Μπροστά σε κρίσιμο σταυροδρόμι βρίσκεται η παγκόσμια και μαζί της και η ελληνική εμπορική ναυτιλία καθώς στα μέσα Οκτωβρίου τα κράτη-μέλη του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) θα κληθούν να ψηφίσουν το Πλαίσιο Μηδενικών Καθαρών Εκπομπών (IMO Net Zero Framework – NZF).
Το πλαίσιο επιβάλλει αυστηρές προθεσμίες για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα και σε περιπτώσεις αυστηρότερες από αυτές της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ενώ προβλέπει πρόστιμα για τους παραβάτες. «Πρόκειται για μια συμφωνία, η οποία σαφώς και θα μπορούσε να είναι πολύ καλύτερη, αλλά πρέπει να υπερψηφιστεί, επειδή θα έχει παγκόσμια εφαρμογή και θα αποφευχθούν επιμέρους περιφερειακοί κανονισμοί που θα περιέπλεκαν τη λειτουργία του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου». Αυτό είναι με λίγα λόγια το επιχείρημα των «ρεαλιστών» του κλάδου, οι οποίοι ελπίζουν πως στα επιμέρους 14 πακέτα εξειδίκευσης των μέτρων που θα αποφασιστούν το επόμενο έτος, θα επιτευχθούν οι απαραίτητες βελτιώσεις.
Στον αντίποδα όμως μεγάλες ναυτιλιακές επιχειρήσεις, πολλές εκ των οποίων ελληνικών συμφερόντων, που έχουν επενδύσει σημαντικότατα ποσά με βάση τα όσα προβλέπονταν από το ευρωπαϊκό πλαίσιο –που κρίνεται επιεικέστερο, ειδικά στην αντιμετώπιση του υγροποιημένου φυσικού αερίου ως μεταβατικού καυσίμου για την πορεία απανθρακοποίησης της ναυτιλίας– καλούν για αναθεώρηση του πλαισίου και βελτίωσή του πριν από την ψήφισή του. Στην πλευρά τους βρίσκουν ισχυρό σύμμαχο την Ουάσιγκτον, που όχι μόνο δεν συμφωνεί με τη συμφωνία-πλαίσιο, αλλά ενεργά επιδιώκει να διαμορφώσει πλειοψηφία που θα το καταψηφίσει. Σε πρόσφατη κοινή δήλωσή τους ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, ο υπουργός Εμπορίου, Χάουαρντ Λάτνικ, ο υπουργός Ενέργειας, Κρις Ράιτ, και ο υπουργός Μεταφορών, Σον Ντάφι, επέκριναν το πλαίσιο του ΙΜΟ, δεσμευόμενοι να αντιταχθούν στην υιοθέτηση της πρότασης από τα κράτη-μέλη του ΙΜΟ.
Το νέο κανονιστικό σύστημα για την παγκόσμια ναυτιλία στοχεύει σε μηδενικές εκπομπές αερίων έως το 2050.
Η Αθήνα, σύμφωνα με πληροφορίες, αν και αναγνωρίζει τις ατέλειες της συμφωνίας, φέρεται πως θα την υπερψηφίσει δεδομένης της δέσμευσης για κοινή στάση της Ευρωπαϊκής Ενωσης στον IMO αλλά και της πάγιας στήριξης που επιφυλάσσει σε παγκόσμια μέτρα, σε αντίθεση με περιφερειακούς κανονισμούς. Πριν από λίγες ημέρες πάντως, ο υπουργός Ναυτιλίας Βασίλης Κικίλιας σε συνάντηση που είχε με τον γενικό γραμματέα του ΙΜΟ, Αρσένιο Ντομίνγκες, δήλωσε ότι ναι μεν πρέπει να υπάρχουν παγκόσμια μέτρα, πλην όμως υπογράμμισε ότι το εφαρμοστικό πλαίσιο του ΙΜΟ χρειάζεται βελτιωτικές προσαρμογές, καθώς «η έλλειψη πράσινων καυσίμων απαιτεί πιο ρεαλιστικά χρονοδιαγράμματα, δίκαιη μεταχείριση των μεταβατικών καυσίμων –όπως το LNG– αλλά και έξυπνη χρήση του μηχανισμού ανταμοιβής ώστε τα μέτρα που αναμένεται να τεθούν σε εφαρμογή το 2028, να είναι ρεαλιστικά και πρακτικά εφαρμόσιμα».
Τι ακριβώς είναι όμως το Net Zero Framework του IMO; Είναι ένα νέο κανονιστικό σύστημα για την παγκόσμια ναυτιλία, που εγκρίθηκε κατ’ αρχήν τον Απρίλιο και αναμένεται να υιοθετηθεί επίσημα τον Οκτώβριο κατόπιν σχετικής ψηφοφορίας, για την επίτευξη μηδενικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (GHG) έως το 2050. Θεσπίζει νομικά δεσμευτικό παγκόσμιο πλαίσιο που χρησιμοποιεί ένα υποχρεωτικό πρότυπο έντασης καυσίμου αερίων θερμοκηπίου (GFI) και έναν μηχανισμό τιμολόγησης: Τα πλοία που υπερβαίνουν ορισμένα όρια GFI θα πρέπει να πληρώνουν πρόστιμο, ενώ εκείνα με τις καλύτερες επιδόσεις θα κερδίζουν μονάδες για να τις εμπορεύονται.
Η πρόεδρος της Ενωσης Ελλήνων Εφοπλιστών, Μελίνα Τραυλού, στην ετήσια έκθεση της Ενωσης σημείωσε ότι «στηρίζουμε διαχρονικά τις εφικτές, παγκόσμιες λύσεις και όχι τα μονομερή και περιφερειακά μέτρα που υπονομεύουν τη βιωσιμότητα του κλάδου». «Ωστόσο», προσέθεσε, «η πρόσφατη συμφωνία στον IMO σχετικά με τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για τη μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα πλοία, προβληματίζει έντονα τον κλάδο». Και επεσήμανε ότι «παρόλο που η διεθνής ναυτιλία ήταν παρούσα καθ’ όλη τη διάρκεια των μακροχρόνιων συζητήσεων και διαπραγματεύσεων, οι ρεαλιστικές προτάσεις της υιοθετήθηκαν μερικώς και σε μη ικανοποιητικό βαθμό». Και τονίζει ότι «καθώς η τελική συμφωνία αποτέλεσε καρπό εξισορρόπησης αντικρουόμενων συμφερόντων και συμβιβασμού των διαφορετικών προτεραιοτήτων κρατών-μελών του οργανισμού, εμφανίζει σημαντικές προκλήσεις ως προς την εφαρμογή της».
Ακόμη πιο ισχυρή ήταν η ανησυχία που εξέφρασε πριν από λίγες ημέρες ομάδα μεγάλων ναυτιλιακών ομίλων, σε μια πρωτοβουλία που φέρεται να ξεκίνησε από την Ελληνίδα εφοπλιστή Μαρία Αγγελικούση. Η ομάδα που εκπροσωπεί στόλο με περισσότερα από 1.200 πλοία εκφράζει σοβαρές ανησυχίες για το πλαίσιο και καλεί για θεμελιώδεις τροποποιήσεις πριν ψηφιστεί.
