Σε θέμα εξωτερικής πολιτικής, με τις σχετικές αποφάσεις να αναμένεται να ληφθούν σε ανώτατο κυβερνητικό επίπεδο, καθώς μπορεί δυνητικά να επηρεάσει τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις, έχει εξελιχθεί η υπόθεση της ψηφοφορίας τις αμέσως επόμενες μέρες στη σύνοδο του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) στο Λονδίνο επί του πλαισίου μηδενικών καθαρών εκπομπών (IMO Net Zero Framework – NZF). Οι Ηνωμένες Πολιτείες τάσσονται σθεναρά κατά της έγκρισής του και μάλιστα αργά την Παρασκευή ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, ο υπουργός Ενέργειας Κρις Ράιτ και ο υπουργός Μεταφορών Σον Ντάφι προειδοποίησαν ότι θα επιβάλουν αυστηρές κυρώσεις σε όσα πλοία, πληρώματα, ναυτιλιακές, αξιωματούχους και νηολόγια συνδέονται με κράτη που θα το στηρίξουν.
Το πλαίσιο του ΙΜΟ επιβάλλει αυστηρές προθεσμίες για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα, σε αρκετές περιπτώσεις αυστηρότερες από ό,τι αυτές της Ευρωπαϊκής Ενωσης και προβλέπει πρόστιμα για τους παραβάτες. Αν και εκ πρώτης όψεως μια ενιαία ρύθμιση του θέματος σε παγκόσμιο επίπεδο θα απλοποιούσε πάρα πολύ τη λειτουργία του διεθνούς θαλάσσιου εμπορίου, οι προβλέψεις του νέου πλαισίου έχουν προκαλέσει σοβαρές αντιδράσεις παγκοσμίως εξαιτίας πολλών προβληματικών σημείων. Μεγάλες ναυτιλιακές επιχειρήσεις, πολλές εκ των οποίων ελληνικών συμφερόντων, που έχουν επενδύσει σημαντικότατα ποσά με βάση τα όσα προβλέπονταν από το ευρωπαϊκό πλαίσιο –που κρίνεται πλέον επιεικέστερο, ειδικά στην αντιμετώπιση του υγροποιημένου φυσικού αερίου ως μεταβατικού καυσίμου για την πορεία απανθρακοποίησης της ναυτιλίας– καλούν για αναθεώρηση του πλαισίου και βελτίωσή του πριν από τη ψήφισή του.
Το πλαίσιο του ΙΜΟ είναι πολύ αυστηρότερο αυτού της Ε.Ε., στο οποίο προσαρμόζονται με σημαντικές επενδύσεις μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες.
Παρά τις αμερικανικές προειδοποιήσεις και τις αντιδράσεις της ναυτιλιακής βιομηχανίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εμφανίζεται να εξακολουθεί να στηρίζει το πλαίσιο του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού, ενώ παράλληλα έχει ανοίξει το ενδεχόμενο να αναθεωρήσει τους δικούς της περιφερειακούς νόμους περί φόρου άνθρακα μόλις ο IMO υιοθετήσει έναν παγκόσμιο κανονισμό. Συγκεκριμένα, μπορεί να αναθεωρήσει το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ETS) και τους κανόνες FuelEU για τη ναυτιλία ώστε να εναρμονιστεί με το πλαίσιο του ΙΜΟ. Τα μέλη του οργανισμού ξεκινούν σήμερα Τρίτη τις συζητήσεις στο Λονδίνο, σε μία διάσκεψη που θα διαρκέσει τέσσερις ημέρες. Κάθε κράτος-μέλος του οργανισμού έχει μία ψήφο ανεξαρτήτως του μεγέθους του στόλου που ελέγχει. Τόσο η πρόεδρος της Ενωσης Ελλήνων Εφοπλιστών Μελίνα Τραυλού όσο και ο υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής Βασίλης Κικίλιας εδώ και καιρό και ακόμη πιο έντονα τις τελευταίες ημέρες έχουν διατυπώσει δημοσίως τις επιφυλάξεις τους για συγκεκριμένες προβλέψεις τού υπό έγκριση πλαισίου. Ο Βασίλης Κικίλιας δήλωσε ότι η πρόταση του ΙΜΟ έχει «σοβαρά προβλήματα, ασάφειες και μη ρεαλιστικούς στόχους» και ισχυρίστηκε πως εάν εγκριθεί ως έχει –δηλαδή χωρίς προσαρμογές– θα επιβαρύνει την παγκόσμια βιομηχανία μεταφορών με 200 έως 300 δισ. ευρώ έως το 2035. «Αυτό σημαίνει πληθωρισμό, ακριβά εμπορικά προϊόντα και ακριβή ενέργεια», σημείωσε. Από την πλευρά της, η Μελίνα Τραυλού με δηλώσεις της στη διεθνή ναυτιλιακή επιθεώρηση Lloyd’s List ζήτησε αλλαγές, υπογραμμίζοντας μεταξύ άλλων και την άδικη μεταχείριση του υγροποιημένου φυσικού αερίου ως καυσίμου μετάβασης την ώρα που η διαθεσιμότητα εναλλακτικών καυσίμων είναι επιεικώς ανεπαρκής. Η πρόεδρος της Ενωσης Ελλήνων Εφοπλιστών στην ετήσια έκθεση της Ενωσης έχει αναφέρει πως «στηρίζουμε διαχρονικά τις εφικτές, παγκόσμιες λύσεις και όχι τα μονομερή και περιφερειακά μέτρα, που υπονομεύουν τη βιωσιμότητα του κλάδου». «Ωστόσο», προσέθεσε «η πρόσφατη συμφωνία στον IMO σχετικά με τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για τη μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα πλοία, προβληματίζει έντονα τον κλάδο». Και επισήμανε ότι «παρόλο που η διεθνής ναυτιλία ήταν παρούσα καθ’ όλη τη διάρκεια των μακροχρόνιων συζητήσεων και διαπραγματεύσεων, οι ρεαλιστικές της προτάσεις υιοθετήθηκαν μερικώς και σε μη ικανοποιητικό βαθμό». Και τονίζει ότι «καθώς η τελική συμφωνία αποτέλεσε καρπό εξισορρόπησης αντικρουόμενων συμφερόντων και συμβιβασμού των διαφορετικών προτεραιοτήτων κρατών-μελών του Οργανισμού, εμφανίζει σημαντικές προκλήσεις ως προς την εφαρμογή της».
Τι ακριβώς είναι όμως το Net Zero Framework του IMO;
Το πλαίσιο μηδενικών εκπομπών του ΙΜΟ αναφέρεται σε ένα νέο σύνολο διεθνών κανονισμών που αποσκοπούν στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (GHG) από τα πλοία, σύμφωνα με τη στρατηγική GHG του ΙΜΟ για το 2023. Εχει δύο κύρια μέρη, τα οποία συνδέονται μεταξύ τους: ένα παγκόσμιο πρότυπο καυσίμων, το οποίο επιβάλλει στα πλοία να μειώσουν σταδιακά το πόσο ρυπογόνο μπορεί να είναι το καύσιμό τους, και έναν μηχανισμό τιμολόγησης με καθορισμένες τιμές για τα GHG που εκπέμπουν τα πλοία, προκειμένου να ενθαρρυνθεί η βιομηχανία να μειώσει τις εκπομπές για να συμμορφωθεί με το παγκόσμιο πρότυπο.
