Τον μηχανισμό με τον οποίο η κυβέρνηση κατάρτισε από δημοσιονομικής απόψεως το «πακέτο» της ΔΕΘ περιγράφει στην «Κ» πηγή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, υπό την επισήμανση ότι οι υπηρεσίες βρίσκονται ακόμη σε φάση αξιολόγησης των ανακοινώσεων, εξετάζοντας πώς αυτές θα υλοποιηθούν στον χρόνο και ποιος θα είναι ο αντίκτυπος στην αποπληρωμή του χρέους, στους φόρους και στις κοινωνικές παροχές.
Η Ελλάδα έχει δεσμευτεί για ανώτατη μέση αύξηση καθαρών δαπανών 3,3% κατά την περίοδο προσαρμογής 2025-2028.
Οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες της Ευρωπαϊκής Ενωσης προβλέπουν ότι τα κράτη-μέλη δεσμεύονται σε μια πορεία για τις συνολικές καθαρές δαπάνες των προϋπολογισμών τους. Σε αυτό το πλαίσιο, το φθινόπωρο του 2024 η Ελλάδα προέβη σε συγκεκριμένες δεσμεύσεις μέσα από εθνικό μεσοπρόθεσμο σχέδιό της, το οποίο η Επιτροπή θα χρησιμοποιήσει ως σημείο αναφοράς για τη δημοσιονομική αξιολόγηση. Η Ελλάδα δεσμεύθηκε συγκεκριμένα για μέγιστη αύξηση καθαρών δαπανών 3,7% το 2025, 3,6% το 2026, 3,1% το 2027 και 3% το 2028. Αυτό αντιστοιχεί σε μέση αύξηση καθαρών δαπανών 3,3% κατά την περίοδο προσαρμογής 2025-2028.
Μέσα από το νέο πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης έχει εισαχθεί ένας μηχανισμός ελέγχου, ο οποίος παρακολουθεί τις ετήσιες αποκλίσεις από τα ανώτατα όρια καθαρών δαπανών και τις συγκεντρώνει με την πάροδο του χρόνου. Ο μηχανισμός αυτός επιτρέπει κάποια ευελιξία. Για παράδειγμα, μια θετική απόκλιση –όταν οι δαπάνες αυξάνονται πιο αργά από το επιτρεπόμενο– μπορεί να αντισταθμιστεί από μια αρνητική απόκλιση σε ένα άλλο έτος.
Αυτή είναι, εν προκειμένω, η περίπτωση για την Ελλάδα. Το 2024, το ελληνικό κράτος κατέγραψε δημοσιονομικό πλεόνασμα 1,3% του ΑΕΠ, σημαντικά υψηλότερο από το έλλειμμα 0,6% που προέβλεπαν οι φθινοπωρινές προβλέψεις. Ταυτόχρονα, οι δαπάνες μειώθηκαν κατά 0,3%, δηλαδή διαμορφώθηκαν πολύ κάτω από το ανώτατο όριο αύξησης δαπανών που είχε οριστεί στο 2,6%. Επομένως, δεδομένου ότι οι καθαρές πρωτογενείς δαπάνες της Ελλάδας το 2024 ήταν σαφώς κάτω από το ανώτατο όριο, δημιουργήθηκε με αυτόν τον τρόπο δημοσιονομικός χώρος. Ο χώρος αυτός μπορεί επομένως να χρησιμοποιηθεί τα επόμενα έτη, όπως και θα γίνει, αρκεί η σωρευτική αύξηση των δαπανών να παραμένει εντός της συμφωνημένης πορείας.
Στο ερώτημα εάν η μείωση ενός φορολογικού συντελεστή εκλαμβάνεται από την Κομισιόν ως δαπάνη, υπό την έννοια ότι δυνητικά στερεί έσοδα από τον προϋπολογισμό, η πηγή στην οποία απευθύνθηκε η «Κ» αρκέστηκε να απαντήσει ότι εξαρτάται από την περίπτωση.
Αυτό που επίσης έγινε σαφές είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση, προφανώς σε σύμπνοια με τις ευρωπαϊκές αρχές, και με δεδομένο ότι έχει θεσπιστεί ανώτατο όριο δαπανών για παροχές, στην πραγματικότητα χρησιμοποιεί το πλεονάζον πρωτογενές πλεόνασμα για πρόωρες αποπληρωμές του χρέους.
Το επόμενο βήμα από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα είναι η δημοσίευση των φθινοπωρινών προβλέψεών της για το 2025, περίπου στα μέσα Νοεμβρίου. Η συγκεκριμένη πρόβλεψη θα λαμβάνει υπόψη όλες τις αποφάσεις και τις ανακοινώσεις που έχουν γίνει έως την καταληκτική ημερομηνία του τέλους Οκτωβρίου. Στη συνέχεια, αργότερα τον Νοέμβριο, η Επιτροπή θα δημοσιεύσει τις γνωμοδοτήσεις της σχετικά με τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων για το 2026. Γι’ αυτόν τον σκοπό αναμένεται από την Ελλάδα, έως τα μέσα Οκτωβρίου, ένα δημοσιονομικό σχέδιο για το 2026.
