Αποκλειστικότητα στο φυσικό αέριο που θα φτάνει μέσω της Ελλάδας στην Ουκρανία φαίνεται να διεκδικεί η Ουάσιγκτον, με τις ανησυχίες της να στρέφονται σε αυτή τη φάση στο ευθέως ανταγωνιστικό αέριο από το Αζερμπαϊτζαν που μπαίνει στη χώρα μας μέσω του αγωγού Tap.
Μέσα στο Σαββατοκύριακο και στον απόηχο της συμφωνίας Atlantic-See LNG Trade (νεοσύστατης εταιρείας των ομίλων ΔΕΠΑ – Aktor) με την ουκρανική Naftogaz, που υπεγράφη στην Αθήνα παρουσία του προέδρου Ζελένσκι, η αμερικανική πλευρά φέρεται να έθεσε βέτο στη δυνατότητα μεταφοράς και αζερικού αερίου προς την Ουκρανία μέσω της Ελλάδας και του Κάθετου Διαδρόμου.
Το ζήτημα που, σύμφωνα με πληροφορίες, έφτασε και στο Μαξίμου, διευθετήθηκε τελικά αφού η ελληνική πλευρά δεσμεύθηκε ότι η προσφυγή στο αζερικό αέριο θα είναι η έσχατη λύση, στην οποία θα καταφεύγει προκειμένου να υλοποιείται απρόσκοπτα η συμφωνία που έχει υπογράψει η Atlantic-See LNG Trade με τη Naftogaz για παραδόσεις αμερικανικού LNG το διάστημα Δεκεμβρίου 2025 – Μαρτίου 2026, αλλά και αυτές που θα ακολουθήσουν στο πλαίσιο του μακροπρόθεσμου συμβολαίου που η ελληνική εταιρεία έχει υπογράψει με την αμερικανική Venture Global.
Στο μικροσκόπιο ο αγωγός Tap, καθώς ενδέχεται να αποτελεί γέφυρα για την είσοδο ρωσικού αερίου στην Ευρώπη.
Στην περίπτωση που, για παράδειγμα, ένα φορτίο αμερικανικού LNG που η Atlantic-See LNG Trade έχει προγραμματίσει για την αγορά της Ουκρανίας καθυστερήσει για οποιονδήποτε λόγο –κάτι που δεν μπορεί να αποκλειστεί– ή σε περίπτωση που για τεχνικούς λόγους το φορτίο δεν προλάβει να αεριοποιηθεί, θα πρέπει η ελληνική εταιρεία για να ανταποκριθεί στις συμβατικές υποχρεώσεις της με τη Νaftogaz να αντικαταστήσει αυτές τις ποσότητες από το «καλάθι» αερίου που διαθέτει η ΔΕΠΑ, το οποίο περιλαμβάνει και αζερικό. Το θέμα που ανέκυψε, και η ελληνική πλευρά το αποδίδει σε παρεξήγηση, φαίνεται ότι προς το παρόν έκλεισε.
Το ζήτημα ωστόσο που τέθηκε ως προς την προέλευση του αερίου που θα φτάνει στην Ουκρανία, εγείρει ερωτήματα για τη στάση των ΗΠΑ σε σχέση με το νέο διασυνοριακό προϊόν «Route 3» που σχεδιάζουν οι διαχειριστές συστημάτων Ελλάδας, Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Μολδαβίας και Ουκρανίας, μαζί με τον ICGB, τον ανεξάρτητο διαχειριστή του διασυνδετηρίου αγωγού Ελλάδας – Βουλγαρίας. Το «Route 3» περιλαμβάνει παραδόσεις στην Ουκρανία μέσω του Κάθετου Διαδρόμου αζερικού αερίου από το σημείο διασύνδεσης του ICGB με τον αγωγό Tap. Aπό το σημείο αυτό προμηθεύεται και η Βουλγαρία ποσότητες 1 δισ. κ.μ. αζερικού αερίου που έρχεται στην Ελλάδα μέσω του Tap. Αντίστοιχη ποσότητα έχει δεσμεύσει η ΔΕΠΑ και 8 δισ. κ.μ. αζερικού αερίου καταλήγουν μέσω της Ελλάδας στην Ιταλία.
Το αέριο του Tap, αγωγού που κατασκευάστηκε στο πλαίσιο της διαφοροποίησης πηγών της Ε.Ε. από τη Ρωσία, αποτελεί σήμερα μια σημαντική πηγή τροφοδοσίας για την Ελλάδα, αλλά και για την Ευρώπη, η οποία προσδοκά και στον διπλασιασμό της δυναμικότητας του αγωγού.
Στην προσπάθεια ωστόσο πλήρους απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο, στο μικροσκόπιο πέραν του αγωγού Turkstream, που μπορεί να αποτελεί γέφυρα για την είσοδο ρωσικού αερίου μέσω της Τουρκίας στην Ευρώπη, φαίνεται να μπαίνει και ο αγωγός Tap αφού το Αζερμπαϊτζάν εισάγει ρωσικό αέριο, αν και σε μειωμένες ποσότητες μετά το 2023. Απέναντι σε αυτές τις υποψίες που έχουν εκφραστεί από κάποια κράτη-μέλη, τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. απαντούν ότι ακόμη και εάν το Αζερμπαϊτζάν εισάγει ρωσικό αέριο, ο αγωγός όπου διέρχεται το αζερικό αέριο για να φτάσει στην Ευρώπη δεν είναι συνδεδεμένος με το τοπικό δίκτυο και τεχνικά δεν μπορεί να γίνει ανάμειξη. Το Μπακού, από την πλευρά του, συνδέει τις ρωσικές εισαγωγές αερίου με τις ανάγκες της εσωτερικής αγοράς, χωρίς τις οποίες θα υπήρχαν ελλείμματα, προκειμένου να διατηρηθούν οι εξαγωγικές ροές προς την Ευρώπη.
