Κράτος και φορολογούμενοι συνέπεσε στα τέλη Μαΐου να χρωστούν ακριβώς το ίδιο ποσό, από 3,7 δισ. ευρώ, ο ένας στον άλλον. Κάτι σαν μία σου και μία μου μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Το πρόβλημα είναι ότι τα φέσια του Δημοσίου συνεχίζουν για ανεξήγητους λόγους να παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, τη στιγμή που τα χρέη των φορολογουμένων κινούνται μάλλον σε φυσιολογικά επίπεδα.
Σε ανάλυσή του το τμήμα οικονομικών αναλύσεων της Eurobank χαρακτηρίζει την επίμονη συσσώρευση ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων «ουσιώδη παράγοντα δημοσιονομικού κινδύνου», με επιπτώσεις τόσο στη ρευστότητα των προμηθευτών όσο και στη μακροοικονομική σταθερότητα. Επιπλέον, οι καθυστερήσεις πληρωμών μειώνουν την επενδυτική δραστηριότητα και επηρεάζουν αρνητικά την πιστοληπτική συμπεριφορά των επιχειρήσεων. Με λίγα λόγια, οι οικονομολόγοι λένε ότι όταν σε φεσώνει το κράτος, είναι πιο πιθανό να το φεσώσεις και εσύ. Και αυτό είναι μια συνθήκη που την πλήρωσε η ελληνική οικονομία για περίπου μία δεκαετία, κατά την οποία κατέρρευσαν τα συναλλακτικά ήθη, δημιουργώντας τεράστιες ανεξόφλητες οφειλές σε κράτος και ιδιωτικό τομέα.
Για να γίνει αντιληπτό το πρόβλημα, στο τέλος του πρώτου τριμήνου του 2025 τα κόκκινα δάνεια στην Ουκρανία, χώρα που βρίσκεται σε πόλεμο από το 2022, διαμορφώθηκαν στο 28,6%. Το υψηλότερο ποσοστό που καταγράφηκε από την εισβολή των Ρώσων και μετά έφτασε το καλοκαίρι του 2024 το 34,6%. Ας θυμηθούμε απλώς ότι στην Ελλάδα περάσαμε μια πολύ σοβαρή κρίση, αλλά όχι πόλεμο. Το 2016 τα κόκκινα δάνεια, πριν ξεκινήσει η εφαρμογή του σχεδίου «Ηρακλής», είχαν εκτοξευτεί στο 50%. Δηλαδή, τα μισά δάνεια δεν εξυπηρετούνταν κανονικά.
Είχε προηγηθεί η εποχή που το κράτος δανειζόταν έναντι μέτρων (αυξήσεις φόρων, μειώσεις δαπανών) για να εξυπηρετήσει τις υποχρεώσεις του προς τον ιδιωτικό τομέα και όταν διανύαμε περιόδους «περήφανων διαπραγματεύσεων» οι οφειλές εκτοξεύονταν. Την ίδια στιγμή στην κοινωνία, κινήματα του τύπου «δεν πληρώνω» και υποσχέσεις περί «σεισάχθειας» είχαν γίνει της μόδας, πίσω από τα οποία συστρατεύονταν οφειλέτες που βρίσκονταν σε πραγματική αδυναμία, αλλά και στρατηγικοί κακοπληρωτές που επιχειρούσαν να επωφεληθούν από το κλίμα της εποχής.
Κοντολογίς, η χώρα έχει πληρώσει με μεγάλη ζημιά στο παρελθόν την υπονόμευση της κουλτούρας πληρωμών για να την αφήνουμε στην τύχη της ή να τη θεωρούμε ήσσονος σημασίας γιατί τώρα λεφτά υπάρχουν. Ακόμα και αν δεν το «πληρώνουμε» τώρα, θα το «πληρώσουμε» σε βάθος χρόνου, στη λειτουργία της οικονομίας, στην υγεία των επιχειρήσεων, στη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος…
