Η μείωση των φόρων στην εργασία είναι μία από τις πιο πολυσυζητημένες παρεμβάσεις οικονομικής πολιτικής που μπορεί να κάνει μια χώρα. Επηρεάζει άμεσα τόσο το διαθέσιμο εισόδημα των εργαζομένων όσο και το κόστος εργασίας για τις επιχειρήσεις. Και όμως, στην Ελλάδα για πολλά χρόνια είχαμε μόνο μια συνήθεια: να τιμωρούμε όσους δουλεύουν και μαζί τις επιχειρήσεις που χρειάζονταν προσωπικό.
Η συνολική «φορολογική σφήνα» στην Ελλάδα –το ποσοστό του κόστους εργασίας που καταλήγει στο κράτος– φθάνει στο 37,6% (στοιχεία ΟΟΣΑ). Αυτό μας τοποθετεί αρκετά πάνω από χώρες όπως η Ιρλανδία ή η Κύπρος (κάτω από 30%) και αρκετά πάνω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Η διαφορά αυτή δεν είναι θεωρητική. Μεταφράζεται σε μικρότερη ανταγωνιστικότητα, περιορισμένες καθαρές αποδοχές και διόγκωση της παραοικονομίας – η οποία στην Ελλάδα υπολογίζεται γύρω στο 21% του ΑΕΠ, από τα υψηλότερα ποσοστά στην Ε.Ε.
Αλλες χώρες της περιφέρειας έχουν επιχειρήσει αντίστοιχα βήματα. Η Πορτογαλία, μετά την κρίση χρέους, μείωσε σταδιακά τις εισφορές και πέτυχε βελτίωση της απασχόλησης κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες. Η Ιρλανδία κράτησε σταθερά χαμηλή τη φορολογία στην εργασία, προσελκύοντας επενδύσεις και ανθρώπινο κεφάλαιο.
Η Ελλάδα επιχειρεί τώρα κάτι παρόμοιο, σε συνέχεια της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών που είχε ξεκινήσει από το 2019. Για μια χώρα που έχει ταυτιστεί εδώ και δεκαετίες με υψηλές εισφορές, υπέρογκους φόρους και στρεβλά κίνητρα για νόμιμη απασχόληση, η κίνηση αυτή έχει περισσότερο από συμβολική αξία. Θα μπορούσε να σηματοδοτήσει αλλαγή στρατηγικής για το πώς η Ελλάδα τοποθετείται στην ευρωπαϊκή αγορά εργασίας. Αν οι ελαφρύνσεις οδηγήσουν σε περισσότερη νόμιμη απασχόληση, υψηλότερη παραγωγικότητα και μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στην οικονομία, τότε το βραχυπρόθεσμο δημοσιονομικό κόστος θα αποδειχθεί μια επένδυση άμεσης απόδοσης.
Επιπλέον, η νέα κλίμακα φορολογίας εισοδήματος κινητροδοτεί με υγιή τρόπο (όχι με επιδοτήσεις που προκαλούν στρέβλωση) τη νόμιμη απασχόληση, φέρνοντας στο φως επιπλέον αδήλωτη εργασία, ενισχύοντας την προσπάθεια μείωσης της φοροδιαφυγής.
Συνολικά, αν δούμε πιο προσεκτικά τον τρόπο που λειτουργεί το μεγαλύτερο μέρος του πακέτου Πιερρακάκη, θα δούμε ότι κινείται και σε άλλες του πτυχές στη λογική της ενίσχυσης της φορολογικής συμμόρφωσης. Ο νέος μειωμένος συντελεστής για τα ενοίκια, ο ΦΠΑ στα νησιά (ήταν ήδη μειωμένος στα πέντε νησιά και δημιουργούνταν στρέβλωση) και ο μειωμένος ή και μηδενικός φόρος στους νέους εργαζομένους δημιουργούν προϋποθέσεις περαιτέρω «ασπρίσματος της οικονομίας». Ολα μαζί τα μέτρα δείχνουν σαν να ενισχύουν την «πηγή» που έχει βρει η κυβέρνηση. Οι μειωμένοι φόροι αυγατίζουν τα δημόσια έσοδα και μαζί χτίζουν το επόμενο πακέτο ελάφρυνσης της οικονομίας.
