Το τιτίβισμα των καρδερίνων ακούγεται στον παράδρομο της Λεωφόρου Σχιστού – Σκαραμαγκά, ακριβώς έξω από το παζάρι που στήνεται εκεί κάθε Κυριακή. Δεν είναι ο φυσιολογικός ήχος που θα περίμενε να ακούσει κάποιος σε μια γυμνή από βλάστηση περιοχή ανάμεσα σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις και βιομηχανίες.
Οι καρδερίνες δεν βρίσκονται στο φυσικό περιβάλλον τους, αλλά σε κλουβιά που έχουν στηθεί το ένα δίπλα στο άλλο και αποτελούν μέρος μιας αυτοσχέδιας αγοράς πτηνών που περιλαμβάνει επίσης καναρίνια, περιστέρια, παπαγάλους. To γεγονός ότι το εμπόριο καρδερίνας απαγορεύεται δεν πτοεί ούτε τους πωλητές ούτε τους αγοραστές που θέλουν είτε ένα ωδικό πτηνό για το σπίτι τους είτε πολλά μαζί για να κάνουν εκτροφή και στη συνέχεια να τα πουλήσουν.
Οι πωλητές απαντούν πρόθυμα στους επίδοξους αγοραστές ότι η αρσενική καρδερίνα κοστίζει 20 ευρώ και η θηλυκή 10 και ταυτόχρονα τους προτείνουν ποιο κλουβί να διαλέξουν. Oλα αυτά συμβαίνουν εν μέσω συζητήσεων για εισαγωγές πτηνών από τη Βόρεια Μακεδονία για τις ελλείψεις ειδών που παρατηρούνται και για το ποιες πρέπει να είναι οι διαστάσεις των μεγάλων κλουβιών για να μεταφερθούν με ευκολία και διακριτικότητα τα είδη που απαγορεύεται να πωλούνται.
H «Κ», που επισκέφθηκε το παζάρι του Σχιστού, διαπίστωσε ότι το παράνομο εμπόριο πτηνών γίνεται σε κοινή θέα, σε χαλαρή ατμόσφαιρα και χωρίς να διακρίνεται κάποια ανησυχία ή φόβος για παρέμβαση των αρχών. Καλού κακού, όμως, οι πωλητές είναι πάντα έτοιμοι να φύγουν γιατί από καιρού εις καιρόν γίνονται έφοδοι των αρμόδιων αρχών. Για παράδειγμα, στις 10 Μαρτίου 2024 επτά θηροφύλακες της Δ΄ Κυνηγετικής Ομοσπονδίας Ελλάδας εντόπισαν και κατάσχεσαν 292 άγρια πτηνά. Η συντριπτική πλειονότητα ήταν καρδερίνες, φλώροι και λούγαρα.
Οσα συμβαίνουν στην αγορά του Σχιστού δεν προκαλούν έκπληξη. Το παράνομο εμπόριο ελληνικών ειδών άγριας ζωής ανθεί, όπως αποκαλύπτει έκθεση του WWF Ελλάς. Είναι η πρώτη έρευνα ύστερα από δεκαετίες για μια παράνομη δραστηριότητα που αποφέρει τεράστια κέρδη. Οι ειδικοί λένε ότι ο ετήσιος τζίρος από το παράνομο εμπόριο ειδών άγριας ζωής υπολογίζεται στα 18 δισ. ευρώ. Πρόκειται για την τέταρτη μεγαλύτερη παράνομη εμπορική δραστηριότητα μετά το εμπόριο ναρκωτικών, το εμπόριο όπλων και το εμπόριο ανθρώπων.
Τη μερίδα του λέοντος στο παράνομο εμπόριο κατέχουν πουλιά όπως οι καρδερίνες, τα λούγαρα και οι φλώροι. Επιβεβαιώσαμε επίσης ότι υπάρχει εκτεταμένο εμπόριο για ερπετά. Πρόκειται κυρίως για χελώνες, αλλά και φίδια και σαύρες που ο κόσμος τα βλέπει ως κατοικίδια.
Οπως λέει στην «Κ» η επικεφαλής Προγραμμάτων Προστασίας Περιβάλλοντος του WWF Ελλάς, Παναγιώτα Μαραγκού, «παρατηρούμε ότι λόγω της υψηλής βιοποικιλότητας της Ελλάδας είναι έντονο το φαινόμενο της παράνομης συλλογής και εμπορίας ειδών άγριας ζωής. Τη μερίδα του λέοντος στο παράνομο εμπόριο κατέχουν πουλιά όπως οι καρδερίνες, τα λούγαρα και οι φλώροι. Επιβεβαιώσαμε επίσης ότι υπάρχει εκτεταμένο εμπόριο για ερπετά. Πρόκειται κυρίως για χελώνες, αλλά και φίδια και σαύρες που ο κόσμος τα βλέπει ως κατοικίδια».
«Πανέμορφα» ελληνικά μυρμήγκια, οχιές και σκορπιοί
Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η οχιά της Μήλου η οποία απειλείται από το παράνομο εμπόριο. Ο πληθυσμός της έχει δεχθεί πιέσεις στα τέσσερα νησιά όπου απαντάται, δηλαδή στη Μήλο, στη Σίφνο, στην Κίμωλο και στην Πολύαιγο. Η τιμή για την κόκκινη μονοχρωματική ποικιλία του συγκεκριμένου φιδιού έχει φτάσει και στις 8.000 ευρώ στη Γερμανία.
Στην έρευνα του WWF Ελλάς καταγράφονται επίσης πωλήσεις «πανέμορφων» μυρμηγκιών Camponotus lateralis έναντι 28 ευρώ. Ο έμπορος δεν αναφέρει στην αγγελία του την ύπαρξη νομιμοποιητικών εγγράφων σχετικά με τη συλλογή και την εκτροφή τους. Τον Απρίλιο του 2024 εμφανίστηκε αγγελία στην οποία πωλούνταν διάφορα ευρωπαϊκά είδη σκορπιών. Σε αυτούς περιλαμβάνονταν και τρεις σκορπιοί από τα Φιλιατρά οι οποίοι κοστολογούνταν στα 30 ευρώ. Οπως και στην αγγελία για τα μυρμήγκια, έτσι και σε αυτή δεν υπήρχε κάποιο στοιχείο ότι ο πωλητής διέθετε χαρτιά ή πληροφορίες για το πώς συλλέχθηκαν οι σκορπιοί από τη φύση.
«Εισαγωγές» από Β. Μακεδονία και Αλβανία
Στην αγορά του Σχιστού οι πωλήσεις γίνονται με τον παραδοσιακό αλλά και πρωτόγονο τρόπο. Το μεγάλο παιχνίδι παίζεται εδώ και χρόνια στο διαδίκτυο. Η κ. Μαραγκού λέει ότι «ένα τέτοιο παζάρι στο οποίο τα ζώα αλλάζουν χέρια χωρίς πιστοποιητικά είναι προφανώς παράνομο. Παράνομες αγοραπωλησίες γίνονται και από pet shop και μάλιστα στο παρελθόν έχουν υπάρξει και σχετικές καταδίκες. Αλλά οι περισσότερες αγοραπωλησίες γίνονται ηλεκτρονικά με δεδομένο ότι μεγάλο ποσοστό των πελατών βρίσκεται εκτός Ελλάδας».
Η Ελλάδα είναι και χώρα στην οποία εισάγονται παράνομα τα άγρια πτηνά, όπως προκύπτει από τη συζήτηση περί Βόρειας Μακεδονίας που άκουσε η «Κ» στο Σχιστό. Σύμφωνα με στοιχεία της Αλβανικής Ορνιθολογικής Εταιρείας που παρουσιάζονται στην έρευνα του WWF Ελλάς, «ένας από τους κύριους προορισμούς για το εμπόριο ωδικών πτηνών εκτός Αλβανίας είναι η Ελλάδα, η οποία δέχεται κατά μέσο όρο το 80%-90% των εμπορευόμενων πουλιών της χώρας, που ισοδυναμεί ετησίως με 24.000 έως 27.000 πτηνά».
Το παράνομο εμπόριο περνά απαρατήρητο από τις αρχές αλλά και από εμάς τους ίδιους αλλά αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες διεθνείς απειλές για τη βιοποικιλότητα.
Η έρευνα του WWF Ελλάς συμπεραίνει ότι η πάταξη του παράνομου εμπορίου είναι δύσκολη. Για διάφορους λόγους, από την υποστελέχωση των αρμόδιων αρχών έως την έλλειψη γνώσης των πολιτών, το θέμα δεν βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα των προτεραιοτήτων. «Το παράνομο εμπόριο περνά απαρατήρητο από τις αρχές αλλά και από εμάς τους ίδιους αλλά αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες διεθνείς απειλές για τη βιοποικιλότητα. Οι αρχές αδυνατούν να παρακολουθήσουν και να πατάξουν το φαινόμενο λόγω υποστελέχωσης στις δασικές υπηρεσίες. Επίσης, δεν υπάρχει η κατάλληλη εκπαίδευση για αυτό το ζήτημα στην αστυνομία, στο λιμενικό και στα τελωνεία. Χρειάζεται να γίνει κατανοητό ότι το εμπόριο ειδών της άγριας ζωής δεν είναι μόνο παράνομο, αλλά και μια πράξη που προκαλεί τεράστια προβλήματα στο φυσικό περιβάλλον. Η ευαισθητοποίηση είναι πιο εύκολη όταν βλέπουμε κάποιο εξωτικό ζώο και όχι μια χελώνα ή μια καρδερίνα», λέει η κ. Μαραγκού.
Ειδικά για ό,τι αφορά την καρδερίνα, ένα πτηνό το εμπόριο της οποίας απαγορεύεται αυστηρά, τα στοιχεία δείχνουν ότι ο πληθυσμός της έχει αρχίσει να μειώνεται σημαντικά. «Πολλά είδη έχουν οδηγηθεί σε μεγάλη μείωση πληθυσμού ή εξαφάνιση λόγω του παράνομου εμπορίου. Αυτό ισχύει και για την καρδερίνα. Μελέτη από τη Βόρεια Αφρική έδειξε ότι έχει εξαφανιστεί το 50% του πληθυσμού της», τονίζει η κ. Μαραγκού.
Με βάση όλα τα παραπάνω, το WWF Ελλάς προτείνει μια σειρά από κινήσεις που θα συμβάλουν στην αντιμετώπιση του προβλήματος. «Προτείνουμε τη διενέργεια περισσότερων ελέγχων, την ενίσχυση του προσωπικού και του εξοπλισμού στα δασαρχεία, την οργάνωση της ενημέρωσης των πολιτών και τη δημιουργία κοινής βάσης δεδομένων μεταξύ των αρμόδιων υπηρεσιών. Να ενημερωθούν οι πολίτες και να υπάρξει κοινή βάση δεδομένων με στατιστικά μεταξύ των αρμόδιων υπηρεσιών ώστε να γνωρίζει ο καθένας ανά πάσα στιγμή πού πρέπει να κατευθύνει την προσοχή του. Επίσης, χρειάζεται να ενισχυθεί η συνεργασία των αρμόδιων αρχών», καταλήγει η κ. Μαραγκού.
