Την πρόθεση της Ελλάδας να εισέλθει στο κλαμπ των πυρηνικών χωρών της Ευρώπης ανακοίνωσε χθες ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης από το βήμα του συνεδρίου που συνδιοργάνωσαν οι Financial Times και η «Καθημερινή». «Πιστεύω ότι πρέπει να είμαστε έτοιμοι να ενταχθούμε στην πυρηνική συμμαχία», είπε ο πρωθυπουργός. «Μπορεί αυτό να σοκάρει κάποιους που το ακούν, δεδομένου ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα χωρίς ιστορικό ή εμπειρία στην πυρηνική ενέργεια, αλλά όταν κοιτάζω τις γενικές ενεργειακές εξελίξεις, δεν βλέπω πώς ο κόσμος μπορεί να φτάσει στην ουδετερότητα άνθρακα χωρίς την πυρηνική ενέργεια», συμπλήρωσε.
Με την τοποθέτησή του αυτή, ο πρωθυπουργός έκανε σαφή την πρόθεση της Ελλάδας να προσχωρήσει στο κλαμπ των πυρηνικών χωρών της Ευρώπης που διευρύνεται συνεχώς, καθώς έχει γίνει πλήρως αντιληπτό ότι δεν μπορεί να υπάρξει πλήρης απανθρακοποίηση και ασφαλές ενεργειακό σύστημα που να στηρίζεται μόνο σε ΑΠΕ. Στην Ισπανία η συζήτηση για την πυρηνική ενέργεια άνοιξε εκ νέου μετά το γενικευμένο μπλακ άουτ, η «πράσινη» Δανία εξετάζει την άρση της 40ετούς απαγόρευσης χρήσης πυρηνικής ενέργειας και ο μέχρι πρότινος σφοδρός επικριτής των πυρηνικών, η Γερμανία εμφανίζεται να συμπλέει με τη Γαλλία, την κατεξοχήν εκπρόσωπο της πυρηνικής ενέργειας στην Ε.Ε. Πέρυσι, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων άνοιξε την πόρτα στη χρηματοδότηση έργων ατομικής ενέργειας και μόλις πρόσφατα η Παγκόσμια Τράπεζα προχώρησε σε άρση της απαγόρευσης χρηματοδότησης πυρηνικών έργων, από την οποία απέχει από το 1959. Η στροφή προς την πυρηνική ενέργεια είναι μια παγκόσμια τάση με επιταχυντές τα αδηφάγα σε ενέργεια data centers και τις νέες τεχνολογίες των μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων. Περισσότερες από 30 χώρες υπέγραψαν δέσμευση κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής για το κλίμα COP28 στο Ντουμπάι το 2023 να τριπλασιάσουν την παγκόσμια πυρηνική ισχύ έως το 2050.
Για την Ελλάδα, μέχρι και πολύ πρόσφατα ακόμη η συζήτηση για την πυρηνική ενέργεια αποτελούσε ταμπού, παρότι οι γείτονες στα ανατολικά, βόρεια και δυτικά σύνορά της λειτουργούν ήδη ή σχεδιάζουν να εγκαταστήσουν πυρηνικούς αντιδραστήρες. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης άνοιξε για πρώτη φορά τη συζήτηση πέρυσι στο συνέδριο του Economist. «Δεν υπάρχει τρόπος να φτάσουμε στο ουδέτερο ισοζύγιο εκπομπών χωρίς την πυρηνική ενέργεια», είχε πει, αναφερόμενους στους ευρωπαϊκούς στόχους. Χθες πήγε τη συζήτηση πολλά βήματα παρακάτω.
Βλέπω πολύ ενδιαφέρουσες εξελίξεις στην πυρηνική τεχνολογία, ειδικά όσον αφορά τους μικρούς αρθρωτούς αντιδραστήρες, σημείωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
«Βλέπω πολύ ενδιαφέρουσες εξελίξεις στην πυρηνική τεχνολογία, ειδικά όσον αφορά τους μικρούς αρθρωτούς αντιδραστήρες (SMRs). Και δεν θέλω να μείνουμε εκτός αυτής της συζήτησης», είπε και συμπλήρωσε: «Δεν λέω ότι θα κάνουμε κάτι από την επόμενη μέρα, αλλά τουλάχιστον θέλω να είμαστε μέρος της συζήτησης και να κατανοήσουμε πού οδηγούνται αυτές οι τεχνολογίες. Και παρεμπιπτόντως, αυτό είναι επίσης ένα κρίσιμο ζήτημα για την Ευρώπη. Εχω επισημάνει επανειλημμένα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ότι πρέπει να κάνουμε στρατηγικές επενδύσεις στους τομείς της καθαρής τεχνολογίας, στους οποίους πιστεύουμε ότι η Ευρώπη έχει ακόμη σημαντικό δυναμικό. Πιστεύω ότι η πυρηνική ενέργεια θα μπορούσε να είναι ένας από αυτούς. Πρέπει επίσης να εξετάσουμε κατά πόσον η πυρηνική τεχνολογία είναι μία επιλογή για τη ναυτιλία σε έναν ορίζοντα 10-15 ετών από τώρα. Πρέπει να συμμετέχουμε στον διάλογο για την πυρηνική τεχνολογία και να κάνουμε ομάδες εργασίας με τη ναυτιλιακή κοινότητα», τόνισε ο πρωθυπουργός.
Η Ελλάδα, σύμφωνα με τα όσα είχε δηλώσει παλαιότερα σε συνέντευξή του στην «Κ» ο σύμβουλος του πρωθυπουργού και νυν υφυπουργός Ενέργειας Νίκος Τσάφος, θα μπορούσε να εντάξει στο ενεργειακό της ισοζύγιο την πυρηνική ενέργεια με δύο τρόπους: είτε μέσω μακροπρόθεσμης συμφωνίας με κάποια διασυνδεδεμένη αγορά όπως είναι η Βουλγαρία ή η Ρουμανία, ώστε η ενέργεια να μπορεί να μεταφέρεται ως ενέργεια εξισορρόπησης, είτε με την εγκατάσταση μικρών πυρηνικών αντιδραστήρων εντός της χώρας. Αξιοσημείωτες είναι και οι αναφορές του πρωθυπουργού χθες σχετικά με την πράσινη συμφωνία της Ε.Ε. «Πιστεύω ότι κινούμαστε στο σωστό επίπεδο, θέλω να είμαστε φιλόδοξοι, πλην όμως ρεαλιστές», είπε.
Για ρεαλισμό έκανε λόγο νωρίτερα από το βήμα του ίδιου συνεδρίου και ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου, μιλώντας για το σχέδιο της Κομισιόν πλήρους παύσης των ρωσικών ροών αερίου έως το 2027. Στηρίζουμε τον ευρωπαϊκό στόχο για πλήρη απεξάρτηση από τη Ρωσία, αλλά αυτό πρέπει να γίνει με ένα ρεαλιστικό τρόπο που δεν θα οδηγήσει σε αύξηση τιμών, είπε ο υπουργός.
Τα δίκτυα φυσικού αερίου και ο ρόλος της ελληνικής ναυτιλίας
Οι προκλήσεις της ενεργειακής μετάβασης, οι προτεραιότητες αλλά και τα νέα δεδομένα στον ενεργειακό τομέα εν μέσω γεωπολιτικών ανακατατάξεων, είναι ορισμένα από τα ζητήματα που έθιξαν ομιλητές κατά τη χθεσινή δεύτερη ημέρα του συνεδρίου «Financial Times and Kathimerini Energy Transition Summit: East Med & South East Europe». To συνέδριο συνδιοργάνωσαν στην Αθήνα οι Financial Times και η «Καθημερινή».
«Η Ουκρανία είναι ένας βιώσιμος αλλά και αξιόπιστος εταίρος για την Ε.Ε. Χρησιμοποιούμε το δίκτυό μας σήμερα και αυξάνουμε τη δυναμικότητά μας, περίπου στα επίπεδα που είχαμε προπολεμικά», τόνισε από την πλευρά του ο Μίκολα Κολίσνικ, αναπληρωτής υπουργός Ενέργειας της Ουκρανίας. Ερωτηθείς, από τον Κωνσταντίνο Φίλη, αρθρογράφο της «Καθημερινής» και διευθυντή Ερευνών στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων, ποια μπορεί να είναι μεταπολεμικά η προσφορά της Ουκρανίας στην ανθεκτικότητα αλλά και στην ενεργειακή μετάβαση και ασφάλεια, ο κ. Κολίσνικ πρόβαλε μια διαφάνεια που έδειχνε τον κάθετο διάδρομο μεταφοράς αερίου από την Ελλάδα έως την Ουκρανία.
«Να πώς μπορούμε να προμηθευόμαστε με αποδοτικό τρόπο φυσικό αέριο από την Ελλάδα με τιμή που θα είναι ανταγωνιστική έναντι άλλων πηγών, για παράδειγμα της Βαλτικής. Το ενεργειακό μας μείγμα ήδη χάρη στις πρωτοβουλίες που έχουμε πάρει για την αποθήκευση, είναι σε πολύ πλεονεκτική θέση. Η απάντησή μου λοιπόν είναι σαφής. Μπορούμε να ενσωματώσουμε την καινούργια υποδομή μας στο ευρωπαϊκό σύστημα, με τρόπο που να μπορεί να ωφελήσει όλη την Ευρώπη», επεσήμανε μεταξύ άλλων.
Οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις επιφέρουν ριζικές αλλαγές στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη.
Νωρίτερα, ο υπουργός Εξωτερικών της Ουγγαρίας, Πέτερ Σιάρτο, εξέφρασε την άποψη ότι η Ρωσία παραμένει ο πιο αξιόπιστος προμηθευτής ενέργειας για την Ουγγαρία και πως δεν είναι διατεθειμένη να θυσιάσει την ενεργειακή της ασφάλεια για πολιτικές σκοπιμότητες. «Η απόφαση να είναι και να παραμένει η Ρωσία ο πιο αξιόπιστος ενεργειακός προμηθευτής για την Ουγγαρία, βασίζεται σε εμπειρικά δεδομένα και όχι σε πολιτικές προτιμήσεις», ξεκαθάρισε ο κ. Σιάρτο.
Εξήγησε βέβαια ότι η προηγούμενη συμφωνία με αμερικανικό προμηθευτή για εισαγωγή αερίου από τη Ρουμανία κατέρρευσε, λόγω αποχώρησης των επενδυτών. Σημείωσε ακόμη ότι η πρωτοβουλία RePower EU, που έχει ως στόχο τη μείωση της εξάρτησης από τη ρωσική ενέργεια, απειλεί την ενεργειακή ασφάλεια της Ουγγαρίας.
Από την πλευρά της, η υπουργός για το Κλίμα της Μ. Βρετανίας Κέρι Μακάθι (Kerry McCarthy) ανέφερε ότι –όπως και οι χώρες των Βαλκανίων– η χώρα της, η οποία δεν είναι πλέον μέλος της Ε.Ε. ενδιαφέρεται για την ενεργειακή συνεργασία με την Ε.Ε. με στόχο να κρατηθεί ζωντανός ο στόχος του περιορισμού της αύξησης της θερμοκρασίας στον 1,5 βαθμό.
Στις νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζει και η ελληνική ναυτιλία, αναφέρθηκε ο Βασίλης Κικίλιας, υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής. «Εάν λάβουμε υπόψη πως το 90% του παγκόσμιου εμπορίου εκτελείται διά θαλάσσης, οι Ελληνες πλοιοκτήτες ελέγχουν το 20% του παγκόσμιου στόλου και μάλιστα ένα στα τρία δεξαμενόπλοια είναι ελληνικά και συνολικά αντιστοιχούν στο 60% του ευρωπαϊκού στόλου. Είναι προφανές ότι τα αριθμητικά αυτά στοιχεία αποδεικνύουν πως έχουμε έναν άσο στο μανίκι», τόνισε.
Πού κολλάει η ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης – Κύπρου
Αναβιώνει η διαμάχη Ελλάδας – Κύπρου για το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης GSI με επίμαχο σημείο αυτή τη φορά όχι το πώς θα προχωρήσει, αλλά το ποιος θα πληρώσει τον λογαριασμό και το εάν αυτός θα πρέπει να συνεχίσει να αυξάνεται, όσο το έργο παραμένει αβέβαιο. Ο ΑΔΜΗΕ που έχει καταβάλει μέχρι στιγμής πάνω από 250 εκατ. για το έργο, θέτει πιεστικά το ζήτημα της ανάκτησής τους από τους καταναλωτές, χαρακτηρίζοντάς το ως κρίσιμης σημασίας για τη συνέχιση της χρηματοδότησής του και της απρόσκοπτης υλοποίησής του.
Ο αντιπρόεδρος μάλιστα του ΑΔΜΗΕ Γιάννης Μάργαρης μιλώντας χθες στο συνέδριο «Financial Times and Kathimerini Energy Transition Summit: East Med & South East Europe», συνέδεσε τη μη ανάκτηση των δαπανών με την παύση εργασιών της παραγωγής του υποβρύχιου καλωδίου από τη Nexans επιρρίπτοντας εμμέσως πλην σαφώς ευθύνες σε μια τέτοια εξέλιξη στις Ρυθμιστικές Αρχές Ελλάδας και Κύπρου που πρέπει να τις εγκρίνουν με τις αποφάσεις τους.
Τα πυρά του ΑΔΜΗΕ στρέφονται ουσιαστικά κατά της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας της Κύπρου (ΡΑΕΚ) η οποία δεν έχει εγκρίνει τις προτεινόμενες από τον ΑΔΜΗΕ δαπάνες μέχρι και το 2025, ζητώντας πρόσθετα στοιχεία πιστοποίησής τους από τον Διαχειριστή. Εάν η ΡΑΕΚ επιμείνει στην άρνησή της προκύπτει ένα μείζον θέμα σχετικά με το ποιος θα καλύψει τις δαπάνες που αναλογούν στην Κύπρο και που καλύπτουν το 63% του συνόλου έναντι 37% που αναλογούν στην Ελλάδα.
Δεν είναι σωστό να δανείζεσαι για ένα έργο που δεν έχει «ξεκλειδώσει» και συνεχίζει να έχει σοβαρά εμπόδια, υποστηρίζει η Λευκωσία.
Και ενώ ο ΑΔΜΗΕ εμφανίζει το ζήτημα της ανάκτησης των δαπανών ως το μοναδικό πρόβλημα αυτή τη στιγμή που στέκεται εμπόδιο στην υλοποίηση του έργου, για την κυπριακή πλευρά το ζήτημα είναι γεωπολιτικό και δεν θα πρέπει ο Διαχειριστής να συνεχίζει να δαπανά χρήματα που θα πρέπει να τα πληρώσουν οι καταναλωτές εάν δεν αρθεί αυτό το εμπόδιο. «Για να πληρώνει κάποιος θα πρέπει να υπάρχει έργο εν εξελίξει. Ο Great Sea Interconnector είναι ένα ευρωπαϊκό έργο, που όμως δεν προχωράει και δεν είναι ορθός τρόπος λειτουργίας να δανείζεσαι για ένα έργο που δεν έχει “ξεκλειδώσει” και συνεχίζει να έχει σοβαρά εμπόδια», δηλώνει αξιωματούχος της κυπριακής κυβέρνησης.
Για τον ΑΔΜΗΕ, σύμφωνα με τα όσα είπε ο κ. Μάργαρης το πρόβλημα που υπάρχει αυτή τη στιγμή είναι ότι δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί το ρυθμιστικό πλαίσιο, από τους Ρυθμιστές Ελλάδας και Κύπρου, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να ανακτηθούν τα άνω των 250 εκατ. ευρώ που έχουν δαπανηθεί για το έργο. Αυτό μας έχει οδηγήσει στο να μην μπορούμε να προχωρήσουμε στα επόμενα στάδια χρηματοδότησης του έργου, γιατί δεν μπορείς να δανειστείς από μια τράπεζα όταν ένα έργο δεν έχει έσοδο, είπε ο κ. Μάργαρης.
Ερωτηθείς για τις έρευνες βυθού, επιδίωξε να υποβαθμίσει το πρόβλημα που έχει προκύψει. «Εμείς αναμένουμε από την ελληνική κυβέρνηση να βγουν οι άδειες στον κατάλληλο χρόνο, όπως έχει πει, και δεν έχουμε αυτή τη στιγμή κάποιο πρόβλημα».
