτων, στις 28 Ιουνίου 1948 αποτελεί ένα ορόσημο στην ιστορία του Ψυχρού Πολέμου.
Συγκεκριμένα, η γιουγκοσλαβική ηγεσία κατηγορήθηκε από την Κομινφόρμ, εντός της οποίας κυριαρχούσε το Κομμουνιστικό Κόμμα Σοβιετικής Eνωσης, ότι ακολουθούσε μια πολιτική αποκλίνουσα από τον γνήσιο μαρξισμό-λενινισμό. Ευθύς αμέσως, τα γειτονικά στη Γιουγκοσλαβία κράτη ευθυγραμμίστηκαν με την πολιτική της Σοβιετικής Eνωσης και έσπευσαν να καταγγείλουν τη γιουγκοσλαβική ηγεσία, χαρακτηρίζοντας το Κομμουνιστικό Κόμμα Γιουγκοσλαβίας τυχοδιωκτικό.
Μετά την αποπομπή της από την Κομινφόρμ, η Γιουγκοσλαβία βρέθηκε σε πλήρη απομόνωση. Η οικονομία της χώρας υπέστη μεγάλο πλήγμα, καθώς η Σοβιετική Eνωση και τα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης ανέστειλαν ή ακύρωσαν τις διμερείς εμπορικές και οικονομικές συνεργασίες, επιβάλλοντας ένα είδος οικονομικού αποκλεισμού ο οποίος σταδιακά έλαβε μεγάλες διαστάσεις. Τα γειτονικά στη Γιουγκοσλαβία κράτη ενέτειναν την πίεση προς την ηγεσία της προβαίνοντας σε καθημερινές παραβιάσεις του εναερίου χώρου της και αποστέλλοντας στρατεύματα στα σύνορα, δημιουργώντας μια τεταμένη ατμόσφαιρα στην περιοχή. Παρατηρώντας αυτές τις εξελίξεις στο σοσιαλιστικό στρατόπεδο, οι Δυτικοί αναλυτές της διεθνούς πολιτικής θεωρούσαν πολύ πιθανή μια εισβολή των Σοβιετικών και των δορυφόρων τους στη Γιουγκοσλαβία μέσα στο 1948-1949.
Οι Σοβιετικοί προέβησαν σε αυτές τις ενέργειες αποσκοπώντας στην αύξηση της δυσαρέσκειας κατά της γιουγκοσλαβικής ηγεσίας στο εσωτερικό της χώρας, γεγονός το οποίο θα τους έδινε την αφορμή να επέμβουν στη Γιουγκοσλαβία υποστηρίζοντας για την εξουσία φίλα προσκείμενα προς εκείνους πρόσωπα. Ωστόσο, παρά τις σοβιετικές προσπάθειες για πρόκληση αναταραχών στο εσωτερικό της χώρας, η γιουγκοσλαβική ηγεσία δεν ανατράπηκε καθότι έλαβε τα κατάλληλα μέτρα για την αποφυγή του κινδύνου στο εσωτερικό, προχωρώντας σε συλλήψεις υπόπτων για φιλοσοβιετικές θέσεις.
Παρότι βρισκόταν σε αδύναμη θέση, η γιουγκοσλαβική ηγεσία δεν επεδίωξε σε πρώτη φάση να συσφίξει τις σχέσεις της με τη Δύση, υπολογίζοντας στη στήριξη των Κινέζων κομμουνιστών. Oταν, όμως, εκείνοι τάχθηκαν στο πλευρό των Σοβιετικών, ο Τίτο συνειδητοποίησε ότι η συνεργασία με τις ΗΠΑ αποτελούσε μονόδρομο για την έξοδο από τη διεθνή απομόνωση.
Από την πλευρά τους, οι Δυτικοί ήταν αρχικά επιφυλακτικοί στις επαφές τους με τους Γιουγκοσλάβους, καθώς δεν μπορούσαν να καταλάβουν τα βαθύτερα αίτια της ρήξης του Τίτο με τον Στάλιν (πολιτική ηγεμονισμού του Τίτο στα Βαλκάνια και μείωση της σοβιετικής επιρροής στην περιοχή). Οταν, όμως, η γιουγκοσλαβική ηγεσία έλαβε την απόφαση να διεθνοποιήσει τη διαμάχη της με την Κομινφόρμ, ήρθησαν οι επιφυλάξεις τους και αποφάσισαν να παράσχουν βοήθεια στη Γιουγκοσλαβία, υπολογίζοντας σε μια μεγάλη διάσπαση των σοσιαλιστικών δυνάμεων.
Οι ΗΠΑ πραγματοποίησαν κατά τους πρώτους μήνες του 1949 την πρώτη κίνηση στην προσπάθεια εξομάλυνσης των σχέσεών τους με τη Γιουγκοσλαβία, αίροντας τη φραγή των γιουγκοσλαβικών αποθεμάτων χρυσού αξίας τριάντα εκατομμυρίων δολαρίων, τα οποία είχαν δεσμευτεί κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στη συνέχεια, την πρωτοβουλία των κινήσεων ανέλαβε η γιουγκοσλαβική πλευρά. Κατά τη διάρκεια του ελληνικού εμφυλίου πολέμου, το μεγαλύτερο μέρος της σοβιετικής βοήθειας προς τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ) διερχόταν διαμέσου της Γιουγκοσλαβίας.
Ωστόσο, εξαιτίας της αντιγιουγκοσλαβικής ρητορικής, την οποία είχε υιοθετήσει το ΚΚΕ μετά την αποπομπή του ΚΚΓ από την Κομινφόρμ, οι σχέσεις μεταξύ των δύο κομμάτων είχαν ψυχρανθεί. Εν όψει της στενότερης συνεργασίας της Γιουγκοσλαβίας με τις ΗΠΑ μέσα στο 1949, το Βελιγράδι έλαβε την απόφαση να διακόψει την παροχή βοήθειας προς τον ΔΣΕ κλείνοντας τα σύνορα με την Ελλάδα στις 10 Ιουλίου 1949 προβάλλοντας την αιτιολογία ότι πλέον «δεν είχε φίλους στην ελληνική επικράτεια». Το κλείσιμο των ελληνογιουγκοσλαβικών συνόρων συνέβαλε στη λήξη του εμφυλίου επισπεύδοντας την οριστική ήττα του ΔΣΕ στα τέλη Αυγούστου του 1949.
Δύο μήνες μετά το κλείσιμο των ελληνογιουγκοσλαβικών συνόρων, τον Σεπτέμβριο του 1949, η Γιουγκοσλαβία έλαβε το πρώτο της δάνειο από τις ΗΠΑ. Τα επόμενα χρόνια η Γιουγκοσλαβία συνεργάστηκε στενά με τη Δύση τόσο σε οικονομικό όσο και σε στρατιωτικό επίπεδο. Το 1950-1951 αποκατέστησε τις σχέσεις της με την Ελλάδα και στη συνέχεια, το 1953, υπέγραψε μαζί της και με την Τουρκία το Βαλκανικό Σύμφωνο. Η συνεργασία των τριών χωρών εξελίχθηκε σε συμμαχία το 1954.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
