Το φθινόπωρο του 1942 κατέστη εμφανές πως η Γερμανία είχε φθάσει στα όρια της επέκτασής της. Τα γερμανικά στρατεύματα αφενός απέτυχαν να εκπορθήσουν το Στάλινγκραντ και να ανοίξουν τον δρόμο για την εξασφάλιση της πλούσιας σε υδρογονάνθρακες περιοχής του Καυκάσου και αφετέρου ηττήθηκαν στη δεύτερη μάχη του Ελ Αλαμέιν. Ειδικότερα η ήττα στο Ελ Αλαμέιν της Αιγύπτου σήμανε το τέλος των ονείρων των Γερμανών και των Ιταλών συμμάχων τους για επικράτηση στο θέατρο του πολέμου της Βόρειας Αφρικής.
Το καλοκαίρι του 1942, κατά την πρώτη μάχη του Ελ Αλαμέιν, τα βρετανικά στρατεύματα κατάφεραν να αποτρέψουν τις δυνάμεις του Αξονα από το να φθάσουν στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και τη Διώρυγα του Σουέζ, ο έλεγχος της οποίας εθεωρείτο υψίστης σημασίας για τους Βρετανούς. Εν αναμονή νέας επιθετικής ενέργειας εκ μέρους των Γερμανών, στα μέσα Αυγούστου η βρετανική στρατιωτική ηγεσία τοποθέτησε στη διοίκηση της 8ης Στρατιάς τον Μπέρναρντ Μοντογκόμερι, έναν ανώτατο αξιωματικό ο οποίος είχε πολεμήσει στη μάχη της Γαλλίας στις αρχές του πολέμου και είχε πρωταγωνιστήσει στην επιχείρηση «Δυναμό» για την εκκένωση των γαλλικών ακτών από Βρετανούς και Γάλλους στρατιώτες. Στην ηγεσία των γερμανικών δυνάμεων βρισκόταν ο Ερβιν Ρόμελ, «η αλεπού της ερήμου», ο οποίος είχε επιδείξει τις επιχειρησιακές του ικανότητες τόσο στη μάχη της Γαλλίας όσο και στην πρώτη φάση του πολέμου στη Βόρειο Αφρική.
Οι συμμαχικές δυνάμεις εκδήλωσαν την επίθεσή τους στο Ελ Αλαμέιν στις 23 Οκτωβρίου 1942, συναντώντας τη σθεναρή αντίσταση των γερμανο-ιταλικών στρατευμάτων. Επειτα από δέκα ημέρες, όμως, εμφανίστηκαν τα πρώτα ρήγματα στην άμυνά τους, κάτι το οποίο εκμεταλλεύτηκαν οι δυνάμεις του Μοντγκόμερι. Οι Γερμανοί στρατιώτες άρχισαν να υποχωρούν προς την Τυνησία, ενώ οι Ιταλοί, μην έχοντας πολεμοφόδια και τροφή, παραδόθηκαν στους Συμμάχους. Η μάχη έληξε στις 11 Νοεμβρίου με καταφανή νίκη των Συμμάχων.
Στη βρετανική πλευρά άρχισε να επικρατεί κλίμα αισιοδοξίας για την εξέλιξη των επιχειρήσεων. Ο Τσόρτσιλ μάλιστα υποστήριξε πως «aυτό δεν είναι το τέλος. Δεν είναι καν η αρχή του τέλους. Αλλά ίσως είναι το τέλος της αρχής» του πολέμου. Από την άλλη, ο Ρόμελ δεν έχασε την αυτοπεποίθησή του ότι μπορούσε να ανατρέψει την έκβαση των επιχειρήσεων, μολονότι είχε πολλές απώλειες κατά την υποχώρησή του. Κύριο μέλημά του ήταν να φθάσει στα λιμάνια της Τυνησίας προτού προλάβουν να τον περικυκλώσουν οι αντίπαλοι, καθότι είχαν ήδη αποβιβαστεί στο Μαρόκο Αμερικανοί και Βρετανοί στρατιώτες.
Οι προσπάθειες του Ρόμελ να προτάξει ισχυρή άμυνα στην Αφρική απέτυχαν. Στις 22 Ιανουαρίου 1943 οι άνδρες του Μοντγκόμερι εξαπέλυσαν επίθεση εναντίον της Τρίπολης στη Λιβύη, την οποία και κατέλαβαν την επόμενη ημέρα. Η γενναιότητα των Βρετανών στρατιωτών της 8ης Στρατιάς στη μάχη της Τρίπολης επαινέθηκε ακόμη και από τον Τσόρτσιλ, ο οποίος σε διάγγελμά του τον Φεβρουάριο του 1943 δήλωσε: «Επιτρέψτε μου, λοιπόν, να σας διαβεβαιώσω, στρατιώτες και αεροπόροι, ότι οι συμπατριώτες σας αντιμετωπίζουν το έργο σας με θαυμασμό και ευγνωμοσύνη, και ότι μετά τον πόλεμο, όταν κάποιος ρωτηθεί για το τι έκανε, θα αρκεί να απαντήσει: “Προέλασα και πολέμησα με τον Στρατό της Ερήμου”. Και όταν γραφτεί η ιστορία και όλα τα γεγονότα είναι γνωστά, τα κατορθώματά μας θα λάμπουν και θα είναι πηγή έμπνευσης για τραγούδια και ιστορίες για πολύ καιρό αφότου έχουμε πεθάνει εμείς που είμαστε συγκεντρωμένοι εδώ».
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
