Την απαλοιφή αναφοράς στο πλαίσιο μηδενικών εκπομπών άνθρακα του Παγκόσμιου Οργανισμού Ναυτιλίας (ΙΜΟ) –η έγκριση του οποίου ναυάγησε την προηγούμενη Παρασκευή κατόπιν επιφυλάξεων πολλών κρατών, μεταξύ των οποίων και της Ελλάδας– αξίωσε και πέτυχε η Αθήνα από το κείμενο της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την κοινή διαπραγματευτική θέση της Ε.Ε., ενόψει της διεθνούς διάσκεψης για το κλίμα COP30 τον Νοέμβριο. Πρόκειται για το δεύτερο βήμα μέσα σε λίγες μέρες προς μια νέα στρατηγική της χώρας σχετικά με την πράσινη μετάβαση, εξηγούν πηγές με ενδελεχή γνώση των εξελίξεων.
Το αρχικό κείμενο «χαιρέτιζε τα μέτρα του ΙΜΟ ως τον πρώτο νομικά δεσμευτικό παγκόσμιο τομεακό κανονισμό για το κλίμα, που θα συμβάλει στη μείωση των εκπομπών από τη ναυτιλία». Αλλά η ψηφοφορία των μελών του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (IMO) επί του προτεινόμενου νέου πλαισίου, το οποίο υποστήριξαν η Ευρωπαϊκή Ενωση, η Κίνα και άλλα κράτη, που είχε προγραμματιστεί για την Παρασκευή, δεν έγινε και αναβλήθηκε για έναν τουλάχιστον χρόνο, με τους παρατηρητές να εκτιμούν ότι η συμφωνία αυτή είναι πλέον «νεκρή».
Αντίθετη η Ελλάδα στη δυσμενή αντιμετώπιση του φυσικού αερίου, και ειδικότερα του υγροποιημένου, ως μεταβατικού καυσίμου.
Στη συμφωνία του ΙΜΟ αντιτάχθηκαν σθεναρά οι ΗΠΑ, ενώ η Ελλάδα –της οποίας η επιρροή στην παγκόσμια ναυτιλία είναι σημαντική λόγω του εκτοπίσματος της ελληνόκτητης ποντοπόρου– όπως και η Κύπρος είχαν εκφράσει νωρίτερα σοβαρές επιφυλάξεις. Η ελληνική αντιπροσωπεία είχε λάβει οδηγίες να απέχει σε περίπτωση που τελικά η ψηφοφορία γινόταν, σε μια απόφαση που ερμηνεύεται και ως τήρηση ίσων αποστάσεων μεταξύ Ε.Ε. και ΗΠΑ.
Τέσσερα εικοσιτετράωρα αργότερα, την Τρίτη, οι υπουργοί Περιβάλλοντος της Ε.Ε. κατόρθωσαν τελικά να συμφωνήσουν ως προς τη διαπραγματευτική θέση της Ε.Ε., ενόψει της διεθνούς διάσκεψης για το κλίμα COP30 τον Νοέμβριο, μόνο αφού η Ελλάδα ήρε το βέτο ως προς την αφαίρεση παραγράφου που αφορούσε το πλαίσιο μηδενικών εκπομπών άνθρακα στον Παγκόσμιο Οργανισμό Ναυτιλίας. Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου αντιπρότεινε διατυπώσεις με αναφορές στην ανάγκη για μια βιώσιμη συμφωνία στο πλαίσιο του IMO, αλλά όχι για τη συμφωνία που δεν εγκρίθηκε τελικά την Παρασκευή. Το πλαίσιο του ΙΜΟ που απέτυχε να συγκεντρώσει την απαιτούμενη συναίνεση επιφύλασσε δυσμενή αντιμετώπιση του φυσικού αερίου και ειδικότερα του υγροποιημένου φυσικού αερίου ως μεταβατικού καυσίμου για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα.
Η θέση της Ελλάδας προφανώς λαμβάνει υπόψη τα εθνικά συμφέροντα, όπως τη θέση της χώρας ως ενεργειακού κόμβου στη Μεσόγειο, που βρίσκεται σε διαδικασία έρευνας για κοιτάσματα φυσικού αερίου σε περιοχές όπως νοτίως της Κρήτης, αλλά και ως κορυφαίου ναυτιλιακού έθνους, με τον στόλο ελληνικών συμφερόντων να αντιστοιχεί σε περισσότερο από 60% του ευρωπαϊκού.
«Δεν είναι αυτοσκοπός»
Το ζήτημα, εξάλλου, ξεκαθάρισε τα προηγούμενα εικοσιτετράωρα με άρθρο του στους Financial Times ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, όπου σημειώνει ότι η Πράσινη Συμφωνία της Ευρωπαϊκής Ενωσης βρίσκεται σε σημείο καμπής και προτείνει συγκεκριμένους νέους κανόνες για την πράσινη μετάβαση.
«Πρώτον», αναφέρει ο Κ. Μητσοτάκης, «πρέπει να εστιάσουμε στην αποτελεσματική αξιοποίηση πόρων», καθώς «ενόσω ευρωπαϊκές χώρες εξακολουθούν να καίνε άνθρακα στις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής και πετρέλαιο για τη θέρμανση των σπιτιών και στα εργοστάσια, προωθούμε την απανθρακοποίηση πλοίων, αεροπλάνων και των πιο απαιτητικών βιομηχανικών διαδικασιών. Η έμφαση αυτή στην ταυτόχρονη αντιμετώπιση όλων των εκπομπών είναι κοντόφθαλμη» και έτσι «θα πρέπει να επεκτείνουμε τη χρήση τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών οι οποίες είναι ανταγωνιστικές, συνεχίζοντας παράλληλα την ανάπτυξη αυτών που δεν είναι ανταγωνιστικές, αλλά με λελογισμένο ρυθμό», πρόσθεσε. Επιπλέον επεσήμανε ότι γίνεται όλο και περισσότερο προφανές ότι τα τελευταία βήματα για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας θα είναι δαπανηρά και γι’ αυτό οι κινήσεις πρέπει να είναι προσεκτικές να διασφαλιστεί η ευελιξία και «ότι οι αριθμοί βγάζουν νόημα».
«Δεύτερον», συνεχίζει, «πρέπει να διαφυλάξουμε ως κόρη οφθαλμού την ουδετερότητα ως προς τις τεχνολογίες. Επί μακρόν συμπεριφερόμαστε λες και η ενεργειακή μετάβαση είναι ένα παιχνίδι ηθικής. Εχει έρθει η ώρα να αφήσουμε πίσω τον κήπο του καλού και του κακού. Η Ευρώπη υπογράφει συμφωνίες για την αγορά φυσικού αερίου από την Αμερική, αλλά δεν υποστηρίζει την εξόρυξη αερίου εντός της Ε.Ε. Υπάρχουν πολλοί πόροι για τη χρηματοδότηση του υδρογόνου ως πηγής ενέργειας, αλλά πολύ λίγοι για την πυρηνική ενέργεια», υπογραμμίζει.
Οσον αφορά τους άλλους τρεις κανόνες που προτάσσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης, αυτοί αφορούν την καλύτερη διακυβέρνηση και απλοποίηση της κατακερματισμένης εσωτερικής αγοράς ενέργειας της Ε.Ε., με στόχο να υποχωρήσουν οι τιμές, αλλά και την ευρύτερη προσέγγιση της πράσινης μετάβασης: «η πράσινη μετάβαση δεν είναι δυνατόν να αποτελεί αυτοσκοπό», σημειώνει, τονίζοντας ότι «εάν πρέπει να αποδεχτούμε ορισμένες εκπομπές για κάπως μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ώστε να σώσουμε τις βιομηχανίες μας ή να διατηρήσουμε την κοινωνική συνοχή, ας έχει».
