Οταν η Κίνα ίδρυσε την Ασιατική Τράπεζα Υποδομών και Επενδύσεων (AIIB) πριν από μία δεκαετία, η Ουάσιγκτον προειδοποίησε ότι ο νέος δανειστής θα χρησιμεύσει ως διπλωματικό εργαλείο της Λαϊκής Δημοκρατίας και δεν θα ανταποκριθεί στα πρότυπα που τηρούν κορυφαία ιδρύματα υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα. Η πρόβλεψη αποδείχθηκε ανακριβής.
Ο οργανισμός με έδρα το Πεκίνο έχει καθιερωθεί ως ένας αξιόπιστος, συνεργατικός, επικεντρωμένος στο κλίμα δανειστής. Καθώς ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ χλευάζει την υπερθέρμανση του πλανήτη και διστάζει να συνεργαστεί με πολυμερείς φορείς, η νέα πρόεδρος της ΑIIB Ζου Ζιαγί μπορεί να χρειαστεί να κάνει επανεκκίνηση. Ο Ζιν Λικούν, ο απερχόμενος επικεφαλής της τράπεζας, κατάφερε να δημιουργήσει έναν «λιτό, καθαρό και πράσινο» θεσμό. Από την ίδρυσή της το 2016, η AIIB –με κεφάλαιο 100 δισ. δολάρια– έχει εγκρίνει χρηματοδότηση ύψους 67 δισ. δολαρίων σε 39 χώρες. Μεταξύ των 345 έργων της, έχει χρηματοδοτήσει τρεις ηλιακούς σταθμούς στο Ουζμπεκιστάν, 7.000 χιλιόμετρα αγροτικών δρόμων στην Ακτή Ελεφαντοστού και τηλεπικοινωνιακούς δορυφόρους στην Ινδονησία.
Διαθέτει πιστοληπτική αξιολόγηση τριπλού ΑΑΑ, ενώ το 67% των δανείων της συμβάλλει στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και στη διαχείριση κινδύνων. Αν και μικρότερη από τους παγκόσμιους ομολόγους της, η AIIB σχεδιάζει να διαθέσει τουλάχιστον άλλα 75 δισ. δολάρια έως το 2030.
Ενώ οι αναπτυσσόμενες χώρες κατέχουν την πλειοψηφία των μετοχών της AIIB, πολλές προηγμένες οικονομίες –συμπεριλαμβανομένων του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Αυστραλίας– υπέγραψαν επίσης παρά τις προειδοποιήσεις της Ουάσιγκτον. Οι 110 μέτοχοί της την καθιστούν τον δεύτερο μεγαλύτερο πολυμερή δανειστή στον κόσμο σε μέλη, μετά την Παγκόσμια Τράπεζα.
Το κρίσιμο είναι ότι η AIIB φαίνεται ως μια πιο διαφανής εναλλακτική λύση σε σχέση με την Τράπεζα Ανάπτυξης της Κίνας και την Τράπεζα Εξαγωγών-Εισαγωγών της Κίνας, δύο από τις κορυφαίες τράπεζες της χώρας, οι οποίες έχουν δεσμευθεί για πάνω από 470 δισ. δολάρια σε χρηματοδότηση στο εξωτερικό. Αυτοί οι δανειστές είναι βαθιά συνδεδεμένοι με την πρωτοβουλία υποδομών του Πεκίνου «Μια Ζώνη, Ενας Δρόμος», η οποία έχει επικριθεί για τη δημιουργία παγίδων χρέους.
Ισως το πιο εκπληκτικό είναι ότι η AIIB έχει επίσης δημιουργήσει μια ευπρόσδεκτη γέφυρα μεταξύ δύο μεγάλων ασιατικών χωρών που συχνά βρίσκονται σε διαμάχη. Παρά τις περιοδικές συνοριακές συγκρούσεις και την επιβολή εμποδίων στις κινεζικές επενδύσεις, η Ινδία παραμένει τόσο ο δεύτερος μεγαλύτερος μέτοχος της τράπεζας όσο και ο μεγαλύτερος δικαιούχος της. Αυτή η διαρκής δέσμευση υπογραμμίζει την ικανότητα του ιδρύματος να ξεπερνάει τις γεωπολιτικές εντάσεις.
Η Nότια Ασία αντιπροσώπευε το 37% των εσόδων της τράπεζας ύψους 1,57 δισ. δολαρίων από δάνεια και εγγυήσεις το 2024. Η AIIB έχει βοηθήσει στη χρηματοδότηση του Metro Rail της Τσενάι, του Orbital Rail Corridor στη Χαριάνα, που μειώνει την κυκλοφοριακή συμφόρηση γύρω από την πρωτεύουσα, και ενός τεράστιου ηλιακού έργου που υποστηρίζεται από την Enel Power στην έρημο Thar της Ινδίας στο Ρατζαστάν. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι η AIIB είναι τέλεια.
Οι επικριτές της λένε ότι δεν αντιμετωπίζει τα παράπονα από τις χώρες δανειολήπτριες, ιδίως σχετικά με τα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και τα πρότυπα διακυβέρνησης. Αν ο στόχος της Κίνας όμως ήταν να δημιουργήσει έναν πολυμερή θεσμό, για να δείξει σε άλλες χώρες ότι θα μπορούσε να είναι ένας αξιόπιστος παγκόσμιος εταίρος, η AIIB τα έχει καταφέρει.
Η πρόκληση που θα αντιμετωπίσει η νέα πρόεδρος θα είναι να διατηρήσει αυτή την αξιοπιστία, καθώς οι κλιματικοί στόχοι συγκρούονται με τις ενεργειακές απαιτήσεις και η πολυμέρεια κλονίζεται.
