Νομική πρωτοβουλία για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η στεγαστική κρίση που μαστίζει πολλές από τις χώρες της Ε.Ε., προωθεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αυτός είναι ένας από τους τρεις άξονες μέτρων και παρεμβάσεων που φαίνεται πως ετοιμάζει η Κομισιόν το επόμενο διάστημα. Σύμφωνα με τα όσα ανέφερε μεσούσης της εβδομάδας η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, οι άλλοι δύο άξονες δράσεων θα είναι η αναθεώρηση των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις, ώστε να καταστούν δυνατά τα μέτρα στήριξης της στέγασης, και η παροχή διευκολύνσεων για την κατασκευή νέων κατοικιών και φοιτητικών εστιών.
«Φέτος, αφού λάβουμε τις απόψεις σας, θα παρουσιάσουμε το πρώτο Ευρωπαϊκό Σχέδιο Προσιτής Στέγασης. Για να κάνουμε τη στέγαση πιο προσιτή, πιο βιώσιμη και καλύτερης ποιότητας. Θα είναι μια ευρωπαϊκή προσπάθεια, βασισμένη στις τοπικές πραγματικότητες. Χρειαζόμαστε μια ριζική αναθεώρηση του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζουμε αυτό το ζήτημα», τόνισε χαρακτηριστικά η κ. Φον ντερ Λάιεν.
Ειδικά σε ό,τι αφορά το σκέλος των βραχυχρόνιων μισθώσεων, πηγές της αγοράς αναφέρουν ότι, μεταξύ άλλων, θα επιχειρηθεί ο διαχωρισμός ανάμεσα σε επαγγελματίες και ιδιώτες, ώστε να μη συγχέονται η επενδυτική εκμετάλλευση ακινήτων από εταιρείες και το συμπλήρωμα εισοδήματος ενός ιδιώτη ιδιοκτήτη, που νοικιάζει ένα δωμάτιο ή τη δευτερεύουσα κατοικία του για μερικές εβδομάδες τον χρόνο. Ασφαλώς, κάτι τέτοιο έχει ήδη γίνει στην Ελλάδα από τις αρχές του 2024, καθώς όσοι εκμεταλλεύονται από τρία ακίνητα και πάνω υποχρεώνονται να συστήσουν εταιρεία και έχουν διαφορετική φορολογική μεταχείριση.
Οπως σημειώνουν στελέχη της αγοράς ακινήτων πάντως, που μάλιστα έχουν και ευρωπαϊκό ρόλο, όπως ο κ. Κοσμάς Θεοδωρίδης, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Μεσιτικών Συλλόγων και γενικός γραμματέας του Συλλόγου Μεσιτών Αθηνών – Αττικής, το στεγαστικό πρόβλημα όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε πολλές χώρες του εξωτερικού, οφείλεται στον μεγάλο αριθμό κενών κατοικιών και στη μειωμένη οικοδομική δραστηριότητα τόσο στην Ελλάδα όσο και σε αρκετές χώρες του εξωτερικού. Ο κ. Θεοδωρίδης παρουσίασε σχετική ανάλυση ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου πριν από μερικές εβδομάδες, στο πλαίσιο του δημοσίου διαλόγου που βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ε.Ε. αυτή την περίοδο, ακριβώς για να εξειδικευθούν οι απαιτούμενες παρεμβάσεις.
Η βασική αιτία για το στεγαστικό πρόβλημα είναι ο πολύ υψηλός αριθμός κλειστών διαμερισμάτων, υποστηρίζουν φορείς της αγοράς και επιστημονικές μελέτες.
Σε πρόσφατη έρευνα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΟΠΑ) επισημαίνεται ότι η βασική αιτία των υψηλών ενοικίων είναι ο τεράστιος όγκος των κλειστών και αδρανών κατοικιών και όχι η δραστηριότητα των βραχυχρόνιων μισθώσεων, η οποία τελικά δεσμεύει μόλις το 3% του συνολικού οικιστικού αποθέματος. Οπως αναφέρεται στην έρευνα, ένα στα τρία σπίτια στην Ελλάδα είναι άδειο (34,5%), ποσοστό που είναι το τρίτο υψηλότερο στην Ευρώπη, μετά την Κροατία και τη Βουλγαρία.
Ειδικά σε ό,τι αφορά το κέντρο της Αθήνας καταγράφονται 12.488 αγγελίες καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης, όταν το συνολικό απόθεμα ανέρχεται σε 437.188 κατοικίες. Από αυτές, 117.317 είναι κενές, δηλαδή σχεδόν το 26,8%, κάτι που σημαίνει ότι η δραστηριότητα της βραχυχρόνιας έχει «στερήσει» από την αγορά μόλις το 2,86% του συνολικού οικιστικού αποθέματος και αντιστοιχεί σε μόλις 10,66% των κενών κατοικιών, χωρίς μάλιστα να υπολογίζεται και το γεγονός ότι αρκετά καταλύματα ήταν στο παρελθόν αναξιοποίητα.
Οπως ανέφερε και ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στην πρόσφατη ΔΕΘ, η απαγόρευση λειτουργίας νέων καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης στα πρώτα τρία διαμερίσματα του Δήμου Αθηναίων, που τέθηκε σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2025, θα επεκταθεί και για το σύνολο του 2026. Παράλληλα, όπως σημείωσε, εξετάζεται η διεύρυνση του μέτρου αυτού και σε άλλες περιοχές της χώρας που αντιμετωπίζουν ζητήματα στέγασης, όπως τουριστικές περιοχές ή το κέντρο της Θεσσαλονίκης.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας του ΟΠΑ, περίπου 200.000 ακίνητα αποτελούν προϊόν εκμετάλλευσης μέσω βραχυχρόνιων μισθώσεων. Εξ αυτών, μόλις 31% αυτών των ακινήτων χρησιμοποιούνται αποκλειστικά ως καταλύματα. Στα υπόλοιπα γίνεται περιστασιακή χρήση μέσω βραχυχρόνιων μισθώσεων, καθώς 50% των ιδιοκτητών τα χρησιμοποιούν και οι ίδιοι για ένα διάστημα του χρόνου. Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στην περιφέρεια της χώρας, όπου ο τουριστικός χαρακτήρας είναι ακόμη εντονότερος. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ στο σύνολο της χώρας το 81,4% των ακινήτων ανήκει σε ιδιώτες (ένα – δύο ακίνητα) και το υπόλοιπο σε επενδυτές και διαχειριστές, στην Αττική το ποσοστό αυτό υποχωρεί στο 61,9%, με το υπόλοιπο 38,1% να αποτελεί προϊόν επενδυτικής διαχείρισης. Αντίστοιχα, εκτός Αττικής το 87,6% των ακινήτων βραχυχρόνιας μίσθωσης αφορά ιδιώτες.
Εν τω μεταξύ, από την 1η Οκτωβρίου η δραστηριότητα της βραχυχρόνιας μίσθωσης εισέρχεται σε πιο επαγγελματικό πλαίσιο, καθώς όλα τα καταλύματα θα πρέπει να συμμορφώνονται με τις νέες προδιαγραφές που έχουν θεσπιστεί. Συγκεκριμένα, τα ακίνητα που λειτουργούν στη βραχυχρόνια μίσθωση θα πρέπει να αποτελούν χώρους κύριας χρήσης, να διαθέτουν φυσικό φωτισμό, αερισμό και κλιματισμό. Κάθε κατάλυμα θα πρέπει εφεξής να είναι ασφαλισμένο έναντι αστικής ευθύνης για ζημιές ή ατυχήματα που μπορεί να προκληθούν, να διαθέτει υπεύθυνη δήλωση ηλεκτρολόγου εγκαταστάτη, πυροσβεστήρες και ανιχνευτές καπνού, ρελέ διαρροής ή ρελέ αντιηλεκτροπληξιακό και ενδείξεις σήμανσης διαφυγής. Επίσης, τα καταλύματα οφείλουν να διαθέτουν πιστοποιητικό μυοκτονίας και απεντόμωσης, φαρμακείο με είδη πρώτων βοηθειών, καθώς και οδηγό με τηλέφωνα πρώτης ανάγκης.
