Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι χορηγήσεις προς επιχειρήσεις αυξάνονται σχεδόν 15% ετησίως, αν και στα στεγαστικά παραμένει αρνητικός ή μηδενικός ο ρυθμός χρηματοδότησης. Ακόμα ωστόσο και εκεί που πάμε καλά στις χορηγήσεις προς τις επιχειρήσεις, το συνολικό τους υπόλοιπο μόλις και μετά βίας αγγίζει τα 88 δισ. ευρώ, όταν το 2009, το έτος πριν από την κρίση, με λίγο πιο μεγάλο ΑΕΠ, ξεπερνούσαν τα 133 δισ. ευρώ. Την εποχή, δηλαδή, που είχαν αρχίσει τα πρώτα σύννεφα στην οικονομία, ο καθαρός δανεισμός των επιχειρήσεων αύξανε κατά περίπου 700 εκατ. ευρώ τον μήνα. Τον φετινό, «ηλιόλουστο» Αύγουστο, οι χρηματοδοτήσεις ήταν αυξημένες μόλις κατά 120 εκατ. σε σχέση με τον Ιούλιο.
Το πρόβλημα ωστόσο βρίσκεται και στους λήπτες αυτών των δανείων. Η πρόσφατη φράση του Γιάννη Στουρνάρα ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν «βολευτεί με 30-40 μεγάλους πελάτες» συμπυκνώνει τη μεγάλη στρέβλωση της ελληνικής οικονομίας. Τις χιλιάδες πολύ μικρές αδύναμες επιχειρήσεις και την εξάρτηση της οικονομίας από λίγους επιχειρηματικούς ομίλους.
Για τις τράπεζες, η επιλογή είναι απλή. Ενας όμιλος, ένα μεγάλο δάνειο, ισχυρές εγγυήσεις, λιγότερη γραφειοκρατία, μικρότερη ανάγκη για στελέχωση. Αλλά η απλότητα αυτή κοστίζει ακριβά στην υπόλοιπη οικονομία. Οι μικρομεσαίοι, που δημιουργούν το 80% της απασχόλησης, στερούνται ρευστότητα. Είναι γεγονός ότι οι περισσότερες μικρομεσαίες για αντικειμενικούς λόγους δεν δικαιούνται δάνεια, καθώς έχουν λάθος μοντέλο, επενδύουν ελάχιστα, δεν καινοτομούν και βέβαια δεν αναπτύσσονται. Είναι επίσης σαφές ότι η υψηλή παραγωγικότητα, η μεγάλη ανταγωνιστικότητα, η προστιθέμενη αξία δημιουργείται στις μεγάλες επιχειρήσεις.
Αλλά ας μην κοροϊδευόμαστε, η υπερσυγκέντρωση της χρηματοδότησης από πλευράς των τραπεζών δεν είναι μόνο άδικη, είναι και επικίνδυνη. Μια κρίση σε δύο-τρεις μεγάλους παίκτες αρκεί για να τινάξει στον αέρα ισολογισμούς τραπεζών. Η έννοια της διασποράς κινδύνου, που είναι βασική αρχή της τραπεζικής, εξαφανίζεται.
Οι τράπεζες δείχνουν να μη δανείζουν με βάση την αξιολόγηση κινδύνου, αλλά με βάση την ευκολία τους. Γιατί να κάνουν τον κόπο να στηρίξουν μια καινοτόμο μικρομεσαία επιχείρηση όταν μπορούν να «παρκάρουν» εκατοντάδες εκατομμύρια σε έναν όμιλο που έχει και πολιτική ασυλία και επιχειρηματικά προνόμια;
Η ευθύνη όμως δεν βαρύνει μόνο τις τράπεζες. Βαρύνει και την κυβέρνηση. Τα εργαλεία υπάρχουν, ενώ χρειάζεται να ανθήσουν εναλλακτικές μορφές χρηματοδότησης. Χωρίς αυτές, η μικρομεσαία επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα παραμένει εγκλωβισμένη σε ένα τραπεζικό σύστημα που την αγνοεί.
