Στις 16 Ιουνίου 1945, κοντά στο χωριό Μεσούντα της Άρτας, άφησε την τελευταία του πνοή ο Θανάσης Κλάρας, ο άνθρωπος που πέρασε στην Ιστορία με το όνομα Άρης Βελουχιώτης. Ήταν ο αρχηγός του ΕΛΑΣ, του στρατιωτικού βραχίονα του ΕΑΜ κατά την Κατοχή, και για πολλούς ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα και αντιφατικά πρόσωπα της ελληνικής Αντίστασης. Είχε καθοριστική συμμετοχή στην πρώτη μεγάλη ένοπλη αντιστασιακή επιχείρηση κατά των Γερμανών το 1942 –την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου– και είχε ηγηθεί ενός τεράστιου δικτύου ανταρτικών ομάδων στα βουνά της Στερεάς Ελλάδας και της Θεσσαλίας.
Ο Βελουχιώτης γεννήθηκε στη Λαμία το 1905. Γόνος εύπορης οικογένειας, από τα νεανικά του χρόνια εντάχθηκε στο κομμουνιστικό κίνημα. Φυλακίστηκε και εξορίστηκε επανειλημμένα κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, τόσο τον καιρό της δικτατορίας του Παγκάλου όσο και από το καθεστώς της 4ης Αυγούστου. Το 1939, ενώ βρισκόταν φυλακισμένος, αναγκάστηκε να υπογράψει δήλωση μετανοίας.
Κατά την Κατοχή, ανέλαβε με εντολή του ΚΚΕ την οργάνωση του αντάρτικου στα βουνά, πρωτοστατώντας στη δημιουργία του ΕΛΑΣ. Από το 1942 έως το 1944, ο ΕΛΑΣ κατέστη η πολυπληθέστερη ένοπλη αντιστασιακή οργάνωση, αλλά και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη δημιουργία ενός «παράλληλου κράτους» με διοίκηση, δικαιοσύνη και ένοπλες δυνάμεις. Ο ίδιος ο Αρης ανέλαβε ρόλο στρατιωτικού καθοδηγητή, με στολή, σωματοφυλακή, αυστηρή πειθαρχία, ενώ ενεπλάκη και σε αιματηρές συγκρούσεις τόσο με τους Γερμανούς κατακτητές όσο και με άλλες αντιστασιακές οργανώσεις, ιδίως τον ΕΔΕΣ του Ναπολέοντα Ζέρβα.
Μετά την Απελευθέρωση, και ενώ ο ΕΛΑΣ είχε διαλυθεί βάσει των Συμφωνιών του Λιβάνου και της Καζέρτας, και κυρίως μετά τα Δεκεμβριανά του 1944 ο Αρης βρέθηκε σε δυσμένεια από την ηγεσία του ΚΚΕ. Διαφώνησε ανοιχτά με τη Συμφωνία της Βάρκιζας (Φεβρουάριος 1945), θεωρώντας την προδοσία της ένοπλης Αντίστασης, και πέρασε ξανά στην παρανομία. Μετά από την εν λόγω συμφωνία, ξεκίνησε εκ νέου την οργάνωση ένοπλης ομάδας στη Ρούμελη, αλλά απομονώθηκε πολιτικά, καθώς το ίδιο του το κόμμα τον αποκήρυξε επισήμως στις 16 Ιουνίου 1945, την ημέρα του θανάτου του, με άρθρο του Ριζοσπάστη το οποίο χαρακτήριζε τη δράση του «τυχοδιωκτική». (Αποκαταστάθηκε από το ΚΚΕ το 2011 και το 2018 του αποδόθηκε η ιδιότητα του μέλους του κόμματος.)
Ο θάνατός του ήρθε λίγες ώρες αργότερα. Καταδιωκόμενος από δυνάμεις της Εθνοφυλακής και παρακρατικά τμήματα, εγκλωβίστηκε με τους λιγοστούς συντρόφους του στην τοποθεσία Φάγγος της Μεσούντας. Ύστερα από σφοδρή μάχη, και αφού προσπάθησε ανεπιτυχώς να διασπάσει τον κλοιό, αυτοκτόνησε μαζί με τον υπασπιστή του Χαρίλαο (καπετάν Τζαβέλα), για να μη συλληφθούν ζωντανοί. Οι επίσημες αρχές ανακοίνωσαν ότι σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια της μάχης, και το γεγονός καλύφθηκε με τον γνωστό τότε προπαγανδιστικό τόνο του Τύπου της εποχής.
«Κατ’ επίσημα τηλεγραφήματα εκ της γενικής διοικήσεως Ηπείρου, της ανωτέρας διοικήσεως χωροφυλακής Θεσσαλίας, τμήματα εθνοφυλακής επικουρούμενα υπό εθνικοφρόνων πολιτών ενεπλάκησαν παρά την θέσιν Μεσούντα της Άρτης επί της ορεινής και δυσβάτου περιοχής, μετά της συμμορίας του Άρη Βελουχιώτη. Αποτέλεσμα της συμπλοκής ήτις εξελίχθη εις σκληράν μάχην, διαρκέσασαν καθ’ όλην την ημέραν και την νύκτα του παρελθόντος Σαββάτου, ήτο ο φόνος του Άρη Βελουχιώτη του υπασπιστού του καπετάν Τζαβέλλα και 4 συμμοριτών», έγραφε σχετικά η «Καθημερινή» στις 19 Ιουνίου.
«Συμπληρωματικαί πληροφορίαι αναφέρουν ότι πολλοί χωρικοί της περιοχής υποβοηθούντες τα τμήματα της εθνοφυλακής, έσπευσαν και απέκλεισαν όλας τας διαβάσεις εκ των οποίων ήτο δυνατόν να διαφύγη η συμμορία. Κατόπιν τούτου ηναγκάσθησαν οι διωκόμενοι συμμορίται να δώσουν μάχην, ματαιωθείσης πάσης αποπείρης διασπάσεως του κλοιού. Ο Βελουχιώτης μετά του Τζαβέλλα εφονεύθησαν καθ’ ην στιγμήν αποδεκατιζομένης της συμμορίας απεπειράθησαν να διαφύγουν. Η ταυτότης των δεν επιστοποιήθη μετά το τέλος της συμπλοκής. Εκτός των συλληφθέντων 6 αιχμαλώτων, κατεμετρήθησαν επί του πεδίου της μάχης 4 νεκροί συμμορίται και πολλοί τραυματίαι. Επίσης όλα τα πυρομαχικά τα οποία διέθετεν η συμμορία περιήλθον εις χείρας της εθνοφυλακής.
»Αι κεφαλαί των Άρη Βελουχιώτη και Τζαβέλλα μετεφέρθησαν την 6ην μ.μ. της Κυριακής εις Τρίκκαλα και εξετέθησαν εις κοινήν θέαν. Ο νομάρχης Τρικκάλων εις σχετικόν τηλεγράφημα προς το υπουργείον Εσωτερικών τονίζει ότι ο πληθυσμός πανηγυρίζει διά την εξόντωσιν της συμμορίας.
»Κατά νεωτέρας πληροφορίας εκ Τρικκάλων, αι κεφαλαί Βελουχιώτη και Τζαβέλλα ανηρτημέναι επί δύο κοντών παραμένουν εισέτι εκτεθειμέναι εις κοινήν θέαν εν αναμονή οδηγιών της Κυβερνήσεως, εάν θα αποσταλούν εις Αθήνας διά το εγκληματολογικόν μουσείον ή θα ταφούν. Εξ άλλου ο στρατιωτικός διοικητής Θεσσαλίας στρατηγός κ. Αβραμίδης προέβη εις τας ακολούθους δηλώσεις προς τους δημοσιογράφους: “Δύνασθε να αναγγείλετε ότι εντός ολίγων ημερών η ύπαιθρος αναπνέει ελεύθερα εξοντουμένων όλων των τρομοκρατικών ομάδων εις οιανδήποτε παράταξιν και αν ανήκουν αύται”».
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
