«Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέφρασε στην Κομισιόν την ανησυχία του ότι οι υπερβολικά πολύπλοκες διαδικασίες του Ταμείου Ανάκαμψης ενέχουν τον κίνδυνο να αποκλείσουν τις ΜμΕ», τονίζει στην «Κ» ο Ζίγκφριντ Μουρεσάν, αντιπρόεδρος της Επιτροπής Προϋπολογισμού και εισηγητής για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Eνωσης. Σημειώνει δε ότι τα περιθώρια του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού για το 2026 είναι «πολύ περιορισμένα».
Ο Ρουμάνος ευρωβουλευτής, ο οποίος είναι και αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, καλεί σε κοινές ευρωπαϊκές επενδύσεις στην άμυνα ως απαραίτητες για την αποφυγή επικαλύψεων και την επίτευξη εξοικονομήσεων από τα κράτη-μέλη, υπογραμμίζοντας ότι οι αυξημένες ανάγκες για δαπάνες δεν θα πρέπει να λειτουργήσουν σε βάρος παραδοσιακών τομέων όπως η γεωργία, ούτε να αυξήσουν κι άλλο τα δημόσια χρέη των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων.
Ο Μουρεσάν «βλέπει» στο μεταξύ θετικό αντίκτυπο του Ταμείου Ανάκαμψης στην Ελλάδα, «μέσα από μεταρρυθμίσεις στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, την επέκταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την ανάπτυξη γρήγορων ευρυζωνικών συνδέσεων και τεχνολογίας 5G, καθώς και τις πολιτικές για την αγορά εργασίας και τον τομέα της υγείας».
Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά και οι προτεραιότητες του προϋπολογισμού της Ε.Ε. για το 2026;
Τα περιθώρια για το 2026 είναι πολύ περιορισμένα. Θα έλεγα ότι αξιοποιούμε στο έπακρο τους περιορισμένους πόρους που έχουμε στη διάθεσή μας. Πρόκειται για τον προϋπολογισμό ενός έτους που πλησιάζει στο τέλος του τρέχοντος Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου και μπορούμε ήδη να δούμε τις συνέπειες ορισμένων λαθών που έγιναν κατά τον σχεδιασμό του πλαισίου, όπως η έλλειψη επαρκών περιθωρίων και αποθεματικών, με αποτέλεσμα να μην ανταποκρινόμαστε αποτελεσματικά σε περιόδους κρίσης. Επομένως, πρέπει να αντλήσουμε διδάγματα για το μέλλον. Στη θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η οποία υιοθετήθηκε την περασμένη εβδομάδα από την ολομέλεια πριν από τις τελικές διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υποστηρίξαμε την ισχυρή χρηματοδότηση για τους νέους αγρότες, τους φοιτητές που συμμετέχουν στο πρόγραμμα Erasmus, τον μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη», τον Frontex, τη Eurojust, την Ουκρανία, την πολιτική γειτονίας και τη στρατιωτική κινητικότητα. Αυτοί είναι οι τομείς στους οποίους μπορούμε να κάνουμε πραγματική διαφορά κατά τη διαπραγμάτευση των ετήσιων προϋπολογισμών της Ε.Ε. Οι μεγάλες εθνικές πιστώσεις για τα γεωργικά ταμεία και τα ταμεία συνοχής καθορίζονται κατά την έγκριση του επταετούς Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου, γι’ αυτό και είναι πολύ σημαντικό να εξασφαλιστεί επαρκής χρηματοδότηση για αυτές τις προτεραιότητες –γεωργία και συνοχή– τώρα, καθώς ξεκινάμε τις διαπραγματεύσεις για την περίοδο 2028-2034.
Στον τομέα της Αμυνας ειδικοί τονίζουν ότι ακόμη πιο σημαντικό στοιχείο από το ύψος των πόρων είναι η επίτευξη συνεργειών ανάμεσα στα κράτη-μέλη, είτε αυτές αφορούν κοινούς χρηματοδοτικούς μηχανισμούς είτε κοινά αμυντικά projects. Ποια είναι η γνώμη σας και σε ποιον βαθμό σημειώνονται βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση;
Στην έκθεση ιδίας πρωτοβουλίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, την οποία συντόνισα ως επικεφαλής εισηγητής και η οποία εγκρίθηκε φέτος, καταστήσαμε απολύτως σαφές ότι υπάρχει ανάγκη να προχωρήσουμε προς μια πραγματική Αμυντική Ενωση, μια Ενωση που λειτουργεί σε συντονισμό με το ΝΑΤΟ και σέβεται πλήρως τις δεσμεύσεις ουδετερότητας των επιμέρους κρατών-μελών. Οι κοινές επενδύσεις στην άμυνα σε επίπεδο Ε.Ε. είναι απαραίτητες για την αποτελεσματικότερη δαπάνη των κονδυλίων, την αποφυγή επικαλύψεων και την επίτευξη σημαντικών εξοικονομήσεων για τα κράτη-μέλη. Ενώ ο προϋπολογισμός της Ε.Ε. από μόνος του δεν μπορεί να καλύψει το κενό χρηματοδότησης της άμυνας, εξακολουθεί να έχει σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει και η άμυνα θα είναι μία από τις βασικές προτεραιότητες του επόμενου ΠΔΠ. Ωστόσο, πριν τεθεί σε ισχύ το επόμενο ΠΔΠ το 2028 με αυξημένη χρηματοδότηση για την άμυνα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εισήγαγε το προσωρινό εργαλείο επενδύσεων στον τομέα που ονομάζεται Σχέδιο REaRM. Στόχος του είναι να κινητοποιήσει πάνω από 800 δισ. ευρώ σε αμυντικές δαπάνες, επιτρέποντας μεγαλύτερη εθνική δημοσιονομική ευελιξία. Το σχέδιο περιλαμβάνει επίσης ένα μέσο δανεισμού 150 δισ. ευρώ (SAFE) για κοινές προμήθειες, την πιθανή ανακατανομή των ταμείων συνοχής και την αυξημένη υποστήριξη από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Πώς επιδρά στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για τον προϋπολογισμό της Ε.Ε. το πολιτικό κλίμα που διαμορφώνεται στην Ευρώπη; Αναφέρομαι στην άνοδο των λεγόμενων αντισυστημικών δυνάμεων, οι οποίες μάλλον πιέζουν για λιγότερη παρά περισσότερη Ευρώπη.
Αν εξετάσουμε τις αντιευρωπαϊκές ομάδες εντός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, είναι σαφές ότι δεν έχουν τη δύναμη να επηρεάσουν τις διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό. Είναι απομονωμένες, δεν προσφέρουν πραγματικές λύσεις και δεν μπορούν να αποδυναμώσουν την ευρεία φιλοευρωπαϊκή πλειοψηφία που υπάρχει στο Κοινοβούλιο. Ολοι έχουμε δει πώς προσπάθησαν –και απέτυχαν, αρκετά ντροπιαστικά– με τις τρεις προτάσεις μομφής κατά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι οποίες όλες απορρίφθηκαν από μεγάλες πλειοψηφίες. Οσο για τις αντιευρωπαϊκές δυνάμεις εντός των κρατών-μελών, μερικές στην αντιπολίτευση και πολύ λίγες εντός κυβερνητικών συνασπισμών, θα έλεγα ότι ευδοκιμούν μόνο σε μια διχασμένη Ευρώπη. Εάν η υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ενωση παραμείνει ενωμένη στην αναγνώριση ότι χρειαζόμαστε περισσότερους πόρους για να αντιμετωπίσουμε τόσο τις παραδοσιακές μας προτεραιότητες, όπως η γεωργία και η συνοχή, όσο και τις νεότερες προτεραιότητές μας, όπως η ανταγωνιστικότητα και η άμυνα, τότε οι αντιευρωπαϊκές φωνές δεν θα έχουν καμία δύναμη να επηρεάσουν το αποτέλεσμα.
Από τη μία, η ανάγκη για αύξηση δαπανών που θα υποστηρίξουν τη λεγόμενη στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης. Από την άλλη, η παράμετρος της δημοσιονομικής ασφάλειας, σε μια φάση υψηλών κρατικών χρεών. Λαμβάνει υπόψη ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός τη δημοσιονομική παράμετρο;
Ολοι θέλουμε η Ευρώπη να κάνει περισσότερα –τόσο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όσο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι εθνικές κυβερνήσεις– ιδίως στους τομείς της ανταγωνιστικότητας, της ασφάλειας και της άμυνας. Ωστόσο, αυτό δεν πρέπει να γίνει εις βάρος των παραδοσιακών πολιτικών, όπως η γεωργία και η συνοχή, ούτε πρέπει να επιτευχθεί αυξάνοντας το δημοσιονομικό βάρος στους πολίτες ή το δημόσιο χρέος των κρατών-μελών. Η πιο αποτελεσματική λύση, σε αυτή την περίπτωση, είναι η εισαγωγή νέων ιδίων πόρων. Αυτοί θα παρείχαν προβλέψιμη χρηματοδότηση για τις προτεραιότητες της Ε.Ε. και θα διασφάλιζαν τη δημοσιονομική σταθερότητα, χωρίς να προσθέτουν στο δημοσιονομικό βάρος των κρατών-μελών και των πολιτών τους. Για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αυτός ακριβώς είναι ο λόγος για τον οποίο η εισαγωγή νέων ιδίων πόρων αποτελεί βασική προτεραιότητα στις τρέχουσες διαπραγματεύσεις για το επόμενο ΠΔΠ.
Η Ελλάδα είναι αναλογικά από τους μεγαλύτερους δικαιούχους του ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης. Ωστόσο, ασκείται η κριτική ότι τα χρήματα πηγαίνουν σε συγκεκριμένο αριθμό μεγάλων επιχειρήσεων και δεν συμπεριλαμβάνουν επαρκώς τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις ή τομείς που αφορούν υποδομές της καθημερινότητας. Ενδεχομένως αποτελεί αυτό ευρύτερα χαρακτηριστικό της δομής του Ταμείου Ανάκαμψης ανά την Ευρώπη. Αφουγκράζεστε αυτή την κριτική;
Η περιορισμένη πρόσβαση στα κεφάλαια Ανάκαμψης για μικρότερους δικαιούχους, όπως οι ΜμΕ, ήταν πράγματι μια καταγεγραμμένη –ευρύτερα ευρωπαϊκή– εμπειρία με τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF). Ωστόσο, είναι σημαντικό να υπογραμμιστεί ότι ο RRF ήταν ένα εντελώς νέο μέσο, που δημιουργήθηκε ως απάντηση σε μια άνευ προηγουμένου κρίση. Αναπόφευκτα, αυτό σήμαινε ότι υπήρχαν προκλήσεις στην αρχική του εφαρμογή, καθώς τόσο η Επιτροπή όσο και τα κράτη-μέλη χρειάζονταν χρόνο για να προσαρμοστούν. Παρ’ όλα αυτά, η κυβέρνηση της Ελλάδας, με επικεφαλής τον πρωθυπουργό Μητσοτάκη, ενήργησε γρήγορα στην εφαρμογή του RRF, και ήταν από τις πρώτες που υπέβαλαν το εθνικό τους σχέδιο και εξασφάλισαν ένα από τα μεγαλύτερα μερίδια χρηματοδότησης, κάτι που από μόνο του αποτελεί σημαντικό επίτευγμα. Στην τελευταία έκθεση εφαρμογής, στην οποία διετέλεσα εισηγητής, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέφρασε ανησυχίες σχετικά με αυτές τις προκλήσεις και κάλεσε την Επιτροπή να απλοποιήσει τις διαδικασίες για τις ΜμΕ. Τονίσαμε ότι οι υπερβολικά πολύπλοκες διαδικασίες ενέχουν τον κίνδυνο να αποκλείσουν τις ΜμΕ, όπως και τις ΜΚΟ. Ως εκ τούτου, παροτρύναμε την Επιτροπή να απλοποιήσει τόσο τις απαιτήσεις υποβολής αιτήσεων όσο και τις απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων, ώστε οι τελικοί δικαιούχοι, ιδίως οι μικρότεροι, να έχουν πρόσβαση στα κεφάλαια πιο άμεσα.
Οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης συνοδεύονται από την υποχρέωση για μεταρρυθμίσεις. Ποιες είναι οι μεταρρυθμίσεις που αφήνει πίσω του το Ταμείο Ανάκαμψης στην Ελλάδα; Και είναι μεταρρυθμίσεις που αλλάζουν το παραγωγικό μοντέλο της χώρας; Με ποιους τρόπους;
Το Ταμείο Ανάκαμψης πρόκειται να αφήσει πίσω τους βασικές μεταρρυθμίσεις που θα βοηθήσουν την Ελλάδα να εκσυγχρονιστεί, να ενισχύσει τους θεσμούς της και να γίνει πιο ανθεκτική απέναντι σε πιθανές κρίσεις. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις περιλαμβάνουν μέτρα για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, την ανάπτυξη του τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την ανάπτυξη γρήγορων ευρυζωνικών συνδέσεων και τεχνολογίας 5G, καθώς και τη μεταρρύθμιση των πολιτικών για την αγορά εργασίας και την ενίσχυση του τομέα της υγείας.
*Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προτείνει συνολικό προϋπολογισμό ύψους 193,9 δισ. ευρώ ενόψει των διαπραγματεύσεων με τις κυβερνήσεις της Ε.Ε., προσθέτοντας 597,8 εκατ. ευρώ στην πρόταση της Κομισιόν. «Ο ετήσιος προϋπολογισμός της Ε.Ε., ο οποίος εξυπηρετεί 27 χώρες και 450 εκατ. Ευρωπαίους, είναι σχετικά μικρός –κατά μέσο όρο 160-200 δισ. ευρώ ετησίως την περίοδο 2021-27. Αυτό το ποσό είναι συγκρίσιμο με τον εθνικό προϋπολογισμό της Πολωνίας, ο οποίος εξυπηρετεί 39 εκατ. ανθρώπους, ή το ισοδύναμο του 30% του προϋπολογισμού της Γερμανίας, ο οποίος εξυπηρετεί 84 εκατ. ανθρώπους», αναφέρεται στη θέση του Κοινοβουλίου.
