Η Ελληνική Στατιστική Αρχή εξέδωσε χθες μια από τις πιο σημαντικές στατιστικές της χρονιάς που πέρασε. Αυτή των καταναλωτικών δαπανών. Πού ξοδέψαμε τα χρήματά μας το 2024 και έχει πολύ ενδιαφέρον. Σύμφωνα με αυτήν, κάθε νοικοκυριό δαπάνησε 20.694 ευρώ, δηλαδή 1.724 ευρώ τον μήνα.
Το εν λόγω ποσό έχει αυξηθεί σε σχέση με το 2023, που ήταν 1.663 ευρώ. Αν αφαιρέσουμε τον μέσο πληθωρισμό, η πραγματική αύξηση των δαπανών μας υπερκάλυψε την ετήσια ακρίβεια κατά 17 ευρώ τον μήνα. Αρα σε μέσα επίπεδα, οι καθαρές μας δαπάνες όχι μόνο δεν ροκανίστηκαν από τον πληθωρισμό, αλλά αυξήθηκαν. Η αίσθηση της ακρίβειας ωστόσο παρέμεινε.
Ενδιαφέρον όμως έχει η κατανομή των δαπανών μας. Για ενοίκιο τα νοικοκυριά πληρώνουν σε μέσο επίπεδο το 17% του προϋπολογισμού τους. Είναι σημαντικό το συγκεκριμένο ύψος, δεδομένου ότι «κόκκινος συναγερμός» για τη βιωσιμότητα ενός νοικοκυριού χτυπάει όταν η δαπάνη για στέγαση ξεπεράσει το 30%.
Αυτό που μας διαφεύγει, επειδή οι τιμές τους έχουν σταθεροποιηθεί, ύστερα από αύξηση άνω του 30% την τελευταία τριετία, είναι ότι η μεγάλη δαπάνη της οικογένειας συνεχίζει να κατευθύνεται στα τρόφιμα. Εφτασε το 2024 στο 20,7% της μέσης μηνιαίας δαπάνης των εξόδων ενός νοικοκυριού, διπλάσιο ποσοστό από αυτό της ενέργειας. Και για το φτωχότερο 20% του πληθυσμού φτάνει στο 55,9% του προϋπολογισμού του. Για κάθε 100 ευρώ που έχουν στη διάθεσή τους δαπανούν σχεδόν 56 ευρώ για τη σίτισή τους. Προσθέστε και το ενοίκιο και την ενέργεια/μεταφορές και τότε εντοπίζεται η πληθυσμιακή ομάδα που αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο πρόβλημα.
Τα τρόφιμα ωστόσο παίζουν και άλλο ρόλο. Οπως επισημαίνει ανάλυση των οικονομολόγων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που δημοσιεύθηκε επίσης χθες, επηρεάζουν δυσανάλογα τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό. Διαμορφώνουν την ψυχολογία σε σχέση με το κόστος ζωής. Σύμφωνα με το κείμενο, πολλοί καταναλωτές αγοράζουν τρόφιμα καθημερινά, και έτσι παρατηρούν ακόμη και τις πιο μικρές αλλαγές τιμών. Ως αποτέλεσμα οι τιμές των τροφίμων έχουν δυσανάλογη σημασία για τις αντιλήψεις και τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό. Μάλιστα, όπως παρατηρεί η ΕΚΤ, αυτή η επίδραση έχει αυξηθεί την τελευταία τριετία.
Με λίγα λόγια, ό,τι και αν λένε οι επίσημοι δείκτες, αν η φέτα, το ψωμί και το λάδι ακριβαίνουν, ο πολίτης νιώθει ότι όλα γίνονται ακριβότερα. Και αυτή η αίσθηση οδηγεί σε πιέσεις για αυξήσεις μισθών και σε έναν φαύλο κύκλο που ανατροφοδοτεί την ακρίβεια και τον πληθωρισμό. Και τα τρόφιμα έχουν κεντρική θέση σε αυτόν τον φαύλο κύκλο, που κάποια στιγμή πρέπει να σπάσει.
