Στα συνταξιοδοτικά ταμεία, μια ιδιαίτερα ελκυστική πηγή κεφαλαίου, στρέφονται όλο και περισσότερο οι κυβερνήσεις ανά τον κόσμο, καθώς κλιμακώνονται οι δημοσιονομικές πιέσεις από το δημογραφικό και τα χρέη της πανδημίας.
Από το 2003 τα περιουσιακά στοιχεία στα συνταξιοδοτικά ταμεία των χωρών του ΟΟΣΑ έχουν τριπλασιαστεί, αγγίζοντας τα 63,1 τρισ. δολάρια το 2024. Η εκρηκτική αυτή ανάπτυξη έχει τραβήξει την προσοχή της πολιτικής σκηνής, σε μια περίοδο που οι περισσότερες χώρες εμφανίζουν υψηλά επίπεδα χρέους.
Βέβαια, αν με κυβερνητική παρέμβαση ζητηθούν υπέρμετρες εγχώριες επενδύσεις από τα συνταξιοδοτικά ταμεία, τότε είναι πιθανό να προκύψουν προβλήματα, καθώς θα διαταραχθεί η ισορροπία ρίσκου και απόδοσης που έχουν υπολογίσει οι διαχειριστές τους. «Είναι μια περίοδος που τα συνταξιοδοτικά ταμεία έχουν γίνει πολύ μεγάλα και οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες. Γίνεται όλο και πιο δελεαστικό για τις κυβερνήσεις να σκεφθούν: ίσως μπορώ να τα ανακατευθύνω προς άλλους στόχους πολιτικής», είπε χαρακτηριστικά στο CNBC ο Σεμπάστιαν Μπετερμιέρ, επικεφαλής του International Centre for Pension Management (ICPM).
Στο μεταξύ, το παγκόσμιο χρέος παραμένει κοντά σε ιστορικά υψηλά, ξεπερνώντας το 235% του παγκόσμιου ΑΕΠ, σύμφωνα με το ΔΝΤ. Το έλλειμμα σχετίζεται κατά κύριο λόγο με κόστη της πανδημίας, όπως οι επιδοτήσεις και διάφορα κοινωνικά προγράμματα, καθώς και με τους τόκους εξυπηρέτησης χρέους. Σύμφωνα με τον Μπετερμιέρ, οι κυβερνήσεις εξετάζουν όλο και περισσότερο τη χρήση πολιτικών κινήτρων και εντολών για να ανακατευθύνουν τις αποταμιεύσεις προς εθνικούς στόχους. Ο ίδιος συμπλήρωσε ότι αυτή η τάση είναι ήδη ορατή στον Καναδά, στη Βρετανία, στην Ευρώπη, στην Αυστραλία και αλλού.
Από το 2003 τα περιουσιακά στοιχεία των ταμείων στις χώρες του ΟΟΣΑ έχουν τριπλασιαστεί, αγγίζοντας τα 63,1 τρισ. δολάρια το 2024.
Ενδεικτικά, ο υπουργός Οικονομικών της Αυστραλίας Τζιμ Τσάλμερς πρότεινε περισσότερες επενδύσεις από το συνταξιοδοτικό ταμείο της χώρας –συνολικής αξίας 4,3 τρισ. δολαρίων– προς τις εγχώριες υποδομές και σε σπίτια. Επίσης, τον Απρίλιο μια ομάδα βουλευτών από το κυβερνών κόμμα της Ιαπωνίας ζήτησε από το κορυφαίο συνταξιοδοτικό ταμείο της χώρας να αυξήσει τις επενδύσεις του σε ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια προς τα venture capital. Αντίστοιχες προτροπές έχουν κάνει και οι κυβερνήσεις στη Βρετανία και στη Μαλαισία, ζητώντας μεγαλύτερες επενδύσεις σε εθνικές προτεραιότητες, όπως οι υποδομές και οι ταχέως αναπτυσσόμενες εταιρείες.
Η πολιτικοποίηση του επενδυτικού κλίματος προβληματίζει ορισμένους αναλυτές, καθώς οι κυβερνητικές παρεμβάσεις μπορεί να οδηγήσουν σε μειωμένη διαφοροποίηση των επενδυτικών χαρτοφυλακίων ή υπερβολική έκθεση ενός συνταξιοδοτικού ταμείου στα εγχώρια οικονομικά ρίσκα. Επίσης, οι επενδυτικές αποφάσεις θα μπορούσαν να μετατραπούν σε πολιτικές αποφάσεις, τονώνοντας ντόπιες βιομηχανίες, χρηματοδοτώντας κρατικά έργα ή στηρίζοντας εφήμερους πολιτικούς στόχους.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του συνταξιοδοτικού ταμείου της Νότιας Κορέας από το 2015, όταν καθόρισε –ως ο μεγαλύτερος μέτοχος στη Samsung C&T– την ψήφο υπέρ μιας αμφιλεγόμενης συγχώνευσης με την Cheil Industries. Αυτή η συμφωνία, η οποία θεωρήθηκε κρίσιμη για τη διασφάλιση του οικογενειακού ελέγχου στην αυτοκρατορία της Samsung, δέχθηκε έντονες αντιδράσεις από τους μετόχους μειοψηφίας, οι οποίοι υποστήριζαν ότι οι μετοχές της C&T ήταν υποτιμημένες. Οι έρευνες που έγιναν εκ των υστέρων έδειξαν ότι οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι άσκησαν πίεση στο συνταξιοδοτικό ταμείο να στηρίξει τη συγχώνευση. Το μερίδιο του ταμείου έχασε στη συνέχεια εκατοντάδες δισεκατομμύρια σε αξία.
«Σπας ένα σύστημα, το οποίο οδήγησε σε αυτή την προσεκτική ρύθμιση ρίσκου και απόδοσης, που είναι αναγκαία ώστε το σύστημα του συνταξιοδοτικού ταμείου να λειτουργήσει στ’ αλήθεια σε βάθος χρόνου», είπε ο Μπετερμιέρ.
«Είναι κρίσιμο η κοινότητα να έχει μακροπρόθεσμη εμπιστοσύνη στο συνταξιοδοτικό σύστημά της», σύμφωνα με σχετική έκθεση της Mercer. «Δεν βοηθάει όταν οι κυβερνήσεις, είτε σκόπιμα είτε τυχαία, αυξάνουν τη μεταβλητότητα των τιμών στις κεφαλαιαγορές ή περιορίζουν το φάσμα των επενδύσεων που είναι διαθέσιμες στα συνταξιοδοτικά ταμεία».
