Μακριά από τη σύγκλιση με την υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά και από τους στόχους που έχουν τεθεί στο πλαίσιο της εθνικής στρατηγικής για τη βιομηχανία βρίσκεται ο ελληνικός μεταποιητικός τομέας, παρά τη βελτίωση που έχει γίνει τα τελευταία χρόνια. Καθοριστική αιτία για την υστέρηση του μεταποιητικού τομέα είναι η οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας, καθώς οι απώλειες της εποχής εκείνης εν μέρει μόνο έχουν ανακτηθεί, αλλά και οι όχι αρκούντως γρήγοροι ρυθμοί στην υλοποίηση των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων και των έργων που έχουν ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Μεταρρυθμίσεων του ΚΕΠΕ (Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών), οι απώλειες που κατέγραψε η παραγωγική δραστηριότητα του μεταποιητικού τομέα της Ελλάδας κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης έχουν σταδιακά ανακτηθεί και η σημαντική άνοδος της προστιθέμενης αξίας της μεταποίησης τα τελευταία χρόνια έχει οδηγήσει σε μια μικρή αλλά ορατή αύξηση του μεριδίου του μεταποιητικού τομέα στο ΑΕΠ της χώρας. Είναι σαφές ότι η ελληνική βιομηχανία διανύει εδώ και καιρό μια περίοδο συστηματικής και αξιόλογης βελτίωσης των επιδόσεών της, εμφανίζοντας μέχρι στιγμής αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα στις προκλήσεις με τις οποίες έχει έρθει αντιμέτωπη τα τελευταία χρόνια η ευρωπαϊκή βιομηχανία. Ωστόσο, το μερίδιο της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας της μεταποίησης στο ΑΕΠ ανήλθε σε 8,7% στην Ελλάδα το 2024, έναντι 14% που είναι κατά μέσον όρο στην Ευρωπαϊκή Ενωση, κάτι που σημαίνει ότι η ελληνική βιομηχανία πρέπει να αναπτυχθεί με ταχείς ρυθμούς τα επόμενα χρόνια προκειμένου η συμμετοχή στην οικονομική δραστηριότητα να συγκλίνει με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Σημειώνεται ότι ο στόχος που έχει τεθεί από την εθνική στρατηγική και το σχέδιο δράσης για τη βιομηχανία έως το 2030 είναι η Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία της βιομηχανίας να ανέρχεται στο 15% του ΑΕΠ.
Σε ό,τι αφορά την απασχόληση στον μεταποιητικό τομέα, οι απώλειες σε θέσεις εργασίας έχουν ανακτηθεί μόνο μερικώς. Ετσι, ενώ το 2008 οι απασχολούμενοι στη βιομηχανία ήταν 545.000 και υποχώρησαν σε 325.000 το 2013, από το 2015 άρχισε η άνοδος για να φτάσουν το 2024 τους 418.000. Το μερίδιο της μεταποίησης στη συνολική απασχόληση στην Ελλάδα είναι 8%, αρκετά μακριά από τον στόχο του 14% έως το 2030 που τίθεται από την εθνική στρατηγική για τη βιομηχανία.
Πολύ πιο εντυπωσιακή είναι η πρόοδος στην αξία των εξαγωγών των προϊόντων του μεταποιητικού τομέα: από περίπου 7 δισ. ευρώ το 2016 ξεπέρασε τα 30 δισ. ευρώ το 2023, με το μερίδιο των εξαγωγών της μεταποίησης στο ΑΕΠ της Ελλάδας να ξεπερνάει το 14% το 2023, διπλάσιο από το αντίστοιχο μερίδιο το 2016. Ο στόχος που έχει τεθεί για το 2030 είναι οι εξαγωγές βιομηχανικών προϊόντων να συνεισφέρουν έως και 20% του ΑΕΠ.
Οι βασικές μεταρρυθμίσεις για τη βιομηχανία, που περιλαμβάνονται στην εθνική στρατηγική και στηρίζονται και από το ΤΑΑ είναι οι ακόλουθες:
– Απλούστευση και ψηφιοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης των οικονομικών δραστηριοτήτων. Πρόκειται στην ουσία για την πλατφόρμα Open Business, η λειτουργία της οποίας καθυστέρησε σημαντικά, όπως επίσης και η σχετική νομοθεσία για την ένταξη και άλλων δραστηριοτήτων.
– Ενιαίο νομοθετικό πλαίσιο ρύθμισης για τα βιομηχανικά πάρκα. Η μεταρρύθμιση έχει ολοκληρωθεί με τη θέσπιση πρωτογενούς και δευτερογενούς νομοθεσίας.
– Καθιέρωση του θεσμού των βιομηχανικών διδακτορικών. Το πρόγραμμα βρίσκεται ήδη σε εφαρμογή.
– Θέσπιση νέου χωροταξικού σχεδιασμού για τη βιομηχανία.
– Επεξεργασία ενός νέου κανονιστικού πλαισίου για τη δέσμευση, αξιοποίηση και αποθήκευση άνθρακα, για την εξισορρόπηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα των βαριών βιομηχανικών εγκαταστάσεων (διυλιστήρια, τσιμεντοβιομηχανίες κ.λπ.).
