Υπάρχει μια παράξενη τυπολογία κάθε φορά που ένας οίκος αξιολόγησης αποφαίνεται για την ελληνική οικονομία. Συνήθως αυτό γίνεται κοντά στα μεσάνυχτα της Παρασκευής προς Σάββατο. Αν προβλέπει, όπως συμβαίνει την τελευταία εξαετία, αναβάθμιση ή έστω προαναγγελία αναβάθμισης, ο εκάστοτε υπουργός Οικονομικών βγάζει μια ανακοίνωση που κινείται σε πανηγυρικούς τόνους. Για όσους θυμούνται, όταν οι υποβαθμίσεις διαδέχονταν η μία την άλλη στις αρχές της δεκαετίας του 2010, ο εκάστοτε υπουργός Οικονομικών έβγαζε μια καταγγελτική ανακοίνωση για τα κριτήρια που οδήγησαν στην αρνητική κρίση τον οίκο.
Σε κάθε περίπτωση, λίγοι διαβάζουν το αιτιολογικό κείμενο του οίκου αξιολόγησης, με αποτέλεσμα να μην είναι σαφή πολλά πράγματα, ούτε γιατί αναβαθμιζόμαστε ούτε γιατί δεν αναβαθμιζόμαστε, ώστε να επιστρέψουμε εκεί που είναι η υπόλοιπη Ευρώπη και βρισκόμασταν κι εμείς πριν από την κρίση. Για παράδειγμα, πώς γίνεται –σύμφωνα με τις δύο πιο πρόσφατες ανακοινώσεις, της Moody’s (προαναγγελία αναβάθμισης) και της Fitch (αναβάθμιση)– να μιλούν για μεγάλη ανάπτυξη, μεγάλη μείωση του δημοσίου χρέους και αξιόπιστο δημοσιονομικό περιβάλλον και να μας έχουν στη χαμηλότερη κατάταξη στην Ευρώπη.
Η Fitch στην ανακοίνωση της περασμένης Παρασκευής το εξηγεί με τον τρόπο της. Σημειώνει ότι, παρότι κινείται σε ορθή κατεύθυνση η χώρα, το χρέος εξακολουθεί να είναι πολύ πάνω από τον μέσο όρο της κατηγορίας «BBB». Δηλαδή οι άλλες χώρες με ίδια αξιολόγηση έχουν χαμηλότερο χρέος. Επιπλέον, υπάρχει πολύ μεγάλο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών (-6% του ΑΕΠ), πολύ χειρότερο επίσης από τον διάμεσο της κατηγορίας.
Σε απλή μετάφραση, η Ελλάδα προχωράει, αλλά όσο δεν στρέφεται με ακόμη μεγαλύτερη ορμή στη μείωση του χρέους (κάτω και από το 120%) και δεν φροντίζει να δημιουργήσει την ανταγωνιστική παραγωγική βάση που θα εξαλείψει το μόνιμο έλλειμμα στο εξωτερικό εμπορικό της ισοζύγιο, πολύ δύσκολα θα δει το «Α» στην αξιολόγηση των οίκων.
Η Fitch επισημαίνει και κάτι άλλο. Οτι το τραπεζικό μας σύστημα είναι υγιέστερο από το παρελθόν, αλλά οι τράπεζές μας έχουν ακόμη στον ισολογισμό τους τον αναβαλλόμενο φόρο (έχουν απομείνει 12 δισ. ευρώ ή 45% των κεφαλαίων τους) που τους δόθηκε αντί κεφαλαίων κατά την τελευταία ανακεφαλαιοποίηση. Επίσης, προσθέτει ότι οι κρατικές εγγυήσεις του προγράμματος «Ηρακλής» (8% του ΑΕΠ), που δόθηκαν στις τράπεζες με στόχο την εξυγίανσή τους από τα «κόκκινα» δάνεια, επισημαίνονται ως παράγοντας κινδύνου. Μπορεί δηλαδή στο πολύ δυσμενές σενάριο να σκάσουν και να επιβαρύνουν τον φορολογούμενο.
Ακόμη κι έτσι, η Ελλάδα είναι από τις πολύ λίγες οικονομίες που αναβαθμίζονται σε αυτό το οικονομικό περιβάλλον.
