Διευρύνεται το έλλειμμα του ΕΛΥΚΩ (Ειδικού Λογαριασμού Υπηρεσιών Κοινής Ωφελείας) επαναφέροντας στην κυβέρνηση το δίλημμα του ποιος θα το καλύψει, ο κρατικός προϋπολογισμός ή οι καταναλωτές; Σύμφωνα με πληροφορίες, το έλλειμμα του ΕΛΥΚΩ κινείται εκ νέου ανοδικά και διαμορφώνεται πλέον στα επίπεδα των 300 εκατ. ευρώ.
Πέρυσι η κυβέρνηση είχε χρηματοδοτήσει με 400 εκατ. το έλλειμμα, που είχε εκτιναχθεί στα 600 εκατ., προκειμένου να μην επιβαρυνθούν οι καταναλωτές.
Οι ΥΚΩ καλύπτουν το επιπλέον κόστος που απαιτείται για να παρέχεται στους κατοίκους των νησιών το ηλεκτρικό ρεύμα που παράγεται από τις ακριβές μονάδες ντίζελ της ΔΕΗ στις ίδιες τιμές με αυτές των κατοίκων της ηπειρωτικής χώρας. Μέσω των ΥΚΩ στους καταναλωτές επιμερίζεται επίσης το κόστος του επιδοτούμενου ρεύματος για τις ομάδες που εντάσσονται στο Οικιακό Κοινωνικό Τιμολόγιο. Το κόστος των ΥΚΩ επιμερίζεται στο σύνολο των καταναλωτών και εισπράττεται μέσω των λογαριασμών ρεύματος ως διακριτή ρυθμιζόμενη χρέωση. Τα ποσά που εισπράττονται αποτελούν εισροές του ΕΛΥΚΩ που διαχειρίζεται ο ΔΕΔΔΗΕ, ο οποίος επιστρέφει ανά μήνα στους προμηθευτές ρεύματος το μέρος της επιδοτούμενης τιμής της κιλοβατώρας που κατέβαλαν για ΥΚΩ. Ο ειδικός αυτός λογαριασμός στη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης ήταν πλεονασματικός, καθώς το ακριβό φυσικό αέριο είχε καταστήσει φθηνότερη την παραγωγή ενέργειας από ντίζελ και μαζούτ των νησιών για αρκετούς μήνες και είχε περιορίσει σημαντικά το υπόλοιπο διάστημα την απόκλιση μεταξύ τιμής στη χονδρεμπορική αγορά και τιμής παραγωγής στα νησιά. Μάλιστα το διάστημα από τον Αύγουστο του 2022 έως και τον Απρίλιο του 2023 ο ΕΛΥΚΩ με υπουργική απόφαση χρηματοδότησε με 460 εκατ. ευρώ το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης, συμβάλλοντας στις επιδοτήσεις των λογαριασμών ρεύματος, κίνηση που αξιολογείται από την αγορά ως η βασική αιτία των ελλειμμάτων.
Με τη σταδιακή αποκλιμάκωση των τιμών ρεύματος ο λογαριασμός γύρισε σε αρνητικός και έκλεισε το 2023 με έλλειμμα της τάξης των 290 εκατ. ευρώ, το οποίο το 2024 εκτοξεύτηκε στα 600 εκατ. ευρώ. Η κυβέρνηση προκειμένου να μην επιβαρύνει τους καταναλωτές με αύξηση των χρεώσεων που πληρώνουν για ΥΚΩ στους λογαριασμούς ρεύματος, χρηματοδότησε κατά 400 εκατ. ευρώ το έλλειμμα από τον κρατικό προϋπολογισμό, περιορίζοντάς το στα 200 εκατ. Μέσα στο τελευταίο τρίμηνο, σύμφωνα με πληροφορίες της αγοράς, το έλλειμμα έχει αυξηθεί κατά 100 εκατ. ευρώ και διαμορφώνεται πλέον στα 300 εκατ. ευρώ εμφανίζοντας ανοδικές τάσεις.
Προς το παρόν, το έλλειμμα επιβαρύνει τους προμηθευτές οι οποίοι από τον Απρίλιο αποζημιώνονται από τον ΔΕΔΔΗΕ για το 50% των ποσών που έχουν καταβάλει για ΥΚΩ, αυξάνοντας τις ανάγκες των εταιρειών προμήθειας για κεφάλαια κίνησης. Με τη δύσκολη άσκηση της κάλυψης του ελλείμματος των ΥΚΩ θα καταπιαστούν από το φθινόπωρο τα συναρμόδια υπουργεία. Το θεσμικό πλαίσιο προβλέπει τη δυνατότητα κάλυψης του ελλείμματος είτε από τους καταναλωτές είτε από τον κρατικό προϋπολογισμό. Την απόφαση για την κάλυψη του ελλείμματος λαμβάνουν τα συναρμόδια υπουργεία (ΥΠΕΝ και Οικονομικών) έπειτα από σχετική εισήγηση της ΡΑΑΕΥ. Η ΡΑΑΕΥ είναι αρμόδια να αποφασίσει για την αναπροσαρμογή των χρεώσεων ΥΚΩ σε περίπτωση που αποφασιστεί να το πληρώσουν οι καταναλωτές. Σήμερα οι καταναλωτές επιβαρύνονται για τις ΥΚΩ με χρεώσεις σε ένα εύρος από 5 έως 8,5 λεπτά/κιλοβατώρα ανάλογα με την τετραμηνιαία κατανάλωση σε τρεις κλίμακες.
Οι ανησυχίες της ΔΕΗ
Ενα άλλο ζήτημα που συνδέεται με τις ΥΚΩ και απασχολεί το σύνολο των προμηθευτών και πρωτίστως τη ΔΕΗ, που είναι και ο παραγωγός που αποζημιώνεται για το υψηλό κόστος παραγωγής στα νησιά, είναι ότι η απόφαση έγκρισης της Ε.Ε. για την κατά παρέκκλιση αποζημίωση από το πλαίσιο των κρατικών ενισχύσεων έληξε από τις 17/2/2019. Αυτό σημαίνει ότι μέχρι και σήμερα η ΔΕΗ δεν είναι καλυμμένη για ποσά που ήδη έχει εισπράξει για ΥΚΩ από το 2019 και μετά. Η εκκρεμότητα αυτή αξιολογείται από τη ΔΕΗ ως ένας από τους κινδύνους που μπορεί να επηρεάσει την οικονομική κατάσταση της εταιρείας. «Πιθανές αλλαγές ως προς το δικαίωμα λήψεως ανταλλάγματος για τις υφιστάμενες υποχρεώσεις παροχής ΥΚΩ ή αλλαγές στην εγκεκριμένη μεθοδολογία υπολογισμού του ανταλλάγματος για παροχή των ως άνω ΥΚΩ ή έγερση αντιρρήσεων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως προς τη συνέχιση του μέτρου χορήγησης αντιστάθμισης για την παροχή ΥΚΩ στα μη διασυνδεδεμένα νησιά για το χρονικό διάστημα από 17.2.2019 και εφεξής σύμφωνα με τους κανόνες της Ε.Ε. για τις κρατικές ενισχύσεις, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε υποανάκτηση των δαπανών τους ή σε μη αναγνώριση δικαιώματος για λήψη ανταλλάγματος για την παροχή ΥΚΩ κατά τα προηγούμενα χρόνια ή πιθανή εισαγωγή νέων ΥΚΩ για τις οποίες ενδέχεται να μη δικαιούνται πλήρη ανάκτηση του σχετικού κόστους, δύνανται να προκαλέσουν αρνητικές επιπτώσεις στις δαπάνες, τη χρηματοοικονομική θέση, τα αποτελέσματα και τις ταμειακές ροές των εταιρειών του ομίλου και της μητρικής εταιρείας», αναφέρει η ΔΕΗ στην οικονομική έκθεση εξαμήνου 2025.
