Η δεκαετία του 2010 ήταν η δεκαετία της Golden Visa. Χώρες όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα μοίραζαν άδειες παραμονής σε όποιον αγόραζε ακίνητο. Tα ξένα κεφάλαια μπήκαν, η αγορά πήρε ανάσα, μαζί όμως ανέβηκαν και οι τιμές.
Δέκα χρόνια μετά, η πραγματικότητα άλλαξε. Σε όλες αυτές τις χώρες έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο, χιλιάδες διαμερίσματα που αγοράστηκαν από αλλοδαπούς να μένουν κλειστά. Ούτε νοικιάζονται, ούτε πωλούνται, ούτε ανακαινίζονται. Απλώς κλειδώνουν τετραγωνικά και στενεύουν την αγορά στέγης. Και οι ιδιοκτήτες τους απολαμβάνουν τη ζωή με ευρωπαϊκό διαβατήριο. Στην Ελλάδα υπάρχουν ολόκληρες περιοχές, ιδίως στο κέντρο της Αθήνας, με τουλάχιστον ένα διαμέρισμα σε κάθε κτίριο που ανήκει σε κάτοικο τρίτης χώρας. Το αγόρασε συγκριτικά ακριβότερα, προκειμένου να αποκτήσει την πολυπόθητη visa, και έκτοτε το κρατάει κλειστό. Εκτός αγοράς, αλλά και εκτός ελληνικής πραγματικότητας, καθώς η συμμετοχή του στην πληρωμή των κοινοχρήστων συνήθως αναζητείται. Το θέμα των αδρανών κατοικιών και της πιθανής επιβολής ενός τέλους αδράνειας, που θα βοηθούσε στην εξεύρεση μιας κάποιας λύσης, εξετάσθηκε και τελικά απορρίφθηκε από την κυβέρνηση, ακόμη και για τους μη μόνιμους κατοίκους της χώρας, κατά τις πρόσφατες ανακοινώσεις για τη στεγαστική κρίση.
Κάπου αλλού το τολμούν. Πριν από μερικούς μήνες, ο Ισπανός πρωθυπουργός σόκαρε την ισπανική αγορά ακινήτων απειλώντας με φόρο έως και 100% σε ακίνητα που αγοράζονται από μη κατοίκους εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης και τα κρατούν κλειστά. Τελικά εφάρμοσε κάτι πιο ήπιο, αλλά επίσης τιμωρητικό. Αν έχεις σπίτι και δεν το εκμεταλλεύεσαι στην Ισπανία, φορολογείσαι πάνω σε «υποθετικό εισόδημα», που καταλήγει σε έναν συντελεστή 19% για Ευρωπαίους και 24% για μη Ευρωπαίους. Σκληρό, αλλά σαφές μήνυμα: ή βάζεις το σπίτι σου στην αγορά ή πληρώνεις ακριβά για το «σπορ» της αδράνειας.
Στην Ελλάδα όλοι συμφωνούν ότι υπάρχει πρόβλημα, κανείς όμως δεν θίγει την ουσία. Να αυξηθεί δηλαδή η προσφορά κατοικιών. Να απλοποιηθούν οι αδειοδοτήσεις, να αξιοποιηθούν τα κενά κτίρια, να υπάρξει σοβαρό πλάνο για φθηνότερη και πιο γρήγορη οικοδόμηση και βέβαια ποινές για τα «κλειστά».
Η Ελλάδα δεν είναι μόνη της· η στεγαστική κρίση είναι πανευρωπαϊκό φαινόμενο. Αλλά η χώρα μας έχει μια ιδιομορφία, ζούμε ακόμη με τον μύθο ότι η ιδιοκατοίκηση είναι εθνικό κεκτημένο. Και ξαφνικά ανακαλύπτουμε ότι οι νέοι Ελληνες είναι η πρώτη γενιά που όχι απλά μπορεί να μη φτάσει ποτέ σε αυτό, αλλά δυσκολεύεται και να νοικιάσει.
