Η 28η Ιανουαρίου 1495 αποτελεί μια κομβική στιγμή στην ταραχώδη ιστορία της ιταλικής Αναγέννησης. Την ημέρα αυτή, ο Καίσαρας Βοργίας, γιος του διαβόητου Πάπα Αλέξανδρου ΣΤ’, βρέθηκε στο επίκεντρο μιας διπλωματικής προσπάθειας με κρίσιμο διακύβευμα.
Το έτος 1495 ήταν γεμάτο εντάσεις, καθώς το μωσαϊκό των πόλεων-κρατών της Ιταλίας είχε εξελιχθεί σε «σκακιέρα» για τις ευρωπαϊκές δυνάμεις. Ο βασιλιάς Κάρολος Η’ της Γαλλίας, νέος και φιλόδοξος, είχε ξεκινήσει μια τολμηρή εκστρατεία για τη διεκδίκηση του Βασιλείου της Νάπολης. Ο γαλλικός στρατός, ενισχυμένος με υπερσύγχρονο πυροβολικό, κινήθηκε προς τον Νότο, κατέλαβε πόλεις και διατάραξε την ισορροπία δυνάμεων.
Η Ρώμη βρισκόταν ακριβώς στον δρόμο του Καρόλου. Ο Πάπας Αλέξανδρος ΣΤ’, ένας άνθρωπος εξαιρετικά ικανός να επιβιώνει εν μέσω πολιτικών αναταραχών, γνώριζε ότι η άμεση σύγκρουση με τη Γαλλία δεν ήταν σε καμία περίπτωση επιθυμητή. Αντ’ αυτού, προσπάθησε να κατευνάσει τον Κάρολο, διατηρώντας τη θέση του και προσπαθώντας να κερδίσει χρόνο. Η λύση που σκαρφίστηκε; Εστειλε τον Καίσαρα, τον 19χρονο γιο του και ανερχόμενο αστέρα της οικογένειας Βοργία, ως παπικό λεγάτο να συνοδεύσει τον Γάλλο βασιλιά. Στην πραγματικότητα, ο ρόλος του Καίσαρα ως λεγάτου χρησίμευε για να κατευνάσει τον Κάρολο και να λειτουργεί ως εγγύηση για τη συνεργασία του Πάπα, εξασφαλίζοντας ότι εκείνος δεν θα αντιτασσόταν στις φιλοδοξίες του Γάλλου βασιλιά ούτε θα ενεργούσε ενάντια στα συμφέροντά του.
Για τον Καίσαρα Βοργία, αυτή δεν ήταν ακριβώς μια χρυσή ευκαιρία. Γεννημένος σε μία από τις πιο ισχυρές και αμφιλεγόμενες οικογένειες της Αναγέννησης, ο Καίσαρας είχε ήδη χαράξει μια πορεία με οδηγούς τη φιλοδοξία και την πονηριά του. Η «παράδοσή» του στον Κάρολο Η’ πρέπει να έμοιαζε με πλήγμα, αλλά ο 19χρονος Βοργίας δεν ήταν από εκείνους που δέχονταν παθητικά τη μοίρα τους.
Καθώς εντάχθηκε στη γαλλική συνοδεία στις 28 Ιανουαρίου, ο Καίσαρας έπαιξε τον ρόλο του ως παπικός απεσταλμένος, αλλά το κοφτερό μυαλό του πιθανότατα σχεδίαζε πυρετωδώς τη διαφυγή του. Μόλις δύο ημέρες μετά την έναρξη του ταξιδιού, ο Κάρολος και η συνοδεία του σταμάτησαν στο Βελέτρι, μια μικρή πόλη στους Αλβανούς λόφους. Εκείνη τη νύχτα, ο Καίσαρας εξαφανίστηκε χωρίς κανένα ίχνος. Το επόμενο πρωί, ο Γάλλος βασιλιάς ανακάλυψε ότι ο νεαρός Βοργίας είχε ξεγλιστρήσει: φέρεται να είχε περάσει από ένα κρυφό πέρασμα που του κατέδειξε ένας ντόπιος ευγενής. Μεταμφιεσμένος σε σταβλίτη, ο Καίσαρας απέφυγε τη σύλληψη και διέφυγε υπό το σκότος της νύχτας.
Εξοργισμένοι, οι άνδρες του βασιλιά Καρόλου έκαναν έφοδο στις άμαξες με τις αποσκευές του Καίσαρα για να ανακαλύψουν ότι είχαν εξαπατηθεί: οι άμαξες, πλούσια διακοσμημένες για να φαίνεται ότι περιείχαν πολύτιμο φορτίο, ήταν γεμάτες μόνο με σκουπίδια. Τα παράπονα των Γάλλων έφτασαν στον Πάπα Αλέξανδρο ΣΤ’, ο οποίος προσποιήθηκε άγνοια και ζήτησε επανειλημμένως συγγνώμη, επιμένοντας ότι δεν γνώριζε πού βρισκόταν ο Καίσαρας. Στην πραγματικότητα, ο τελευταίος είχε καταφύγει στο Σπολέτο, όπου παρέμεινε υπό μεγάλη μυστικότητα για σχεδόν δύο μήνες.
Το περιστατικό αυτό υπογραμμίζει την πολύπλοκη και ασταθή φύση της πολιτικής κατά την Αναγέννηση. Οι Βοργίες, με επικεφαλής τον Πάπα Αλέξανδρο ΣΤ’, ήταν ειδικοί στη χειραγώγηση. Η απόφαση του Αλέξανδρου να χρησιμοποιήσει τον Καίσαρα ως διπλωματικό πιόνι ανέδειξε τόσο τον πραγματισμό του όσο και την προθυμία του να χρησιμοποιήσει τους οικογενειακούς δεσμούς για πολιτικό όφελος.
Από την άλλη, η απόδραση του νεαρού Βοργία ήταν μια απόδειξη της επινοητικότητας και της τόλμης του. Σηματοδότησε επίσης την αρχή της ανάδειξής του σε μία από τις πιο διαβόητες προσωπικότητες της εποχής εκείνης – και όχι μόνο. Στα χρόνια που ακολούθησαν, ο Καίσαρας θα αποτίναζε τα εκκλησιαστικά άμφια που του είχε επιβάλει ο πατέρας του (έγινε ο πρώτος άνθρωπος που παραιτήθηκε από καρδινάλιος) και θα μεταμορφωνόταν σε αδίστακτο στρατιωτικό ηγέτη, δημιουργώντας μια δική του επικράτεια στην κεντρική Ιταλία και εμπνέοντας τον Νικολό Μακιαβέλι να γράψει το εμβληματικό έργο του Ο Ηγεμόνας.
Τελικώς, η ιταλική εκστρατεία του βασιλιά Καρόλου Η’ απέτυχε, παρά τις πρώτες νίκες, και κατέληξε στην υποχώρηση των δυνάμεών του από τη Νάπολη αργότερα το 1495. Για τους Βοργίες, το επεισόδιο αυτό ήταν ένα από τα πολλά αντίστοιχα στην αμφιλεγόμενη αλλά εντυπωσιακή οικογενειακή τους ιστορία. Ο Αλέξανδρος ΣΤ’ συνέχισε να περιηγείται στον λαβύρινθο της ιταλικής πολιτικής, ενώ η περιπέτεια του νεαρού Καίσαρα άφηνε να εννοηθεί ότι ο ρόλος του έμελλε να είναι ακόμη πιο κομβικός στη διαμόρφωση της αναγεννησιακής Ιταλίας.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
