Με τη γνωστή διγλωσσία στο θέμα της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης – Κύπρου εμφανίζεται η Λευκωσία, λίγες μόλις ημέρες μετά την κοινή δήλωση που εκφράστηκε σε επίπεδο κορυφής από τη Νέα Υόρκη, με τον Ελληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Κύπριο πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη να διαβεβαιώνουν ότι «οι δύο χώρες παραμένουν δεσμευμένες στην υλοποίηση του έργου, με τη στήριξη της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ».
Ο υπουργός Οικονομικών της Κύπρου Μάκης Κεραυνός με δηλώσεις του μετά την προχθεσινή συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου για την έγκριση του προϋπολογισμού έτους 2026 κινήθηκε σε ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση, επαναλαμβάνοντας τις απόψεις του περί μη βιωσιμότητας του έργου, επικαλούμενος και πάλι μελέτες, οι οποίες, όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν στην «Κ» άνθρωποι με γνώση των εξελίξεων, «δεν έχουν καν κοινοποιηθεί ούτε στον υπουργό Ενέργειας της Κύπρου».
Προχώρησε μάλιστα ένα βήμα παραπέρα, αμφισβητώντας αυτή τη φορά και τις δεσμεύσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οταν κυπριακά ΜΜΕ έθεσαν το ζήτημα των δεσμεύσεων που ανέλαβε η Κύπρος μέσω της διακρατικής συμφωνίας των δύο χωρών, ο κ. Κεραυνός απάντησε «εγώ δεν έχω υπογράψει κανένα μνημόνιο». Σύμφωνα με τα κυπριακά ΜΜΕ, ο κ. Κεραυνός όταν ρωτήθηκε για το πόσα χρήματα έχουν δοθεί για το έργο, απάντησε ότι δεν έχουν δοθεί και συμπλήρωσε, «αν τα δώσουμε υπάρχει κίνδυνος. Οπως έχω πει, υπάρχουν μελέτες που λένε ότι το έργο δεν είναι βιώσιμο».
Ερωτηθείς για το κόστος του έργου, παρέπεμψε σε παλαιότερες δηλώσεις του πως «το κόστος δεν το ξέρει κανένας». Σε παρατήρηση δημοσιογράφου ότι κάποιοι έκαναν διακρατική συμφωνία και συνομολόγησαν σε μνημόνια, απάντησε «εγώ σας ενημερώνω γι’ αυτά που ξέρω εγώ. Δεν έχω υπογράψει κανένα μνημόνιο», ενώ άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να τεθεί εκτός Ταμείου Ανάκαμψης το έργο στην Κοφίνου που αφορά τον GSI και έχει ενταχθεί για χρηματοδότηση ύψους 100 εκατ. ευρώ. Ενημέρωσε επίσης, απαντώντας σε σχετική ερώτηση, ότι το έργο του GSI έχει σταθμιστεί στην κατάρτιση του προϋπολογισμού ως ένας από τους κινδύνους.
Σε συνέχεια της συθέμελης αμφισβήτησης του έργου από τον υπουργό Οικονομικών της κυβέρνησής του, ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας με χθεσινές δηλώσεις επανέλαβε τη στήριξή του στο έργο, αν και υπαινίχθηκε εκκρεμότητες που θα πρέπει να υλοποιηθούν από ελληνικής πλευράς αλλά και ζητήματα βιωσιμότητας που μπορεί να προκαλέσουν οι καθυστερήσεις.
«Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι δεσμευμένη στην υλοποίηση του συγκεκριμένου έργου, γι’ αυτό και στον προϋπολογισμό και του 2025 αλλά και του 2026 υπάρχει σχετική πρόνοια των 25 εκατομμυρίων», είπε. Ερωτηθείς αν αυτό θα γίνει χωρίς προϋποθέσεις, ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας είπε ότι «οι προϋποθέσεις είναι να υλοποιηθούν κάποια δεδομένα. Είναι σημαντικό να υλοποιηθούν κάποια πράγματα, τα οποία όσο καθυστερούν επηρεάζουν και τη βιωσιμότητα του έργου, επηρεάζουν και άλλα δεδομένα».
«Θα περίμενε κανείς μετά τις συναντήσεις των εκλεγμένων αρχηγών των δύο κρατών στη Νέα Υόρκη το ζήτημα να έχει αποσαφηνιστεί και όχι να επανέρχεται και σίγουρα όχι με τέτοιο εκκωφαντικό τρόπο», σχολίαζαν χθες αξιωματούχοι της ελληνικής κυβέρνησης, φανερά ενοχλημένοι από τη στάση της κυπριακής πλευράς, η οποία πάντως είχε διαφανεί λίγες ημέρες νωρίτερα στην τηλεδιάσκεψη της Ε.Ε. με τον ΑΔΜΗΕ και τις Ρυθμιστικές Αρχές Ενέργειας Ελλάδας και Κύπρου (ΡΑΑΕΥ και ΡΑΕΚ).
Η ΡΑΕΚ δεν μετακινήθηκε από τη θέση της σε σχέση με την αναγνώριση των δαπανών που έχει καταβάλει ο ΑΔΜΗΕ για το έργο, και το μοναδικό νέο και μάλιστα ανησυχητικό που προέκυψε είναι ότι η Nexans δεν έχει πληρωθεί. Ο ΑΔΜΗΕ ενημέρωσε ότι δεν έχει καταβάλει δόση στην κατασκευάστρια εταιρεία και ότι απλώς προσπαθεί να την πείσει να συνεχίσει την παραγωγή του καλωδίου.
Φανερά ενοχλημένη από τη στάση της κυπριακής πλευράς είναι η Αθήνα.
Η ΡΑΕΚ επανέλαβε στην τηλεδιάσκεψη ότι από τα συνολικά 250 εκατ. ευρώ που κατέβαλε ο ΑΔΜΗΕ για το έργο αναγνωρίζει μόνο τα 82 εκατ. για τα οποία ο διαχειριστής έχει προσκομίσει τιμολόγια. Για την καταβολή των 25 εκατ. ευρώ επανέλαβε ότι η ίδια τα έχει εγκρίνει και είναι θέμα έγκρισης του υπουργείου Οικονομικών. Η Ε.Ε. διαπιστώνοντας τη στασιμότητα των εργασιών ενημέρωσε ότι θα καθορίσει την περαιτέρω στάση της έπειτα από επαφές που θα έχει με τις κυβερνήσεις των δύο χωρών.
Επιφυλάξεις από ΕΤΕπ
Η αμφίσημη στάση της Λευκωσίας ενισχύει και τις επιφυλάξεις της ΕΤΕπ για τη χρηματοδότηση του έργου, όπως φάνηκε και από τις δηλώσεις της προέδρου της Τράπεζας, Νάντιας Καλβίνιο, που βρέθηκε στην Κύπρο για να παρουσιάσει τον «οδικό χάρτη» για το κλίμα. «Ημασταν πολύ σαφείς από την αρχή ότι θα υποστηρίξουμε στρατηγικά έργα, που υποστηρίζονται από τις δύο χώρες και όπου οι δύο κυβερνήσεις είναι δεσμευμένες να αναπτύξουν αυτά τα έργα, έργα που είναι συμβατά και εγγεγραμμένα στην ενεργειακή στρατηγική των δύο χωρών», είπε όταν ρωτήθηκε για το GSI.
Η ΕΤΕπ έχει απορρίψει στο παρελθόν αίτημα χρηματοδότησης ύψους 600 εκατ. ευρώ για τον GSI που είχε υποβάλει ο προηγούμενος φορέας υλοποίησης EuroAsia Interconnector του Κύπριου επιχειρηματία Νάσου Κτωρίδη, λόγω αμφισβήτησης της οικονομικής του επάρκειας. Μέχρι σήμερα ο ΑΔΜΗΕ δεν έχει υποβάλει νέο αίτημα χρηματοδότησης προς την ΕΤΕπ, παρά μόνο τη μελέτη κόστους-οφέλους του έργου.
Για τη χρηματοδοτική στήριξη του έργου η ΕΤΕπ, όπως μεταφέρουν αρμόδιες πηγές στην «Κ», θέτει ως προϋπόθεση την υποβολή επιστολών στήριξης του έργου από τις κυβερνήσεις των δύο χωρών καθώς επίσης και την έγκριση των Εθνικών Σχεδίων για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) από την Ε.Ε. Η δεύτερη προϋπόθεση είναι θέμα χρόνου, η πρώτη όμως είναι ουσιαστική για τη χρηματοδότηση του έργου από την ΕΤΕπ, η οποία θα ανοίξει τον δρόμο για χρηματοδότηση με ευνοϊκούς όρους και από τις άλλες τράπεζες. Με αυτές τις δύο προϋποθέσεις συνδέεται και η σχετική δήλωση της προέδρου της ΕΤΕπ.
