Πολυεπίπεδη, με γοργό βηματισμό και με ήδη «χειροπιαστό» αντίκτυπο από άκρη σε άκρη στη χώρα. Η κλιματική κρίση στην Ελλάδα, η οποία βρίσκεται στο επίκεντρο του hotspot της Μεσογείου, επηρεάζει σημαντικά μια σειρά από παραμέτρους, από τη θερμοκρασία του αέρα και της θάλασσας, μέχρι την αύξηση των πυρκαγιών και τον επιθετικό χαρακτήρα τους αλλά και την απώλεια των πολύτιμων υπόγειων υδάτινων πόρων μας. Προνομιούχα μέχρι πριν από κάποια χρόνια και προικισμένη με ένα καλό και ήπιο κλίμα, η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με ένα ασταθές κλίμα, με θερμούς χειμώνες, περιορισμένες χιονοπτώσεις, ερημοποίηση εδαφών, ξηρασία και λειψυδρία.
Ο μετεωρολόγος Κωνσταντίνος Λαγουβάρδος, επικεφαλής της μονάδας Meteo του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, συμπυκνώνει τα οκτώ βασικά συμπεράσματα που δίνει η ανάλυση της κλιματικής κρίσης στην Ελλάδα τη δεδομένη χρονική στιγμή.
Τα βασικά συμπεράσματα των επιστημόνων συνοψίζονται ως εξής:
1. Η πρώτη βασική παρατήρηση είναι πως η θερμοκρασία του αέρα σε όλες ανεξαιρέτως τις περιοχές της χώρας παρουσιάζει άνοδο, με μέσο όρο αύξησης για όλη τη χώρα τον 1,5 βαθμό μέσα στα τελευταία 30 χρόνια. Η μεγαλύτερη άνοδος στο διάστημα αυτών των τριών δεκαετιών σημειώνεται στις περιοχές που βρίσκονται μακριά από τη θάλασσα όπως η Δυτική Μακεδονία. Εκεί η αύξηση ήδη ξεπερνά τους 2 βαθμούς.
2. Ταυτόχρονα παρατηρείται και σημαντική αύξηση της επιφανειακής θερμοκρασίας της θάλασσας –μέσα σε τρεις δεκαετίες– φθάνοντας σε ορισμένες περιοχές τους δύο βαθμούς. Η αύξηση αυτή είναι μεγαλύτερη στο Βορειανατολικό και Βόρειο Αιγαίο στα νότια της Κρήτης, αλλά και στα νότια της Ρόδου.
3. Οι θερμότερες θάλασσες ευνοούν την εξάτμιση του νερού, άρα περισσότεροι υδρατμοί εισέρχονται στην ατμόσφαιρα, τροφοδοτούν τα σύννεφα και τα κάνουν πιο βροχοφόρα, συντελώντας σε ακραία καιρικά φαινόμενα τύπου Ντάνιελ. Η συγκεκριμένη κακοκαιρία συνέβη στη Θεσσαλία στις αρχές Σεπτεμβρίου του 2023, ύστερα από ένα πολύ ζεστό καλοκαίρι, με πάρα πολύ ζεστές θάλασσες. Οι υψηλές θερμοκρασίες της θάλασσας εκείνης της περιόδου συνέβαλαν ώστε η κακοκαιρία να γίνει εντονότερη.
4. Από το 2010 και μετά, το χιόνι στη χώρα μας –εξαιτίας της αύξησης της θερμοκρασίας στον αέρα– μειώνεται σταθερά, όπως για παράδειγμα συνέβη τους δύο τελευταίους χειμώνες (2023 – 2024 και 2024 – 2025). Η έκταση της χιονοκάλυψης περιορίζεται στους ορεινούς όγκους της χώρας, με τη μεγαλύτερη μείωση να παρουσιάζεται στη Βορειοδυτική Ελλάδα, την περιοχή δηλαδή που ταυτόχρονα θερμαίνεται με τον γρηγορότερο ρυθμό.
5. Εξαιτίας των μεταβολών της θερμοκρασίας, οι μέρες με ακραίες πυρομετεωρολογικές συνθήκες αυξάνονται γρήγορα. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι παρατηρείται πολύ μεγάλη αύξηση του αριθμού των ακραίων πυρομετεωρολογικά ημερών τα τελευταία χρόνια στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη.
6. Τα τελευταία χρόνια αυξάνονται τα επεισόδια πυρκαγιών σε μεγάλα υψόμετρα, και έτσι από ένα συνηθισμένο και σχετικά ανώδυνο φαινόμενο πριν από λίγα χρόνια, γίνονται ολοένα και πιο «επιθετικές», προβληματίζοντας δασολόγους, πυρομετεωρολόγους και πυροσβεστικές δυνάμεις. Οι συγκεκριμένες πυρκαγιές σε μεγάλα υψόμετρα πλήττουν οικοσυστήματα που δεν είναι προσαρμοσμένα στην πυρκαγιά.
7. Παρατηρείται σταδιακή πτώση του εμπλουτισμού των υπογείων υδάτων που κορυφώνεται κατά την τελευταία πενταετία. H μείωση του εμπλουτισμού των υπογείων υδάτων οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αύξηση της εξατμισιδιαπνοής (με άλλα λόγια, η ποσότητα του νερού που επιστρέφει στην ατμόσφαιρα από τις υδάτινες επιφάνειες και το έδαφος καθώς και από τη διαπνοή των φυτών), λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας του αέρα.
8. Η μελέτη του εμπλουτισμού των υπογείων υδάτων στο καθένα από τα 14 υδατικά διαμερίσματα της χώρας μας κατά την τελευταία 25ετία καταδεικνύει την πολύ μεγάλη απώλεια που έχουν υποστεί τα υπόγεια νερά της Δυτικής Ελλάδας και της Πελοποννήσου. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως η Ανατολική Ελλάδα δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα, αλλά ότι η Δυτική Ελλάδα που υπήρξε ευνοημένη ως προς την ποσότητα των υδάτινων πόρων της, φαίνεται να αντιμετωπίζει μια σημαντική κρίση ως προς το θέμα αυτό.
