Η ιστορία της εντυπωσιακής ακμής και της αιφνίδιας παρακμής ενός εργοστασίου παιδικού γάλακτος Nestlé στην Ιρλανδία συμπυκνώνει τις πολύπλοκες και αλληλένδετες οικονομικές σχέσεις της Δύσης με την Κίνα. Η μονάδα που τροφοδοτούσε την Κίνα επί χρόνια έδινε μέχρι πρότινος ζωή στην τοπική οικονομία του Ασκιτον, μια μικρή πόλη στην κομητεία Λίμερικ της νοτιοδυτικής Ιρλανδίας. Πριν από δύο χρόνια ωστόσο οι Ελβετοί ανακοίνωσαν στους 540 εργαζομένους που απασχολούνταν στο εργοστάσιο ότι σύντομα θα βάλει λουκέτο. Κανείς δεν μπορούσε να πιστέψει τότε ότι η Nestlé, ένας πολυεθνικός γίγαντας τροφίμων, θα έκλεινε ένα υπερσύγχρονο εργοστάσιο στο οποίο είχε επενδύσει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια.
«Ηταν σαν να χάθηκε το φως του ήλιου», λέει η Κάρμελ Ράιαν που διευθύνει το γραφείο τουρισμού του Ασκιτον. Ο σύζυγός της Μάικλ εργάστηκε στο εργοστάσιο για 34 χρόνια πριν συνταξιοδοτηθεί. Δεν είναι δύσκολο άλλωστε να βρει κανείς κάποιον σε αυτή την πόλη των 1.100 κατοίκων που εργαζόταν στο εργοστάσιο ή έχει να μοιραστεί μια ιστορία για έναν φίλο ή συγγενή που απολύθηκε. Κάθε φορά που γεννιόταν ένα μωρό στην πόλη, κούτες με γάλα σε σκόνη εμφανίζονταν στην πόρτα του νεογέννητου, δώρο από έναν γείτονα ή φίλο που εργαζόταν εκεί.
Οι θέσεις εργασίας στο εργοστάσιο επίσης ήταν τόσο σταθερές, που οι τράπεζες χρειάζονταν μόνο απόδειξη μισθοδοσίας του εργαζομένου για να δώσουν δάνειο. Επειτα ήρθε η ανακοίνωση της Nestlé και το αρχικό σοκ έδωσε τη θέση του στην καχυποψία. Η επίσημη εξήγηση ήταν πως η μονάδα κλείνει λόγω της ραγδαίας μείωσης των γεννήσεων στην Κίνα, σε 9 εκατ. το 2023 από 18 εκατ. το 2016. Πίσω από το πρόσχημα της υπογεννητικότητας ωστόσο κρύβεται η αυξανόμενη πίεση της Κίνας για μεταφορά της παραγωγής εντός της επικράτειάς της, με στόχο την αυτονομία και την απόκτηση τεχνογνωσίας. Η στρατηγική της Nestlé να κλείνει μονάδες στην Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή και να επενδύει σε νέα εργοστάσια στην Κίνα, ενίσχυσε τις υποψίες.
«Δεν μπορώ να πιστέψω την ιστορία όπως παρουσιάζεται. Λείπει ένα κομμάτι σε αυτό το παζλ», λέει ο Κέβιν Σίχαν, ο οποίος ήταν ο μακροβιότερος δημοτικός σύμβουλος του Λίμερικ μέχρι που αποσύρθηκε πέρυσι. Κοιτάζοντας πίσω, οι κάτοικοι της ιρλανδικής πόλης λένε ότι υπήρχαν ενδείξεις πως η Κίνα δεν ενδιαφερόταν μόνο να αγοράσει βρεφικό γάλα, αλλά και να μάθει κάθε βήμα για τον τρόπο παρασκευής του.
Για χρόνια, οι ξένες μάρκες έδιναν μάχη για να πουλήσουν γάλα, αυτοκίνητα και είδη πολυτελείας στην Κίνα, βλέποντας μόνο την πιθανότητα 1,4 δισεκατομμυρίων πελατών. Μετά το σκάνδαλο με το μολυσμένο γάλα το 2008 που σόκαρε το έθνος, ακόμη και οι κινεζικές οικογένειες με περιορισμένο εισόδημα ήταν πρόθυμες να πληρώσουν περισσότερα για ξένο γάλα σε σκόνη για βρέφη. Τα τελευταία χρόνια όμως η κατάσταση άλλαξε δραματικά, με τη χώρα να συμβάλλει τουλάχιστον το 30% της παγκόσμιας μεταποίησης ή περισσότερο από τις ΗΠΑ, τη Γερμανία, την Ιαπωνία και τη Νότιο Κορέα μαζί.
Ενα μήνα αφότου ανακοίνωσε ότι θα έκλεινε το ιρλανδικό εργοστάσιο, τον Νοέμβριο του 2023, η Nestlé δήλωσε ότι είχε λάβει έγκριση για ένα νέο εργοστάσιο στο Σουζού κοντά στη Σαγκάη στην ανατολική Κίνα που θα κατασκευάζει και θα πουλάει ένα παρόμοιο προϊόν με αυτό που κατασκεύαζε στο Ασκιτον. Η τελευταία παρτίδα γάλακτος σε σκόνη «βγήκε» από το εργοστάσιο τον περασμένο μήνα. Κι αν δεν βρεθεί αγοραστής για το εργοστάσιο της Nestlé που έχει βγει στο σφυρί για 22 εκατ. ευρώ, οι πόρτες του θα κλείσουν τον Μάρτιο.
