Εκατοντάδες τουρκικές επιχειρήσεις μεταφέρθηκαν πέρυσι στο κρατικό ταμείο εγγύησης καταθέσεων της Τουρκίας (TMSF), που σήμερα ελέγχει πλέον περισσότερες από 1.000 επιχειρήσεις και έχει εξελιχθεί σε μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες συμμετοχών της γειτονικής χώρας. Η συγκέντρωση αυτών των εταιρειών στον έλεγχο του κρατικού ταμείου είναι αποτέλεσμα της εκστρατείας κατά της διαφθοράς που έχει εξαπολύσει η τουρκική κυβέρνηση. Οπως όμως σχολιάζει σχετικό ρεπορτάζ των Financial Times, όλη αυτή η συγκέντρωση εταιρειών στα χέρια του κράτους έχει καλλιεργήσει υποψίες ότι πρόκειται για μια συστηματική αρπαγή περιουσιακών στοιχείων με κίνητρα αμιγώς πολιτικά.
Οι έρευνες και οι επιδρομές σε διάφορες εταιρείες έχουν προκαλέσει ανησυχία στον επιχειρηματικό κόσμο και έχουν δώσει λαβή σε θεωρίες σχετικές με τα κίνητρα αυτής της εκστρατείας, δεδομένου άλλωστε ότι το κυβερνών κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) έχει χρησιμοποιήσει στο παρελθόν το TMSF για να κατάσχει περιουσιακά στοιχεία των πολιτικών του αντιπάλων. Το TMSF ιδρύθηκε το 1983 ως μηχανισμός εγγύησης των καταθέσεων, αλλά έχει αποκτήσει διευρυμένες εξουσίες από το 2016 και την απόπειρα πραξικοπήματος κατά του Ερντογάν, που οδήγησε σε μαζικές συλλήψεις και διώξεις κατά δεκάδων χιλιάδων δημοσίων υπαλλήλων. Εκτοτε έχουν κατασχεθεί περισσότερες από 1.300 επιχειρήσεις, που κατηγορήθηκαν ότι είχαν συμμετάσχει στην απόπειρα και η κυβέρνηση ανέθεσε στο TMSF να πουλήσει τις επιχειρήσεις αυτές ή να ρευστοποιήσει τα περιουσιακά τους στοιχεία. Σύμφωνα με το TMSF, τουλάχιστον 600 από αυτές τις επιχειρήσεις έχουν επιστραφεί στους ιδιοκτήτες τους μετά την ολοκλήρωση των ανακρίσεων και των ερευνών και οι υπόλοιπες έχουν πουληθεί. Οι επικριτές της κυβέρνησης υποστηρίζουν ότι πουλήθηκαν σε συμμάχους της κυβέρνησης Ερντογάν και σε χαμηλές τιμές. Μιλώντας στη βρετανική εφημερίδα ο Μπερκ Εσεν, βοηθός καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Sabanci της Κωνσταντινούπολης, σημειώνει ότι «το ΑΚΡ έχει επανειλημμένως χρησιμοποιήσει το ταμείο εγγύησης καταθέσεων για να ρυθμίσει την οικονομία, αλλά και για να στρέψει πόρους προς όσες εταιρείες το υποστηρίζουν». Ο εν λόγω καθηγητής υποψιάζεται πως ίσως η κυβέρνηση Ερντογάν προσπαθεί τώρα να αλλάξει το τοπίο ως προς το ποιος ελέγχει την τουρκική οικονομία και να αναδιατάξει την επιχειρηματική δομή της χώρας.
Οι έρευνες, οι κατασχέσεις επιχειρήσεων και οι συλλήψεις που συχνά τις συνοδεύουν έχουν προκαλέσει ανησυχία στον τουρκικό επιχειρηματικό κόσμο.
Ανάμεσα στις επιχειρήσεις που έχει κατάσχει το TMSF τους τελευταίους 12 μήνες συγκαταλέγονται ο όμιλος Can Holding, η εταιρεία βιομηχανιών γυαλιού και ανθρακικού νατρίου Ciner Group και η μονάδα επεξεργασίας χρυσού της Κωνσταντινούπολης. Εχουν, έτσι, περιέλθει στον έλεγχο του TMSF 1.056 επιχειρήσεις, όταν ένα έτος νωρίτερα ήλεγχε 675. Καλύπτουν δε όλο το φάσμα της τουρκικής οικονομίας – από τα ΜΜΕ, τον τομέα των χρηματοπιστωτικών και της ενέργειας έως και την ποδοσφαιρική ομάδα Kasimpasa. Οι έρευνες, οι κατασχέσεις επιχειρήσεων και οι συλλήψεις που συχνά τις συνοδεύουν έχουν προκαλέσει ανησυχία στον επιχειρηματικό κόσμο της Τουρκίας και έχουν ενισχύσει τους φόβους για τα δικαιώματα ιδιοκτησίας των επιχειρηματιών, όπως και για την επιλεκτική εφαρμογή της νομοθεσίας από την τουρκική δικαιοσύνη. Συμβαίνουν, άλλωστε, σε μια συγκυρία ήδη αρνητική για τις τουρκικές επιχειρήσεις, καθώς η τουρκική οικονομία υφίσταται πιέσεις εν μέσω και ενός αρνητικού κλίματος που επικρατεί στη χώρα μετά τη σύλληψη του ηγέτη της αντιπολίτευσης Εκρέμ Ιμάμογλου.
Κι ενώ εντείνεται η φημολογία ότι τα κίνητρα όλης αυτής της εκστρατείας είναι απολύτως πολιτικά, αναλυτές και επιχειρήσεις εκτιμούν πως η εξήγηση είναι απλούστερη και ουσιαστικά η κυβέρνηση Ερντογάν προσπαθεί να τονώσει τη δημοτικότητά της επιδεικνύοντας αυστηρότητα κατά κάθε μορφής διαφθοράς. Εκτιμούν ότι επιχειρεί να δείξει ότι η τουρκική δικαιοσύνη είναι ανεξάρτητη και πως οι εισαγγελείς δεν περιορίζονται σε διώξεις κατά της αντιπολίτευσης. Σε αυτή την προσπάθεια εντάσσουν και τη σύλληψη και κράτηση 19 επωνύμων προσωπικοτήτων των ΜΜΕ που κατηγορούνται για χρήση ναρκωτικών. Ορισμένοι αναλυτές χαρακτηρίζουν την κράτησή τους «θέατρο πάταξης της διαφθοράς», που στοχεύει να πείσει ότι η κυβέρνηση κάνει κάθαρση και αντιμετωπίζει την εγκληματικότητα. Αλλοι εκτιμούν, πάντως, ότι ενόψει των προεδρικών εκλογών του 2028 η κυβέρνηση Ερντογάν επιχειρεί με τον τρόπο αυτό να εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση των διαπλεκομένων με αυτή δικτύων.
Οπως υπογραμμίζει ο Ατίλα Γεσιλάντα, αναλυτής της συμβουλευτικής Global Source Partners, «εκείνο που φοβάται η επιχειρηματική κοινότητα είναι ότι ίσως οι έρευνες δεν αποτελούν μια επιχείρηση κάθαρσης, αλλά μια μετωπική επίθεση στον επιχειρηματικό τομέα», με απώτερο στόχο τη μεταφορά κεφαλαίων μέσω του TMSF στο υπουργείο Οικονομικών και έτσι στους επιχειρηματίες πιστούς της φίλους. Ο ίδιος δηλώνει ανήσυχος πως ίσως αυτή η ιστορία να συνεχιστεί επί χρόνια για να διασφαλίσει χρήματα στο καθεστώς.
