Τέμπη: «Αστυνομία, είναι κανείς εδώ;»

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ:
ΟΙ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ ΤΟΥ ΔΥΣΤΥΧΗΜΑΤΟΣ

Λίγο μετά τις 23.00, το βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου 2023, η επιβατική αμαξοστοιχία Intercity 62 έφτασε στον σιδηροδρομικό σταθμό της Λάρισας από την Αθήνα, με αξιοσημείωτη καθυστέρηση.

Είχε προηγηθεί στάση 48 λεπτών στον σταθμό Παλαιοφάρσαλου λόγω βλάβης της ηλεκτροδότησης στη γραμμή ανόδου στο τμήμα Παλαιοφάρσαλος – Λάρισα. Το τρένο παρέμεινε στον Παλαιοφάρσαλο μέχρι να ελευθερωθεί η γραμμή καθόδου, από την οποία αναχώρησε με κατεύθυνση τη Λάρισα. Πλησιάζοντας την πόλη, το τρένο θα μεταβεί για λίγο σε γραμμή ανόδου για να πραγματοποιήσει στάση στον σταθμό. Κάποιοι επιβάτες θα κατέβουν, άλλοι θα επιβιβαστούν.

«62 κλείσε πόρτες, είμαστε έτοιμοι» λέει στον ασύρματο ο προϊστάμενος της Intercity 62, στις 23.06, και το τρένο αναχωρεί στη γραμμή ανόδου. Ομως λίγο μετά τον σταθμό, περίπου στο ύψος της οδού Καραγάτση, θα μπει και πάλι στη γραμμή καθόδου, «λόγω της θέσης του κλειδιού Νο118 σε παρακαμπτήριο».

Η αμαξοστοιχία IC62 θα συνεχίσει τη διαδρομή της, φέροντας 342 επιβάτες και 10 άτομα προσωπικό. 

Σε άλλο σημείο του σιδηροδρομικού δικτύου, αλλά όχι πολύ μακριά, η εμπορική αμαξοστοιχία 63503 που είχε ξεκινήσει από τη Βόρεια Μακεδονία στις 25 Φεβρουαρίου, πριν κάνει στάση στη Θεσσαλονίκη με τελικό προορισμό τον Πειραιά, λίγο μετά τις 23.00 το βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου διέρχεται χωρίς να σταματήσει από τον σταθμό των Νέων Πόρων, όπως προέβλεπε το δρομολόγιό της. Βρίσκεται και εκείνη στη γραμμή καθόδου.

Τα δύο τρένα κινούνται μετωπικά, χωρίς οι μηχανοδηγοί τους να το γνωρίζουν, για περίπου 12 λεπτά. Στις 23.18.28’’, στη χιλιομετρική θέση 371+600 της σιδηροδρομικής γραμμής Πειραιώς – Πλατέως, κοντά στον οικισμό Ευαγγελισμός της Λάρισας, οι αμαξοστοιχίες συγκρούονται σφοδρά και σχεδόν αμέσως ξεσπά πυρκαγιά στο σημείο του δυστυχήματος.

Στο μεγαλύτερο σιδηροδρομικό δυστύχημα της χώρας χάνουν τη ζωή τους 57 άνθρωποι: οι μηχανοδηγοί και των δύο αμαξοστοιχιών και 53 ακόμα άτομα, επιβάτες και προσωπικό, που επέβαιναν στα πέντε πρώτα βαγόνια της Intercity 62, ενώ 180 ακόμη τραυματίζονται.

---

Φωτογραφικό υλικό της Πυροσβεστικής

Φωτογραφικό υλικό της Αστυνομίας

---

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ:
ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ

Ενας συνδυασμός λανθασμένων αποφάσεων και χειρισμών αρμοδίων για την ασφάλεια των σιδηροδρομικών μετακινήσεων είναι ο τελευταίος κρίκος στην αλυσίδα των στρεβλώσεων του ελληνικού σιδηροδρόμου.

Η επιβατική αμαξοστοιχία αναχώρησε από τη Λάρισα σε γραμμή ανόδου, ωστόσο δεν άργησε να βρεθεί στο ύψος του «κλειδιού Νο 118» – του μηχανισμού που ενεργοποιείται όταν χρειάζεται να αλλάξει τροχιά το τρένο. Οπως αποδείχθηκε από την έρευνα που ακολούθησε, το κλειδί 118 είχε παραμείνει, από προηγούμενο χειρισμό, στη θέση «παρακαμπτήριος», ενώνοντας, δηλαδή, τη γραμμή ανόδου με αυτήν της καθόδου.

Ετσι, η επιβατική αμαξοστοιχία μπαίνει και πάλι στη γραμμή καθόδου. Στο πόρισμα του Ιουνίου 2023 των δύο δικαστικών πραγματογνωμόνων που κλήθηκαν αρχικά από την Τροχαία Λάρισας και έπειτα από την εκεί Εισαγγελία να διερευνήσουν το δυστύχημα, αναφέρθηκε πως ελέγχθηκε η εν λόγω διακλάδωση (κλειδί 118) και βρέθηκε καθ’ όλα λειτουργική, αποκλείοντας, δηλαδή, την τεχνική βλάβη.

---

Φωτογραφικό υλικό από την Αστυνομία

Στο πλαίσιο των ίδιων λανθασμένων χειρισμών, φαίνεται πως δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ χάραξη διαδρομής της επιβατικής αμαξοστοιχίας, δηλαδή σχεδιασμός της διαδρομής του συρμού εντός της εμβέλειας ελέγχου του πίνακα, με τη χρήση κομβίων αφετηρίας – στόχου. Στην περίπτωση αυτή, τα κλειδιά που βρίσκονται στη γραμμή θα «γυρίζαν» αυτόματα σε κατάσταση κύρια ή παρακαμπτηρίου, ανάλογα με την πορεία που θα πρέπει να ακολουθήσει ο συρμός.

Επιπλέον, σύμφωνα με περιεχόμενα της δικογραφίας, όπως η κατάθεση του επιθεωρητή του σταθμού Λάρισας, υπεύθυνου για τη διεύθυνση κυκλοφορίας των αμαξοστοιχιών, δεν είχε γίνει, εκ μέρους του μηχανοδηγού της επιβατικής αμαξοστοιχίας, εκφώνηση μέσω ραδιοτηλεφώνου ότι κινούνταν σε μονή γραμμή καθόδου, όπως προβλεπόταν.

Σύμφωνα με τον Γενικό Κανονισμό Κυκλοφορίας, εφόσον ο μηχανοδηγός αντιλήφθηκε ότι μπήκε σε λάθος γραμμή (είναι αισθητό το πέρασμα πάνω από κλειδί) θα έπρεπε να ακινητοποιήσει το τρένο και να ζητήσει από τον σταθμάρχη γραπτή οδηγία για τη γραμμή στην οποία θα πρέπει να κινηθεί ή έστω να επικοινωνήσει τηλεφωνικά είτε μαζί του, είτε με την Hellenic Train.

Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Inside Story, το οποίο επικαλείται τη δικογραφία, ο μηχανοδηγός της επιβατικής δεν φαίνεται να επικοινωνεί με τον σταθμάρχη Λάρισας, όπως προκύπτει από την άρση των επικοινωνιών του, ώστε να βεβαιωθεί ότι ακολουθεί τη σωστή διαδρομή.

---

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ:
ΠΡΩΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΜΕΤΑ
ΤΟ ΔΥΣΤΥΧΗΜΑ

Παρότι στον τόπο του δυστυχήματος βρέθηκαν από τις πρώτες στιγμές οι αρμόδιοι για τη διαχείρισή του φορείς, οι Αρχές που διερευνούν την υπόθεση διαπιστώνουν σοβαρές αβλεψίες που οδηγούν σε εξαφάνιση κρίσιμων στοιχείων από το πεδίο. 

1η Μαρτίου: Τις πρώτες ώρες μετά το δυστύχημα και καθώς ξημέρωνε η 1η Μαρτίου, στον τόπο του δυστυχήματος προσήλθαν αρχικά αστυνομικές αρχές οι οποίες ανέλαβαν κατόπιν και την έρευνα. Αρχικά επιλήφθηκε το Α.Τ. Τεμπών «λόγω εδαφικής αρμοδιότητας».

• Στις 6 τα ξημερώματα της 1ης Μαρτίου η διενέργεια της προανάκρισης ανατέθηκε από τον αστυνομικό διευθυντή της Διεύθυνσης Αστυνομίας Λάρισας, στον διοικητή του τμήματος Τροχαίας Λάρισας, ο οποίος ανέλαβε τις πρώτες ανακριτικές πράξεις στο πλαίσιο της αυτεπάγγελτης προανάκρισης. 

2 έως 9 Μαρτίου: Στις 2 Μαρτίου υπεβλήθη η σχετική δικογραφία στον Εισαγγελέα Πρωτοδικών Λάρισας, ο οποίος έπειτα κίνησε ποινική δίωξη και παρήγγειλε τη διενέργεια κύριας ανάκρισης. Η Αστυνομία παρέμεινε σε υπηρεσία στο σημείο μέχρι και το μεσημέρι της 9ης Μαρτίου. 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ:
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΧΑΟΣ

Στον χώρο του δυστυχήματος επιχείρησαν από τις πρώτες ώρες:

• η Πυροσβεστική Υπηρεσία
• η ΕΜΑΚ
• η Πολιτική Προστασία
• η Υπηρεσία Φυσικού Αερίου (καθώς υπάρχει στο σημείο αγωγός φυσικού αερίου)
• οι Ενοπλες Δυνάμεις
• το ΕΚΑΒ
• ο Δήμος Τεμπών
• και εθελοντικές ομάδες – διασώστες, υπό την καθοδήγηση της Πολιτικής Προστασίας. 

1η Μαρτίου: Στις πρώτες ενέργειες περιλαμβάνεται η σύγκληση του Εκτακτου Συντονιστικού Οργάνου Πολιτικής Προστασίας (ΣΟΠΠ), το οποίο συνεδρίασε δύο φορές τηρώντας πρακτικά, στις 2.30 π.μ. και στις 04.30 π.μ. Αντικείμενο της συνεδρίασης ήταν η διαχείριση του σιδηροδρομικού ατυχήματος, όπου ο Συντονιστής Πυροσβεστικών Υπηρεσιών Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας, Ευάγγελος Φαρλάρας εισηγείται την ενεργοποίηση ειδικού Σχεδίου Διαχείρισης Ανθρώπινων Απωλειών (ΣΔΑΑ).

Ακολούθως της ενεργοποίησής του, ζητείται και αυξημένη ενεργοποίηση επιπλέον Στρατού και Αστυνομίας, επιβεβαιώνεται η ετοιμότητα των νοσοκομείων της Λάρισας και η ενεργοποίηση των εθελοντικών οργανώσεων και αποφασίζεται η ενεργοποίηση επιπλέον νεκροθαλάμων, η ενίσχυση του επιχειρησιακού έργου με μηχανήματα βαρέως τύπου, η διάθεση σκαπτικών μηχανημάτων για διαμόρφωση χώρου επιχειρησιακής δράσης, η διοικητική μέριμνα για όσο διάστημα απαιτηθεί, η ψυχολογική υποστήριξη συγγενών, μέριμνα για τη διαμονή τους και ο έλεγχος του δικτύου φυσικού αερίου από το προσωπικό της ΔΕΣΦΑ. 

Είναι, πάντως, ενδεικτικό ότι στο σημείο του δυστυχήματος καταφθάνει πλήθος κόσμου πέραν αυτών που ασχολούνται επιχειρησιακά με το δυστύχημα. Ανάμεσά τους και τηλεοπτικά συνεργεία, τα οποία, μάλιστα, εξασφαλίζουν πρόσβαση στο εσωτερικό των βαγονιών, από όπου ακόμα δεν έχουν συλλεχθεί τα προσωπικά αντικείμενα των επιβατών. Τα τηλεοπτικά συνεργεία αγγίζουν και μεταφέρουν αντικείμενα προκειμένου να τα επιδείξουν κατά τη διάρκεια των ενημερωτικών συνδέσεων.

Η ΦΥΛΑΞΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΤΙΣ ΠΡΩΤΕΣ ΚΡΙΣΙΜΕΣ ΩΡΕΣ ΕΙΝΑΙ ΣΧΕΔΟΝ ΑΝΥΠΑΡΚΤΗ. ΕΙΝΑΙ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΟΤΙ ΤΟ ΠΡΩΙ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΑ ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ ΜΠΑΙΝΟΥΝ ΑΝΕΝΟΧΛΗΤΑ ΣΤΑ ΒΑΓΟΝΙΑ ΚΑΙ ΑΓΓΙΖΟΥΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΕΡΟΥΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΕΠΙΒΑΤΩΝ.

Σημειώντεται ότι τη φύλαξη του χώρου έχει αναλάβει η Αστυνομία, ενώ από τη δικογραφία προκύπτει ότι η Πυροσβεστική Υπηρεσία φέρεται να δίνει την εντολή απομάκρυνσης των υλικών. 

---

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ:
ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ
ΤΟΥ «ΜΠΑΖΩΜΑΤΟΣ» 

Το χρονικό του επίμαχου «μπαζώματος» ξεκινάει ήδη από τη στιγμή των επιχειρήσεων απεγκλωβισμού, όπου πραγματοποιούνται αλλαγές του περιβάλλοντος χώρου, προκειμένου πάντως να διευκολυνθούν οι ενέργειες των διασωστών. 

1η Μαρτίου: Σύμφωνα με διάταξη της εισαγγελέως εφετών Λάρισας, που εστάλη στη Βουλή και αφορά την αλλοίωση του τόπου του δυστυχήματος, οι πρώτες ενέργειες οι οποίες αποφασίζονται από το ΣΟΠΠ γίνονται προς την κατεύθυνση της διευκόλυνσης των επιχειρήσεων απεγκλωβισμού των θυμάτων του δυστυχήματος. «Αφού θεωρήθηκε αναγκαία στο πλαίσιο της επιχειρησιακής δράσης της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας και της ΕΜΑΚ η διαμόρφωση του χώρου πέριξ του ατυχήματος διά του καθαρισμού από χόρτα, θάμνους, λάσπες και διά της σταθεροποίησης του εδάφους κάτω από το οποίο υπήρχε αγωγός φυσικού αερίου, ώστε να μπορούν οι γερανοί να προσεγγίσουν σε ασφαλές πεδίο για να απομακρύνουν τα βαγόνια». Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η μεταγενέστερη επέμβαση στον τόπο του δυστυχήματος αποφασίστηκε σε κάποια από τις δύο συνεδριάσεις των αρμοδίων της Πολιτικής Προστασίας. 

2 Μαρτίου και εξής: Ειδικότερα, η Εισαγγελία Λάρισας διαπιστώνει πως έγιναν ενέργειες χωρίς έγκριση από κάποια επίσημη Αρχή, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα την απομάκρυνση σημαντικών αποδεικτικών στοιχείων από το πεδίο, «ώστε να καθίσταται δυσχερής, αν όχι αδύνατη, η πλήρης συγκέντρωση και αξιοποίηση όλων των ευρημάτων προκειμένου να εντοπιστούν οι αιτίες του δυστυχήματος και συνακόλουθα οι πράξεις και παραλείψεις των υπαιτίων που αιτιακά οδήγησαν σε αυτό», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά. 

«Δεν εδόθη εντολή απομάκρυνσης των υλικών»

Από τις καταθέσεις των αστυνομικών προκύπτει ότι η Αστυνομία «δεν έγινε αποδέκτης, ούτε έλαβε γνώση περί εντολής απομάκρυνσης υλικών από τον τόπο του ατυχήματος», ενώ και οι εκπρόσωποι της Πυροσβεστικής κατέθεσαν πως «δεν προκύπτει από τα αρχεία που διατηρεί η Περιφερειακή Πυροσβεστική Διεύθυνση Θεσσαλίας ότι εδόθη από οποιονδήποτε αρμόδιο/επικεφαλής του συμβάντος εντολή απομάκρυνσης υλικών, ούτε ότι δόθηκε στις αρμόδιες πυροσβεστικές υπηρεσίες σχετική εντολή από την έχουσα είτε την προανάκριση είτε την κύρια ανάκριση του συμβάντος αρχή». 

2 και 3 Μαρτίου: Ωστόσο, εδώ υπάρχει διχογνωμία, καθώς σύμφωνα με το έγγραφο της Εισαγγελίας Λάρισας, οι εταιρείες που διέθεσαν τα μηχανήματα κατόπιν κλήσης τους και εντολής από την Πυροσβεστική, για να ξεριζώσουν την πρώτη ημέρα «θάμνους, πουρνάρια και δέντρα» και «να ρίξουν χαλίκια για να μη βουλιάξει το έδαφος το οποίο είχε δεχθεί μεγάλο όγκο νερού από τις κατασβέσεις της φωτιάς», τη δεύτερη και την τρίτη ημέρα μετά το ατύχημα απομάκρυναν με τα φορτηγά τους «περίπου 300 κυβικά χώμα με ό,τι υλικά και αντικείμενα περιλάμβανε αυτό και τα εναπόθεσαν σε οικόπεδο ιδιοκτησίας τους», πάλι με εντολή της Πυροσβεστικής, «επειδή δεν τα χρειαζόταν». 

Με πρωτοβουλία των χειριστών βρέθηκαν τα χώματα στο Κουλούρι

Οι χειριστές των βαρέων μηχανημάτων που χρησιμοποιήθηκαν στον τόπο του δυστυχήματος κατέθεσαν επίσης πως «με εντολή της Περιφέρειας» προέβησαν σε επίστρωση με «πίσσα και χαλίκια και διαμόρφωσαν τον χώρο προκειμένου να γίνει ένα “εκκλησάκι για τα θύματα”». 

Σε συμπληρωματική κατάθεση, επιβεβαίωσαν το περιεχόμενο της αρχικής τους κατάθεσης αναφέροντας ότι «την εντολή απομάκρυνσης των χωμάτων και των λοιπών υλικών που στη συνέχεια μετέφεραν στο ιδιόκτητο οικόπεδό τους έλαβαν από πυροσβέστες που επιχειρούσαν στον τόπο του ατυχήματος, γεγονός που αντιλήφθηκαν από τη χαρακτηριστική στολή που φορούσαν και τα διακριτικά της». Φέρεται οι πυροσβέστες να τους είπαν για τα υλικά που μετέφεραν πως «δεν τα χρειάζονται πλέον», ενώ υπογραμμίζουν τη συνεχή παρουσία της Αστυνομίας στον χώρο, καθώς και άλλων αρμόδιων φορέων, κανείς εκ των οποίων δεν τους σταμάτησε ή ρώτησε σχετικά με τις ενέργειές τους. 

Στην ερώτηση για το εάν έστω και εκ των υστέρων ενημέρωσαν οποιαδήποτε Αρχή για το γεγονός της απομάκρυνσης και εναπόθεσης των χωμάτων σε ιδιόκτητο οικόπεδο, απάντησαν πως ενόψει του ότι όλοι οι φορείς που βρισκόταν στο σημείο του δυστυχήματος είδαν/γνώριζαν ότι συντελούνταν αυτή η μεταφορά και κανείς δεν τους σταμάτησε, ούτε απέτρεψε την απομάκρυνση αυτών των υλικών, σε συνδυασμό και με το γεγονός ότι είχαν λάβει εντολή να τα πετάξουν, θεώρησαν ότι κανείς από τους εμπλεκόμενους στο δυστύχημα δεν θα τα χρειαζόταν. 

Το ακριβές περιεχόμενο της εντολής που τους δόθηκε ήταν ότι «δεν τα χρειάζονταν πλέον» και πως επειδή έπρεπε να δημιουργηθεί μία «πλατεία» για να έρθουν μεγάλες νταλίκες που θα φόρτωναν τα βαγόνια, τους είπαν να τα απομακρύνουν». Καθώς, δε, μετέφεραν με τα οχήματά τους τα υλικά αυτά από το σημείο του δυστυχήματος, η είσοδος – έξοδος του χώρου ελεγχόταν από την Αστυνομία και κανείς δεν τους σταμάτησε, ούτε ρωτήθηκαν σχετικά με τον προορισμό τους. Αναφέρουν ακόμη ότι η πρωτοβουλία για τη μεταφορά αυτών των υλικών σε οικόπεδο ιδιοκτησίας τους ήταν δική τους, αφού προηγουμένως είχαν λάβει εντολή να τα πετάξουν.

Σε ερώτημα σχετικό με την Αρχή που τους κατέβαλε αμοιβή για την εν λόγω μεταφορά, η απάντηση ήταν ότι δεν υπήρχε καμία ειδική συμφωνία, ούτε γνώριζαν εξαρχής από ποιον θα πληρωθούν, ωστόσο, δύο με τρεις μήνες μετά το ατύχημα, κλήθηκαν από την τεχνική υπηρεσία της Περιφέρειας Θεσσαλίας, υπέγραψαν τις σχετικές συμβάσεις και εκδόθηκαν και τα αντίστοιχα τιμολόγια για τις υπηρεσίες τους, χωρίς, ωστόσο, να εκδοθεί συγκεκριμένο τιμολόγιο για την επίμαχη μεταφορά. 

Η κατάθεση Βλαχογιάννη

Από την κατάθεση του διοικητή του τμήματος Τροχαίας Λάρισας, Βασιλείου Βλαχογιάννη, προκύπτει ακόμα ότι ο ίδιος κλήθηκε τηλεφωνικά από τον τότε περιφερειάρχη Θεσσαλίας Κωνσταντίνο Αγοραστό να παρευρεθεί σε συνάντηση στον τόπο του δυστυχήματος, στην οποία συμμετείχαν επίσης ο υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ, Χρήστος Τριαντόπουλος, εκπρόσωποι της Αστυνομίας, της Πυροσβεστικής και της ΕΜΑΚ, υπάλληλος της Πολιτικής Προστασίας καθώς και ο προϊστάμενος της διεύθυνσης προγραμματισμού συντήρησης τροχαίου υλικού της Hellenic Train. 

Σύμφωνα με το έγγραφο της Εισαγγελίας: «Τότε, ο Κων/νος Αγοραστός, τους ενημέρωσε ότι έπρεπε να εξετάσουν το ζήτημα των εργασιών αποκατάστασης της κυκλοφορίας των τρένων και ρώτησε όλους τους εκπροσώπους των εμπλεκόμενων φορέων εάν είχαν ολοκληρώσει τις εργασίες τους στο σημείο. Ο ίδιος (σ.σ. ο Βασίλειος Βλαχογιάννης), ωστόσο, επισήμανε ότι κακώς ζητά τη συναίνεσή του για να προχωρήσει σε οποιαδήποτε αποκατάσταση, και κατηγορηματικά του τόνισε ότι είναι αναρμόδιος να δώσει οποιαδήποτε απάντηση (θετική ή αρνητική) και ότι θα πρέπει να απευθυνθεί στις δικαστικές αρχές που ήδη είχαν επιληφθεί της υπόθεσης (αφού ήδη από τις 2-3-2023 η δικογραφία εκκρεμούσε στην Ανακρίτρια Πλημ/κών Λάρισας) και οι οποίες είναι αποκλειστικά αρμόδιες (και σύμφωνα με το ειδικό σχέδιο διαχείρισης ανθρώπινων απωλειών)». 

Πάντως, οι περισσότεροι από όσους κατονομάζονται από τον κ. Βλαχογιάννη αρνούνται ότι πήραν μέρος στη συνάντηση αυτή, παρότι όλοι αναγνωρίζουν ότι έγινε ή λένε ότι υπήρχαν «πολλά πηγαδάκια» συνεννοήσεων.

«Χάθηκαν σημαντικά αποδεικτικά στοιχεία»

Στην προκαταρκτική εξέταση που διέταξε η Εισαγγελέας Λάρισας για τη μεταφορά των υλικών και το «μπάζωμα», διαπιστώθηκε τελικά η απομάκρυνση σημαντικών αποδεικτικών στοιχείων. 

Οπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, «δεν χρειάζεται να αναλυθεί περαιτέρω πως οι ανωτέρω ενέργειες, δηλαδή η απομάκρυνση σωρού αδρανών υλικών από τον τόπο του δυστυχήματος συνιστούν αυθαίρετη παρέμβαση στον τόπο πέριξ του δυστυχήματος που αυτονόητα είναι και τόπος εγκλήματος στο μέτρο που διερευνώνται ποινικά κολάσιμες πράξεις ή παραλείψεις που οδήγησαν στην πρόκλησή του, κατά παράβαση της διάταξης του άρθρου 251 ΚΠΔ, στην οποία σκιαγραφείται το έργο του ανακριτή και των ανακριτικών υπαλλήλων ως αποκλειστικά αρμόδιων να ενεργούν τις αναγκαίες ανακριτικές πράξεις για την συλλογή και διατήρηση των αποδείξεων, αλλά και της υποχρέωσης των προανακριτικών υπαλλήλων και όσων παρευρίσκονται στο σημείο να διατηρούν το χώρο ανέπαφο για την απρόσκοπτη συλλογή των αποδεικτικών στοιχείων». 

Μάλιστα, στον ιδιωτικό χώρο που οι εταιρείες των βαρέων οχημάτων εναπόθεσαν τα υλικά εντοπίστηκαν πλήθος προσωπικών αντικειμένων που ανήκαν στους επιβάτες της αμαξοστοιχίας. 

---

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ:
ΤΑ ΕΛΑΙΑ ΣΙΛΙΚΟΝΗΣ
& Η ΠΥΡΟΣΦΑΙΡΑ 

Οι πρώτες αναφορές στα αίτια της φωτιάς φέρνουν στο επίκεντρο τα έλαια σιλικόνης που βρίσκονται στους μετασχηματιστές των μηχανών των αμαξοστοιχιών. Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από το πόρισμα των δύο δικαστικών πραγματογνωμόνων (Βασιλάκος – Μπατζόπουλος), που δημοσιεύθηκε τρεισήμισι μήνες μετά το δυστύχημα. 

Οι ίδιοι αναφέρουν χαρακτηριστικά στο πόρισμά τους: «(…) έχουμε την δημιουργία εστίας και την ανάφλεξη του σπρέι λαδιού των μετασχηματιστών τόσο της επιβατικής όσο και της πρώτης εμπορικής ηλεκτράμαξας, εξαιτίας της δεύτερης ηλεκτρικής εκκένωσης. Η φωτιά, στη συνέχεια, ακολούθησε την πορεία των μετασχηματιστών των δύο ηλεκτραμαξών μέσω του νέφους του ελαίου σιλικόνης που υπήρχε ήδη στον αέρα και κατέληξε να καίει το έλαιο σιλικόνης που είχε απομείνει στους μετασχηματιστές με την δημιουργία δύο εστιών. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι το σπρέι ελαίου (3x2400kg=7200kg ελαίου!) των τριών (3) μετασχηματιστών των ηλεκτραμαξών εξαπλώθηκε παντού και “κάλυψε” όλα τα αντικείμενα σε μεγάλη έκταση γύρω από την σύγκρουση, όπως και αποδεικνύεται παρακάτω από τα αποτελέσματα των αναλύσεων του Γενικού Χημείου του Κράτους (ΓΧΚ)».

---

Το ξυλόλιο και το Γενικό Χημείο του Κράτους

Από τις αναλύσεις που έκανε το Γενικό Χημείο του Κράτους σε δείγματα εδάφους, προκύπτει ότι ήταν εμποτισμένα με έλαια σιλικόνης. Την ίδια ώρα αναπάντητα παραμένουν τα ερωτήματα για το τι προκάλεσε την πυρόσφαιρα. Κατά την παρουσίαση του πορίσματος του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, τα μέλη της επιτροπής αναφέρθηκαν κατηγορηματικά σε ύπαρξη αγνώστου καυσίμου. Τεχνικοί σύμβουλοι οικογενειών θυμάτων στα δικά τους πορίσματα καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι υπήρξε παράνομο φορτίο και συγκεκριμένα ξυλόλιο, μια ουσία που χρησιμοποιείται και στα καύσιμα.

Στην ογκωδέστατη δικογραφία για τα Τέμπη, περιλαμβάνονται εκθέσεις με τα ευρήματα του Γενικού Χημείου του Κράτους. Στην πρώτη έκθεση με ημερομηνία 10/5/2023 προς τον εφέτη ανακριτή, Σωτήρη Μπακαΐμη, αναφέρεται ότι στα 25 δείγματα ανιχνεύθηκαν έλαια σιλικόνης και οι επιστήμονες του Χημείου επικαλούνται τη διεθνή βιβλιογραφία, σύμφωνα με την οποία τα έλαια αναφλέγονται σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες. «Κατά την έκθεσή τους σε ηλεκτρική εκκένωση με σπινθήρα, παρατηρείται παραγωγή αερίων όπως υδρογόνο, μεθάνιο, αιθάνιο, αιθένιο και ακτυλένιο», αναφέρεται στην έκθεση του ΓΧΚ. Επίσης, καταγράφουν στην αναφορά αυτή την ανίχνευση ρυπαντών (χωρίς να κατονομάζονται ουσίες όπως ξυλόλιο, τουλόλιο, κ.ά.). 

Τον Ιούλιο του 2023 και σε ηλεκτρονική αλληλογραφία του Γενικού Χημείου του Κράτους με τον δικαστικό πραγματογνώμονα, Απόστολο Βασιλάκο, με θέμα την «ποσοτικοποίηση ξυλολίου», γίνονται οι πρώτες ερωτήσεις σχετικά με την επίμαχη ουσία. Ο πραγματογνώμονας ζητάει από το Χημείο να παραθέσει στοιχεία σχετικά με την ποσότητα της ουσίας που ανιχνεύθηκε στο σημείο του δυστυχήματος αλλά και τη μέθοδο με βάση την οποία ανιχνεύθηκαν τα ισομερή ξυλολίου. 

Το Χημείο απαντάει ότι η «ευρεθείσα συγκέντρωση ξυλολίου μικρότερη του 1 mg/kg στο δειγματισθέν υλικό μεταφράζεται σε μέγιστη συνολική ποσότητα ξυλολίου σε όλη την επιφάνεια που δειγματίστηκε μικρότερη του 0,1 mg ή μικρότερη του 0,0001 γραμμαρίων». Σε άλλο σημείο αναφέρεται ότι η «συγκέντρωση ξυλολίου στο δείγμα 20 είναι C = 0,35 mg/kg εδάφους, δηλαδή μικρότερη από 1 μέρος στο εκατομμύριο».

Η «Κ» απευθύνθηκε στο Γενικό Χημείο του Κράτους και έθεσε ερωτήματα σχετικά με ουσίες που εντοπίστηκαν, τις δειγματοληψίες και πότε έγιναν, αλλά και την πυρόσφαιρα που σημειώθηκε κατά τη σύγκρουση των δύο αμαξοστοιχιών. 

Τα χημικά εγκαύματα των πυροσβεστών 

Ενα από τα στοιχεία που βρίσκονται στο μικροσκόπιο δικαστικών αρχών και εμπειρογνωμόνων είναι τα χημικά εγκαύματα που υπέστησαν τέσσερις πυροσβέστες οι οποίοι κατέφθασαν πρώτοι στον τόπο του δυστυχήματος. Ο εφέτης ανακριτής Σωτήρης Μπακαΐμης κάλεσε εκ νέου τους πυροσβέστες για κατάθεση, στα τέλη Μαΐου του 2024. Από τα δικόγραφα προκύπτει με ανάγλυφο τρόπο το ενδιαφέρον του εφέτη ανακριτή να διακριβώσει εάν αντιλήφθηκαν οι πυροσβέστες κάποια οσμή ή την παρουσία χημικών διαλυτών, αλλά κι αν έχουν κάποια εξήγηση για την επέκταση της φωτιάς και τα χημικά εγκαύματα. Ειδικότερα τους ρωτάει εάν «υπήρχε κάποια χαρακτηριστική οσμή που να τους οδηγεί σε κάποια ένδειξη για το φλεγόμενο υλικό και την επέκταση της φωτιάς». 

Σε ρεπορτάζ της «Κ» οι πυροσβέστες δηλώνουν ότι δεν γνωρίζουν την αιτία πρόκλησης των εγκαυμάτων. Απάντηση για το θέμα δίνει και το Γενικό Χημείο του Κράτους. 

---

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ:

ΤΟ ΠΟΡΙΣΜΑ ΤΟΥ ΕΟΔΑΣΑΑΜ

Καταπέλτης για ελληνικό κράτος, ΟΣΕ, Hellenic Train, σύμβαση 717, είναι το πόρισμα του Εθνικού Οργανισμού Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών (ΕΟΔΑΣΑΑΜ) για τη «διαχρονική εγκατάλειψη» του σιδηροδρόμου και τα κενά ασφαλείας που οδήγησαν στο δυστύχημα της 28ης Φεβρουαρίου 2023. 

Τα βασικά σημεία από την παρουσίαση του πορίσματος:

→ Η φωτιά δεν προκλήθηκε από τα έλαια σιλικόνης που βρίσκονται στις μηχανές των αμαξοστοιχιών.

→ Προκύπτουν ισχυρές ενδείξεις ότι η φωτιά που ξέσπασε μετά τη σύγκρουση ευθύνεται για τον θάνατο πιθανόν πέντε εκ των θυμάτων. Για πρώτη φορά αποτυπώνεται σε επίσημο έγγραφο δημόσιας Αρχής ότι άνθρωποι πέθαναν από τη φωτιά και όχι από τη σύγκρουση των τρένων. 

→ Δεν έγινε σωστή χαρτογράφηση του χώρου του δυστυχήματος και αυτό οδήγησε σε απώλεια πληροφοριών ζωτικής σημασίας. Σύμφωνα με τον κ. Παπαδημητρίου, η μη «ιεροποίηση» του χώρου του δυστυχήματος και η έλλειψη ενός οργανισμού όπως ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ (σ.σ. δημιουργήθηκε και ξεκίνησε τη διερεύνηση πολύ καιρό μετά την τραγωδία), «ευθύνεται» για την απώλεια σοβαρών στοιχείων. 

→ «Καταστράφηκαν τα στοιχεία σε τρεις μέρες (…) Αυτό δεν πρέπει να ξαναγίνει (…)», δήλωσε ο κ. Καπετανίδης, μέλος της Επιτροπής Διερεύνησης του ΕΟΔΑΣΑΑΜ. «Υπάρχουν απλά διαπιστώσεις για το τι πήγε λάθος στον τόπο του δυστυχήματος. Δεν μπορεί η Επιτροπή να πάρει θέση αν έγινε εσκεμμένα ή από λάθος, απλά λέει πως έγιναν όλα λάθος», δήλωσε ο κ. Παπαδημητρίου.

→ Τα μέλη της επιτροπής αναφέρθηκαν επίσης στα ανθρώπινα λάθη και τα σημαντικά «κενά» σε προσωπικό και ελέγχους. Επισημάνθηκε, δε, ότι όσοι καθυστέρησαν τη σύμβαση 717 έχουν συμβάλει αποφασιστικά στην τραγωδία.

ΓΙΑ ΤΗΝ 717 ΟΙ ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΕΣ ΑΝΑΦΕΡΟΥΝ ΟΤΙ ΑΝ Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΙΧΕ ΥΛΟΠΟΙΗΘΕΙ ΑΠΟ ΤΟ 2016 ΤΟ ΔΥΣΤΎΧΗΜΑ ΠΙΘΑΝΟΤΑΤΑ ΘΑ ΕΙΧΕ ΑΠΟΤΡΑΠΕΙ.

→ Ο σταθμάρχης Λάρισας δεν χρησιμοποίησε την αυτόματη μέθοδο χάραξης πορείας και πιθανότατα κατά λάθος άφησε την αλλαγή 118 σε λάθος θέση. 

→ Ο καθημερινός όγκος δουλειάς του είχε επιβαρυνθεί σημαντικά από μια σειρά παραγόντων: μεγάλος όγκος επικοινωνιών / βλάβες και καθυστερήσεις δρομολογίων / θέση εργασίας / συναισθηματική κατάσταση από προηγούμενο λάθος. 

→ Η εντολή αναχώρησης της IC-62 δόθηκε προφορικά και δεν επιβεβαιώθηκε από τον μηχανοδηγό μέσω επανάληψης. 

→ Ο μηχανοδηγός της επιβατικής δεν αντέδρασε ούτε όταν έφτασε στην αλλαγή 118 και μπήκε στην αντίθετη γραμμή.

→ Ο φόρτος εργασίας πίσω από τον ανθρώπινο παράγοντα.

---

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ:

ΤΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΤΩΝ ΒΙΝΤΕΟ

Στις 5 Φεβρουαρίου ο δικηγόρος της εταιρείας φύλαξης Interstar Security προσκομίζει στον Εφέτη Ανακριτή, Σωτήρη Μπακαΐμη, τρία βίντεο, με τη σημείωση ότι πρόκειται για λήψεις της εμπορικής αμαξοστοιχίας καθώς αυτή διέρχεται από τις σήραγγες Πλαταμώνα και Τεμπών. Δημιουργούνται ερωτήματα καθώς τα βίντεο κατατίθενται δύο χρόνια μετά το δυστύχημα και ενώ βιντεοπληπτικό υλικό έχει ζητηθεί επισταμένα από τις ανακριτικές αρχές.  

Στο παρακάτω χρονολόγιο («ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» 23/2/25) παρουσιάζεται η μακρά πορεία των αιτημάτων του οπτικοακουστικού υλικού των τρένων: 

• 12-5-2023: Ζητά ο Ανακριτής από τον ΟΣΕ τα βίντεο της φόρτωσης της εμπορικής αμαξοστοιχίας 63503.
• 6-6-2023: Απαντάει ο ΟΣΕ ότι δεν έχουν διατηρηθεί βίντεο.
• 12-6-2023: Ζητά ο Ανακριτής από τον ΟΣΕ τα βίντεο από ενδιάμεσους σταθμούς διέλευσης της εμπορικής αμαξοστοιχίας 63503.
• 17-7-2023: Ζητά ο Ανακριτής από τον ΟΣΕ τους σκληρούς δίσκους που έχει καταγραφεί η φόρτωση της εμπορικής αμαξοστοιχίας 63503 για να επιχειρήσει ανάκτηση.
• 4-8-2023: Αποστέλλει στον Ανακριτή η συνεργαζόμενη εταιρεία τους δίσκους που έχει καταγραφεί η φόρτωση της εμπορικής αμαξοστοιχίας 63503.
• 21-8-2023: Αποστέλλει ο Ανακριτής τους δίσκους που έχει καταγραφεί η φόρτωση της εμπορικής αμαξοστοιχίας 63503 στη ΔΕΕ για ανάκτηση.
• 19-9-2023: Διαβιβάζει στον Ανακριτή ο ΟΣΕ έγγραφο της Ιντερσταρ με ημερομηνία 23-6-2023 που αναφέρει ότι δεν έχουν διατηρηθεί βίντεο από τους ενδιάμεσους σταθμούς διέλευσης.
• 19-9-2023: Ζητά ο Ανακριτής από τον ΟΣΕ τους σκληρούς δίσκους από τους ενδιάμεσους σταθμούς διέλευσης για να επιχειρήσει ανάκτηση.
• 26-9-2023: Αποστέλλει στον Ανακριτή η συνεργαζόμενη εταιρεία τους δίσκους από τους ενδιάμεσους σταθμούς διέλευσης.
• 27-9-2023: Αποστέλλει ο Ανακριτής τους δίσκους από τους ενδιάμεσους σταθμούς διέλευσης στη ΔΕΕ για ανάκτηση.
• 8-1-2024: Αποστέλλει στον Ανακριτή η ΔΕΕ τις εκθέσεις όπου έχει αντλήσει κάποια καρέ μόνο, στα οποία δεν φαίνεται το τρένο.
• 15-3-2024: Διορίζει ο Ανακριτής τον Αγγλο πραγματογνώμονα.
• Τέλος Αυγούστου 2024: Παραλαμβάνει ο Ανακριτής την έκθεση του Αγγλου πραγματογνώμονα.
• 8-11-2024: Παραγγέλλει ο Ανακριτής στους δικαστικούς πραγματογνώμονες να ελέγξουν την οπτική γωνία καταγραφής των καμερών.
• 11-11-2024: Καταθέτουν στον Ανακριτή οι δικαστικοί πραγματογνώμονες έκθεση στην οποία φαίνεται ότι τελικά έχουν σταλεί βίντεο από τον Επιβατικό σταθμό αντί του Εμπορικού.
• 11-11-2024: Ζητά ο Ανακριτής από τον ΟΣΕ να του αποστείλουν τους σωστούς δίσκους τους (από τον Εμπορικό Σταθμό).
• 13-11-2024: Επικοινωνεί ο εκπρόσωπος της Interstar και λέει ότι υπάρχει ένας δίσκος και «συνεννοούμαστε για την αποστολή του».
• 15-11-2024: Αποστέλλουν στον Ανακριτή έναν σκληρό δίσκο από τον Εμπορικό Σταθμό.
• 20-11-2024: Αποστέλλει ο Ανακριτής τον δίσκο από τον Εμπορικό Σταθμό στη ΔΕΕ για ανάκτηση.
• 22-11-2024: Αποστέλλει στον Ανακριτή η ΙΝΤΕΡΣΤΑΡ έγγραφο που τον ενημερώνει για την ύπαρξη επιπλέον καμερών.
• 12-12-2024: Ζητά ο Ανακριτής από την ΙΝΤΕΡΣΤΑΡ να του στείλει τους επιπλέον δίσκους.
• 13-12-2024: Αποστέλλει στον Ανακριτή η ΙΝΤΕΡΣΤΑΡ τους επιπλέον δίσκους με την πορεία της εμπορικής από τη Θεσσαλονίκη στη Λάρισα.
• 13-12-2024: Παραγγέλλει ο Ανακριτής τους δικαστικούς πραγματογνώμονες να ελέγξουν την οπτική γωνία καταγραφής των καμερών των επιπλέον δίσκων.
• 30-1-2025: Καταθέτουν οι δικαστικοί πραγματογνώμονες την έκθεση για τις κάμερες των επιπλέον σταθμών.
• 3-2-2025: Απαντά η ΔΕΕ στον Ανακριτή ότι δεν είναι δυνατή η ανάκτηση υλικού από τον δίσκο του Εμπορικού Σταθμού.
• 5-2-2025: Καταθέτει ο δικηγόρος της Interstar τρία νέα βίντεο.
• 7-2-2025: Ο ανακριτής διόρισε δύο πραγματογνώμονες για να εξετάσουν τα βίντεο.
• 10-2-2025: Γίνεται έφοδος στην Interstar για κατάσχεση σκληρών δίσκων και server.
• 13-2-2025: Ταυτοποιείται η αμαξοστοιχία από τους δικαστικούς πραγματογνώμονες, ο ανακριτής αποστέλλει στη ΔΕΕ τα βίντεο για να αποφανθεί σχετικά με τη γνησιότητα.

---

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ:

ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟ

Διαδοχικές κυβερνήσεις αδιαφορούν για την τύχη του ελληνικού σιδηροδρόμου και όλα δείχνουν πως το δυστύχημα θα είχε αποφευχθεί εάν τα συστήματα ασφαλείας τα οποία όφειλαν να είναι εγκατεστημένα από καιρό είχαν πράγματι τεθεί σε λειτουργία. Το χρονικό της κακοδιαχείρισης μπορεί να γίνει αντιληπτό από την πορεία της περιώνυμης, πια, σύμβασης 717, η οποία είχε ως αντικείμενο την ανάταξη του συστήματος σηματοδότησης – τηλεδιοίκησης, αλλά και από το χρονικό της εγκατάστασης του ευρωπαϊκό συστήματος ETCS (Ευρωπαϊκό Σύστημα Ελέγχου Συρμών) που θα είχε αποτρέψει το δυστύχημα. Η ύπαρξη συστήματος σηματοδότησης σε λειτουργία είναι προϋπόθεση για την εγκατάσταση και τη λειτουργία του ETCS, γιατί το ένα σύστημα «κουμπώνει» επάνω στο άλλο.

Σχεδόν 800 εκατ. ευρώ για τους ελληνικούς σιδηροδρόμους έχουν διατεθεί σε ενισχύσεις από την Ευρωπαϊκή Ενωση. 

Η πορεία της σηματοδότησης – τηλεδιοίκησης

2004: Εγκαθίσταται σύστημα σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης.

2014: Η ΕΡΓΟΣΕ υπογράφει σύμβαση αναθέτοντας σε ιδιώτη να καταστήσει εκ νέου λειτουργικό το σύστημα σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης, που είχε τοποθετηθεί το 2004 και το οποίο είχε περιέλθει σε αχρηστία εξαιτίας βλαβών και δολιοφθορών. Το έργο ονομάζεται «Ανάταξη του συστήματος σηματοδότησης – τηλεδιοίκησης και αντικατάσταση 70 αλλαγών τροχιάς σε εντοπισμένα τμήματα του άξονα Αθήνα – Θεσσαλονίκη» με αναδόχους την κοινοπραξία ΤΟΜΗ (θυγατρική της Ελλάκτωρ) – Αlstom. H σύμβαση είχε αρχικό προϋπολογισμό 41 εκατ. ευρώ και προθεσμία ολοκλήρωσης 2 ετών, δηλαδή το 2016. 

•2016: Η υλοποίηση του έργου αρχίζει να παίρνει παρατάσεις. 

•2017: Ερωτήσεις στη Βουλή από βουλευτή της συμπολίτευσης για τις μεγάλες καθυστερήσεις της 717.

•2018: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρεμβαίνει και ζητά από την Ελλάδα την επιστροφή 2,8 εκατ. ευρώ, καθώς το έργο είχε χρηματοδοτηθεί από το ΕΣΠΑ. 

•2018: Το υπουργείο Υποδομών υποβάλλει «εθνικό σχέδιο» στις κοινοτικές αρχές υποστηρίζοντας ότι το έργο μπορεί να ολοκληρωθεί έως το 2019. Καταληκτική ημερομηνία του έργου ορίστηκε ο Μάρτιος του 2023.

•2019: Ερωτήσεις στη Βουλή από την αντιπολίτευση για τις «αδικαιολόγητες καθυστερήσεις στην υλοποίηση της Σύμβασης 717 της ΕΡΓΟΣΕ».

•2021: Η ΤΟΜΗ αποχωρεί από το έργο, αναθέτοντας μέσω ιδιωτικού συμφωνητικού στην Alstom το τεχνικό της έργο επί των ηλεκτρικών συστημάτων (παρέμεινε τυπικά στην κοινοπραξία). 

•2022: Υπεγράφη συμπληρωματική σύμβαση με την Alstom, ύψους 13,3 εκατ. ευρώ, για την ολοκλήρωση του έργου. 

Το ETCS – Ευρωπαϊκό Σύστημα Ελέγχου Συρμών

Το Ευρωπαϊκό Σύστημα Ελέγχου Συρμών (ΕΤCS) μεταδίδει τις πληροφορίες κίνησης του τρένου και μπορεί να το φρενάρει αυτόματα αν ξεπεράσει το όριο ταχύτητας ή κινηθεί σε κομμάτι των γραμμών όπου οι σηματοδότες είναι «κόκκινοι». Αποτελεί επιπρόσθετο σύστημα ασφάλειας της κυκλοφορίας των τρένων. Τοποθετείται τόσο στα τρένα όσο και στις γραμμές, με τα δύο τμήματά του να «επικοινωνούν» ανταλλάσσοντας πληροφορίες για την κυκλοφορία στη γραμμή που κινείται το τρένο, την κατάσταση της γραμμής, την ταχύτητα του τρένου κ.ά. Αυτό το σύστημα έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς επιτρέπει τον εξ αποστάσεως έλεγχο του συρμού, αν παραστεί ανάγκη. Εφόσον στη γραμμή υπάρχει κάποιο ζήτημα, το σύστημα ενημερώνει αυτόματα τον συρμό ώστε να χαμηλώσει ταχύτητα (βραδυπορία) ή ακόμα και να φρενάρει. Αυτές οι λειτουργίες μπορούν να ενεργοποιηθούν και αυτόματα, αν ο συρμός ξεπεράσει την ανώτατη επιτρεπόμενη ταχύτητα ή περάσει από ερυθρό σηματοδότη.  

Το σύστημα στη χώρα μας κατασκευάζεται από δύο αναδόχους. Ο σταθερός εξοπλισμός (στο έδαφος) κατασκευάζεται από την κοινοπραξία ΤΕΡΝΑ – Thales και ο αντίστοιχος εξοπλισμός στους συρμούς από την εταιρεία Ansaldo (νυν Hitachi Rail). Το σύστημα στα τρένα του ΟΣΕ τοποθετήθηκε το 2007-2015 και κόστισε 21,3 εκατ. ευρώ (χωρίς ΦΠΑ). Ομως το σύστημα της γραμμής, προϋπολογισμού 17,2 εκατ. ευρώ (χωρίς ΦΠΑ), δεν είχε την ίδια τύχη.

2012: Το σύστημα έπρεπε να είναι έτοιμο, καθώς, σύμφωνα με την αρχική σύμβαση, το έργο είχε προθεσμία τοποθέτησης 30 μηνών και συντήρησης 24 μηνών (συνολικά 4,5 χρόνια) με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2012. Το έργο χωρίστηκε σε 8 τμήματα, για την κατασκευή καθενός από τα οποία έπρεπε να δίνει εντολή η ΕΡΓΟΣΕ. Η πρώτη εντολή αφορούσε την τοποθέτηση του ETCS στη Βόρεια Ελλάδα, όπου το σύστημα σηματοδότησης ήταν σε καλή κατάσταση.

Μάρτιος 2023: το σύστημα λειτουργούσε μόνο στο τμήμα Θεσσαλονίκη – Προμαχώνας, σχεδόν 16 χρόνια μετά την υπογραφή της σχετικής Σύμβασης και ύστερα από 6 παρατάσεις.