Επιστροφή μέρους ή ακόμη και του συνόλου της ενίσχυσης σε περίπτωση μη τήρησης των όρων υπαγωγής στον αναπτυξιακό νόμο 4399/2016 προβλέπει υπουργική απόφαση του υπουργού Ανάπτυξης Τάκη Θεοδωρικάκου. Η απόφαση δεν αφορά στα επενδυτικά σχέδια που εντάχθηκαν στον αναπτυξιακό νόμο, τον 4887/2022, ούτε σε αυτόν που θεσπίστηκε πρόσφατα, καθώς οι σχετικές αποφάσεις για τις κυρώσεις είθισται να υπογράφονται αρκετά αργότερα από την έναρξη εφαρμογής του εκάστοτε αναπτυξιακού νόμου. Σημειωτέον ότι το 2018 ο τότε υπουργός Ανάπτυξης Γιάννης Δραγασάκης είχε υπογράψει την υπουργική απόφαση σχετικά με τις κυρώσεις για τα επενδυτικά σχέδια που είχαν υπαχθεί στον αναπτυξιακό νόμο 3908/2011.
Tο κρίσιμο, βεβαίως, ερώτημα είναι κατά πόσον θα εφαρμοστούν οι αποφάσεις, δεδομένου, μάλιστα ότι, όπως ο ίδιος ο κ. Θεοδωρικάκος έχει αναφέρει, κατά τους ελέγχους που διενήργησαν οι υπηρεσίες εντοπίστηκαν 1.416 περιπτώσεις επενδυτικών σχεδίων που είχαν υπαχθεί στους αναπτυξιακούς νόμους 3299/2004 και 3908/2011, είχαν λάβει προκαταβολές ενισχύσεων συνολικού ύψους 486 εκατ. ευρώ, αλλά οι επενδύσεις δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ.
Σύμφωνα με την τελευταία υπουργική απόφαση, αυτή που αφορά στα επενδυτικά σχέδια του αναπτυξιακού νόμου 4399/2016, προβλέπονται τα εξής:
Ανακαλείται η απόφαση υπαγωγής του επενδυτικού σχεδίου στον αναπτυξιακό νόμο και επιστρέφεται το σύνολο της χορηγηθείσας ενίσχυσης στις ακόλουθες περιπτώσεις: παύση λειτουργίας επιχείρησης, διακοπή παραγωγικής δραστηριότητας της επένδυσης, μη απόκτηση της κυριότητας του εξοπλισμού που είχαν λάβει με leasing (σ.σ. αποτελεί μορφή ενίσχυσης η χρηματοδότηση σύμβασης leasing), μεταβίβαση περιουσιακών στοιχείων τα οποία έτυχαν ενίσχυσης χωρίς αυτά να αντικατασταθούν εντός εξαμήνου από άλλα καινούργια, κυριότητας του φορέα και ανάλογης αξίας, που να ανταποκρίνονται στην εξυπηρέτηση της παραγωγικής λειτουργίας της επιχείρησης, μη διατήρηση των προβλεπόμενων θέσεων εργασίας, υποβολή ψευδών ή παραπλανητικών στοιχείων, αλλαγή τόπου εγκατάστασης χωρίς να πληρούνται οι προϋποθέσεις, εκμίσθωση μέσου ή συνόλου της επένδυσης, χωρίς να πληρούνται οι προϋποθέσεις. Επίσης, ανακαλείται η απόφαση υπαγωγής όταν ένα επενδυτικό σχέδιο έχει υπαχθεί στο καθεστώς «Νέες ανεξάρτητες ΜμΕ», αλλά ο επενδυτικός φορέας παύει να είναι μικρομεσαία επιχείρηση λόγω αλλαγής της μετοχικής ή εταιρικής σύνθεσής της. Τέλος, ανακαλείται η απόφαση υπαγωγής στον αναπτυξιακό νόμο και όταν ο επενδυτικός φορέας συγχωνεύεται, απορροφείται από άλλη εταιρεία ή υπάρχει απόσχιση κλάδου. Σημειώνεται ότι οι παραπάνω περιπτώσεις αποτελούν αιτίες ανάκλησης της υπαγωγής της επένδυσης όταν συμβούν μετά την απόφαση υπαγωγής και μέχρι τη λήξη του διαστήματος των μακροχρόνιων υποχρεώσεων. Σύμφωνα με το άρθρο 21 του νόμου 4399/2016, όπως αυτός ισχύει, δηλαδή τρία χρόνια από την ημερομηνία ολοκλήρωσης του επενδυτικού σχεδίου για τις πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις, πέντε χρόνια για τις μεσαίες επιχειρήσεις και επτά χρόνια για τις μεγάλες επιχειρήσεις. Σε περιπτώσεις χρηματοδοτικής μίσθωσης, το παραπάνω διάστημα παρατείνεται για όσα επιπλέον έτη διαρκεί η σύμβαση μίσθωσης. Ειδικά για τις θέσεις εργασίας, η προβλεπόμενη από τον νόμο μακροχρόνια υποχρέωση είναι ότι κάθε θέση εργασίας που δημιουργείται μέσω της επένδυσης, διατηρείται στη συγκεκριμένη περιοχή για περίοδο τουλάχιστον πέντε ετών για μεγάλες και μεσαίες επιχειρήσεις και τριών ετών για μικρές επιχειρήσεις, από την ημερομηνία πρώτης πλήρωσής της.
Ανακαλείται η απόφαση υπαγωγής και επιστρέφεται το σύνολο της ενίσχυσης και στις ακόλουθες περιπτώσεις:
α) Στους φορείς που πριν από την έναρξη εργασιών του επενδυτικού σχεδίου επιλέξιμου ύψους 500.000 ευρώ και άνω δεν έχουν λάβει τη νομική μορφή εμπορικής εταιρείας ή συνεταιρισμού.
β) Στις ατομικές επιχειρήσεις που τηρούν βιβλία Β΄ κατηγορίας και δεν καταχωρίζουν σε ιδιαίτερο χώρο του Βιβλίου Εσόδων – Εξόδων το καταβληθέν κεφάλαιο που αποτελεί την ιδία συμμετοχή της επιχείρησης στο χρηματοδοτικό σχήμα του επενδυτικού σχεδίου.
γ) Στους φορείς οι οποίοι κατά την υπαγωγή είναι υπό σύσταση και στη συνέχεια δεν συστήνονται με τη μετοχική σύνθεση που δηλώθηκε στην αίτηση υπαγωγής.
δ) Σε περίπτωση που κατά την ολοκλήρωση της επένδυσης μεταβάλλεται ο βαθμός σε ένα ή περισσότερα κριτήρια αξιολόγησης, ώστε η συνολική βαθμολογία της επένδυσης να είναι μικρότερη από το ελάχιστο απαιτούμενο όριο που επέτρεψε την υπαγωγή του επενδυτικού σχεδίου στις διατάξεις του νόμου 4399/2016.
Οι συνέπειες που προβλέπονται στην εν λόγω απόφαση επέρχονται εφόσον η διαπίστωση της παράβασης γίνει εντός δεκαετίας από την ημερομηνίας δημοσίευσης της περίληψης της απόφασης ολοκλήρωσης και έναρξης παραγωγικής λειτουργίας. Με άλλα λόγια, η εν λόγω απόφαση θα παράξει αποτελέσματα αρκετά χρόνια μετά, δεδομένου ότι τώρα ολοκληρώνονται αρκετά σχέδια του 4399/2016.
Στις περιπτώσεις που η επιχείρηση αξιοποιεί το κίνητρο της επιχορήγησης, τα επιστρεφόμενα ποσά ενίσχυσης ανακτώνται με τη διαδικασία είσπραξης δημοσίων εσόδων, προσαυξημένα κατά το ποσό των νόμιμων τόκων από την εκάστοτε καταβολή. Τυχόν προβλεπόμενες προσαυξήσεις υπολογίζονται στο ποσό της κύρωσης, πριν από τον υπολογισμό των τόκων. Στις περιπτώσεις που η επιχείρηση αξιοποιεί το κίνητρο της φορολογικής απαλλαγής και επιβάλλεται η κύρωση της ολικής ή μερικής απώλειας του φορολογικού οφέλους, καταβάλλεται το σύνολο ή μέρος τυχόν μη αποδοθέντος φόρου προσαυξημένου κατά το ποσό των νόμιμων τόκων από το κάθε έτος χρήσης της ωφέλειας.
