Αποκλεισμένοι από την παραδοσιακή αποταμίευση σε σκληρό νόμισμα, δολάριο ή ευρώ, οι Ρώσοι καταφεύγουν στον χρυσό τα τελευταία τέσσερα χρόνια, καθώς βλέπουν το πολύτιμο μέταλλο ως την καλύτερη δυνατή εναλλακτική για να διασφαλίσουν τον πλούτο τους και ταυτοχρόνως ως το ασφαλέστερο καταφύγιο.
Σύμφωνα με σχετική έρευνα της Al Banyan Tree Research, νεοφυούς που έχουν ιδρύσει αναλυτές χρηματοπιστωτικών και διαχειριστές κινδύνου, από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία οι Ρώσοι αγοράζουν χρυσό σε όποια μορφή τον βρουν, σε μπάρες, σε νομίσματα και σε κοσμήματα. Ο όγκος των αγορών αναμένεται να φτάσει φέτος στους 62,2 τόνους, σχεδόν 2 εκατ. ουγγιές, ενώ αν υπολογιστούν συνολικά οι αγορές από το 2022 και μετά φτάνει στους 282 τόνους.
Μετά την εισβολή στην Ουκρανία, δεν μπορούν να αποταμιεύσουν σε σκληρό νόμισμα, δολάριο ή ευρώ.
Σχολιάζοντας την εντυπωσιακή αυτή αλλαγή στις επενδυτικές συνήθειες του ρωσικού λαού, ο Ντμίτρι Καζάκοφ, αναλυτής της BCS Global Markets στη Μόσχα, επισημαίνει ότι «σε ατομικό επίπεδο οι άνθρωποι προτιμούσαν παραδοσιακά να επενδύουν σε ακίνητα ή σε ξένο νόμισμα, όμως μετά τις κυρώσεις και τους περιορισμούς που επιβλήθηκαν στη Ρωσία, τα νομίσματα δεν τους εξυπηρετούν τόσο για τη διασφάλιση των αποταμιεύσεών τους».
Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της Ρωσίας έχουν σε μεγάλο βαθμό καταργήσει τις καταθέσεις σε ευρώ και δολάρια, ενώ οι κυρώσεις της Δύσης έχουν καταστήσει εξαιρετικά δύσκολες τις διασυνοριακές συναλλαγές σε ευρώ και δολάρια. Οπως τονίζει ο Κοζακόφ, ο χρυσός αντιθέτως προσφέρει κάποιες διεξόδους στους Ρώσους, που ενδεχομένως να έχουν μεταφέρει στο εξωτερικό μέρος του χρυσού, χωρίς, ωστόσο, να μπορεί να εκτιμηθεί η ποσότητα. Η Ρωσία είναι δεύτερη χώρα στον κόσμο σε παραγωγή χρυσού και οι εξορύξεις υπερβαίνουν τους 300 τόνους ετησίως. Από το 2022, όμως, η Δύση απαγόρευσε την πώληση ρωσικού χρυσού στις αγορές της και δεν τον δέχεται ούτε η αγορά χρυσού του Λονδίνου, που θέτει τις παγκόσμιες προδιαγραφές χρυσού.
Αντιδρώντας στον αποκλεισμό του ρωσικού χρυσού, η Μόσχα κατήργησε τον ΦΠΑ στις λιανικές πωλήσεις χρυσού, προκειμένου να δώσει ώθηση στην εγχώρια ζήτηση για το μέταλλο και να στηρίξει τις ρωσικές εταιρείες ορυχείων που αναζητούσαν εναλλακτική αγορά αφού δεν μπορούσαν να εξαγάγουν τον χρυσό τους.
Στο μεταξύ, η Τράπεζα της Ρωσίας, που άλλοτε ήταν πρώτη στον κόσμο σε αγορές χρυσού, διέκοψε πλήρως τις αγορές το 2020 και στη συνέχεια άρχισε και πάλι να αγοράζει χρυσό το 2022. Τώρα τα διαθέσιμά της σε χρυσό βρίσκονται επί χρόνια στα ίδια επίπεδα, περίπου στα 75 εκατ. ουγγιές.
Εκτός από τους ιδιώτες Ρώσους, σε εκτεταμένες αγορές του πολύτιμου μετάλλου έχουν καταφύγει και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της Ρωσίας, που, σύμφωνα πάντα με την Al Banyan Tree Research, συγκεντρώνουν από κοινού 57,6 τόνους χρυσού με στοιχεία του Αυγούστου. Η στροφή της ρωσικής βιομηχανίας και αγοράς χρυσού στην εγχώρια ζήτηση υποδηλώνει πως ακόμη και αν η Δύση άρει ή τουλάχιστον χαλαρώσει τις κυρώσεις, η συμπεριφορά των καταναλωτών δεν πρόκειται να επιστρέψει στα προ του πολέμου δεδομένα, και μάλλον το ίδιο ισχύει και για τις κινήσεις στο παγκόσμιο εμπόριο χρυσού. Οπως υπογραμμίζει ο Κοζακόφ, «δεν προβλέπουμε πως μετά την άρση των κυρώσεων θα αρχίσουν όλοι να πουλούν χρυσό, καθώς θα παραμείνει για καιρό η καχυποψία προς το δολάριο και το ευρώ».
Η στρατηγική της Ινδίας
Το «πάγωμα» των διαθεσίμων και των περιουσιακών στοιχείων της Ρωσίας, εν τω μεταξύ, που αποφάσισε η Δύση μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, έχει εξωθήσει την Τράπεζα της Ινδίας σε επαναπατρισμό του χρυσού της υπό τον φόβο να υποστεί η χώρα αντίστοιχη μεταχείριση σε περίπτωση έντασης με την Ουάσιγκτον και γενικότερα με τον δυτικό κόσμο. Ετσι, στη διάρκεια των τελευταίων τεσσάρων ετών έχουν επαναπατριστεί περίπου 280 τόνοι χρυσού της Ινδίας και σήμερα η κεντρική τράπεζα της χώρας έχει συγκεντρώσει περισσότερο από το 65% του συνολικού χρυσού της στο εσωτερικό της χώρας.
Πρόκειται για σχεδόν τον διπλάσιο όγκο χρυσού από εκείνον που βρισκόταν εντός Ινδίας τον Σεπτέμβριο του 2022, όταν δεν υπερέβαινε το 38% του συνόλου. Η διαδικασία επιταχύνεται τελευταία, και μέσα στους πρώτους έξι μήνες του οικονομικού έτους που άρχισε τον Απρίλιο η Τράπεζα της Ινδίας επέστρεψαν στη χώρα σχεδόν 64 τόνοι χρυσού. Παραδοσιακά η Τράπεζα της Ινδίας διατηρεί τμήμα του χρυσού της στην Τράπεζα της Αγγλίας και στην Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών. Στα τέλη Σεπτεμβρίου, όμως, διατηρούσε 880 τόνους χρυσού, εκ των οποίων οι 576 τόνοι βρίσκονται στο εσωτερικό της χώρας και αποτελούν ιστορικό υψηλό ρεκόρ.
Η κεντρική τράπεζα έχει αποφύγει να δικαιολογήσει την επιλογή της και μόνον οικονομολόγοι της ινδικής τράπεζας Industrial Bank έχουν αρκεστεί να σχολιάσουν ότι «η χώρα έχει τη δυνατότητα να αποθηκεύσει τον χρυσό της, επομένως γιατί να μην τον φέρει πίσω;». Είναι, πάντως, ενδεικτική μιας αλλαγής στρατηγικής η απόφαση της Ινδίας να διαφοροποιήσει συνολικά τα διαθέσιμά της και μειώνει συστηματικά την έκθεσή της σε ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου.
