«Γερμανοί αλεξιπτωτισταί προσεγειώθησαν εν Κρήτη αφού την προτεραίαν η νήσος εβομβαρδίσθη σφοδρώς», διαβάζουμε στην «Καθημερινή» της 22ας Μαΐου 1941. Η Μάχη της Κρήτης, όπως ονομάστηκε, αποτελεί την πρώτη μεγάλη αεραποβατική επιχείρηση, παραμένοντας μοναδική, λόγω του ότι ο κύριος αντικειμενικός σκοπός πραγματοποιήθηκε από αέρος.
Την απόφαση για την επίθεση στην Κρήτη πήρε ο Χίτλερ στις 25 Απριλίου 1941, λίγες Ημέρες μετά την παράδοση της ηπειρωτικής Ελλάδας στις δυνάμεις του Άξονα, και έλαβε την κωδική ονομασία «Επιχείρηση Ερμής» («Unternehmen Merkur»).
Στην Κρήτη, και πιο συγκεκριμένα στα Χανιά, είχαν καταφύγει ο βασιλιάς Γεώργιος Β’ και η εξόριστη ελληνική κυβέρνηση του Εμμανουήλ Τσουδερού. Το νησί υπερασπίζονταν οι Έλληνες στρατιώτες, που βρίσκονταν εκεί αλλά και δυνάμεις της Βρετανικής Κοινοπολιτείας, τις οποίες αποτελούσαν Βρετανοί, Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί στρατιώτες, που είχαν διαπεραιωθεί από την κατεχόμενη Ελλάδα. Ο αριθμός τους ανερχόταν συνολικά σε περίπου 40.000 και την αρχηγεία τους είχε ο Νεοζηλανδός στρατηγός Μπέρναρντ Φράιμπεργκ. Υπό αυτές τις συνθήκες, σε ξηρά και θάλασσα, σε πλεονεκτικότερη θέση βρίσκονταν οι Σύμμαχοι.
Έτσι, το γερμανικό επιτελείο αποφάσισε να χρησιμοποιήσει σε ευρεία κλίμακα τις δυνάμεις που διέθετε σε αλεξιπτωτιστές. Επικεφαλής των γερμανικών δυνάμεων τέθηκε ο πτέραρχος Κουρτ Στούντεντ, βετεράνος πιλότος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Στη διάθεσή του βρίσκονταν 1.190 πολεμικά και μεταγωγικά αεροπλάνα, καθώς και 29.000 αλεξιπτωτιστές και πεζικάριοι. Οι Ιταλοί, από την πλευρά τους, θα συνεισέφεραν 3.000 στρατιώτες. Παρά το γεγονός ότι οι Σύμμαχοι γνώριζαν με σημαντικές λεπτομέρειες το γερμανικό σχέδιο επίθεσης, ύστερα από την επιτυχία να σπάσουν του γερμανικό κώδικα επικοινωνιών, υπήρξαν διαφωνίες ως προς τον τρόπο αντιμετώπισης της κατάστασης, με αποτέλεσμα να μην ληφθεί έγκαιρα μια απόφαση για την καλύτερη άμυνα του νησιού.
Η γερμανική επίθεση εκδηλώθηκε στις 8:00 το πρωί της 20ής Μαΐου, οπότε και πραγματοποιήθηκε ρίψη αλεξιπτωτιστών. Διαβάζουμε στο σχετικό άρθρο της «Καθημερινής» ότι, σύμφωνα με την ανακοίνωση της Βρετανικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, «Γερμανοί αλεξιπτωτισταί προσεγειώθησαν εις Κρήτην τας πρώτας πρωινάς ώρας αφού η νήσος εβομβαρδίσθη σφοδρώς την προηγουμένην ημέραν. Κατά τας ίδιας πληροφορίας, ενώ τα γερμανικά βομβαρδιστικά έρριπτον βόμβας, οι πρώτοι αλεξιπτωτισταί ερρίπτοντο ήδη εκ των οπλιταγωγών αεροπλάνων και προσεγειούντο. Βραδύτερον νέα γερμανικά στρατεύματα έφθασαν αεροπορικώς. Συμφώνως προς αγγλικάς πληροφορίας, οι αλεξιπτωτισταί προσεγειώθησαν κυρίως εις την δυτικήν ακτήν της νήσου, τινές όμως προσεγειώθησαν ωσαύτως πλησίον του Ηρακλείου. Ο αριθμός των γερμανικών στρατευμάτων, τα οποία απεβιβάσθησαν εις Κρήτην αναφέρεται ότι ανέρχεται εις 7.000». Παράλληλα, διαβάζουμε, τουλάχιστον σύμφωνα με τις πληροφορίες που μετέδιδε το ημιεπίσημο Γερμανικό Πρακτορείο, το απόγευμα της 21ης Μαΐου, ότι «στολίσκοι γερμανικών βομβαρδιστικών αεροπλάνων έπληξαν σκληρώς ναυτικάς δυνάμεις εις την Ανατολικήν Λεκάνην της Μεσογείου».
Στην αρχή η αντίσταση ήταν σθεναρή και η συμβολή αμάχων σημαντική. Κατά τις δηλώσεις του Τσώρτσιλ, όπως αυτές δημοσιεύτηκαν στην «Καθημερινή» της 23ης Μαΐου, πραγματοποιήθηκαν κάποιες τοπικές επιτυχίες των Γερμανών αλεξιπτωτιστών, αλλά «τα βρεταννικά στρατεύματα είναι ακόμη κύρια της καταστάσεως». Ωστόσο, η κατάληψη του αεροδρομίου του Μάλεμε, όπως επισημαίνεται και στην εφημερίδα, που ήταν στρατηγικής σημασίας για την εξέλιξη των επιχειρήσεων, αλλά και η μεταφορά μεγάλων γερμανικών δυνάμεων από την ηπειρωτική Ελλάδα με τον σύγχρονο οπλισμό που διέθεταν, καθιστούσε το ζήτημα της κατάληψης του νησιού θέμα χρόνου. «Κατά τηλεγραφήματα εκ Στοκχόλμης, οι καλώς πληροφορημένοι κύκλοι του Λονδίνου επεβεβαίωσαν την είδησιν κατά την οποίαν έφθασαν ήδη εις Κάιρον εξ μέλη της φυγάδος Κυβερνήσεως, τα οποία έφυγον εκ της εν τη νήσω έδρας των λόγω του γερμανικού βομβαρδισμού».
Στις 28 Μαΐου, οι Γερμανοί είχαν απωθήσει τις συμμαχικές δυνάμεις προς τα νότια, καθιστώντας αδύνατη κάθε πιθανότητα επικράτησης. Υπό αυτές τις συνθήκες, αποφασίστηκε η μεταφορά των δυνάμεων της Κοινοπολιτείας στην Αίγυπτο. Όσες μονάδες δεν τα κατάφεραν, παραδόθηκαν στους Γερμανούς, ενώ άλλοι ανέβηκαν στα βουνά του νησιού για τη συνέχιση του αγώνα. Την 1η Ιουνίου, με την παράδοση 5.000 μαχητών στα Σφακιά, η γερμανική επιχείρηση είχε στεφθεί από επιτυχία.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Θανάσης Συροπλάκης
