Καθώς η ανησυχία για την εμπορική πολιτική του Τραμπ ωθούσε το δολάριο σε ιστορικά χαμηλά, η επικεφαλής της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ ζήτησε στο τέλος Μαΐου από τους ηγέτες της Ευρώπης να δείξουν έμπρακτη υποστήριξη στο νόμισμά τους.
Τέσσερις μήνες μετά, οι εκκλήσεις της πνίγονται από εθνικές διαιρέσεις και άλλες προτεραιότητες, όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία, η αντιμετώπιση του Τραμπ και η εγχώρια πολιτική αναταραχή. Τα μέτρα που θα ενίσχυαν την ελκυστικότητα του ευρώ για τους επενδυτές έχουν εγκαταλειφθεί. Οι προτάσεις για κοινή έκδοση ομολόγων σε ευρώ για τη χρηματοδότηση της άμυνας της Ευρώπης συνάντησαν αντίσταση από το Βερολίνο και το Παρίσι. Μικρότερα έθνη με μεγάλους χρηματοπιστωτικούς τομείς αντιτάχθηκαν στη συγκέντρωση εποπτικών εξουσιών στα όργανα της Ε.Ε. Και τα σχέδια για τη δημιουργία μιας ψηφιακής έκδοσης του ευρώ δεν έχουν λάβει σαφή μορφή.
Το ευρώ στις τσέπες 350 εκατ. Ευρωπαίων, από το Δουβλίνο μέχρι τη Λευκωσία, είναι ένα από τα πιο απτά επιτεύγματα της Ε.Ε. Σχεδόν καταστράφηκε από μια κρίση δημόσιου χρέους πριν από 15 χρόνια, αλλά είναι ο καρπός μιας τριακονταετούς διαδικασίας τραπεζικών και νομισματικών μεταρρυθμίσεων. Ωστόσο, το δολάριο παραμένει κυρίαρχο παγκοσμίως. Αντιπροσωπεύει τα τρία πέμπτα των αποθεματικών των κεντρικών τραπεζών και είναι το κύριο νόμισμα συναλλαγών για εμπορεύματα όπως το πετρέλαιο. Το ευρώ παραμένει βέβαια το δεύτερο πιο ευνοϊκό νόμισμα στον κόσμο. Αντιπροσωπεύει περίπου το 20% των παγκόσμιων αποθεματικών των κεντρικών τραπεζών και ένα παρόμοιο ποσό τιμολόγησης συναλλαγών. Εκτός από τις 20 χώρες της Ευρωζώνης, 60 έθνη ή εδάφη έχουν άμεσα ή έμμεσα συνδέσει τα νομίσματά τους με αυτό.
Το ευρώ έχει αυξηθεί κατά περίπου 13% έναντι του δολαρίου φέτος, φτάνοντας σε υψηλό τετραετίας, με τους επενδυτές να αναμένουν περισσότερα κέρδη καθώς η Fed ξεκινάει έναν κύκλο μείωσης του βασικού επιτοκίου της. Καθώς η εποχή του ελεύθερου εμπορίου δίνει τη θέση της στον προστατευτισμό και στις αυξανόμενες οικονομικές εντάσεις υπό τον Τραμπ, οι Ευρωπαίοι αναγνωρίζουν ότι η ενίσχυση του ευρώ θα βοηθούσε στην προστασία των οικονομιών τους.
Ωστόσο, οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες διστάζουν σε τρία βήματα που θα υποστήριζαν αυτόν τον στόχο. Το πρώτο βήμα, η δημιουργία ενός αρκετά μεγάλου αποθέματος ασφαλών περιουσιακών στοιχείων σε ευρώ για τους επενδυτές, παραμένει από τα πιο αμφιλεγόμενα – ιδιαίτερα για τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, τη Γερμανία.
Χρειάστηκε η πανδημία COVID-19 για να συμφωνήσουν οι πρωτεύουσες το 2020 για πρώτη φορά να μοιραστούν το χρέος με τη μορφή του ταμείου ανάκαμψης Next Generation EU, ύψους 800 δισ. ευρώ. Ενα δεύτερο εμπόδιο είναι ο κατακερματισμός των κεφαλαιαγορών και των τραπεζών της Ευρώπης σε περισσότερες από 20 εθνικές δικαιοδοσίες. Τέλος, μια πρόταση της Επιτροπής για τη θέσπιση νομοθεσίας σχετικά με ένα ψηφιακό ευρώ έχει μείνει αδρανής για πάνω από δύο χρόνια.
Μια έρευνα σε 75 κεντρικές τράπεζες που δημοσιεύθηκε τον Μάιο από το Επίσημο Φόρουμ Νομισματικών και Χρηματοπιστωτικών Ιδρυμάτων (OMFIF) έδειξε ότι το 16% δηλώνει ότι σχεδιάζει να αυξήσει τα διακρατούμενα σε ευρώ τους επόμενους 12-24 μήνες.
Αλλά η ίδια έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο κύριος ωφελημένος από τις κινήσεις διαφοροποίησης από το δολάριο δεν ήταν ένα νόμισμα, αλλά ο χρυσός. Και, μακροπρόθεσμα, το γουάν της Κίνας ευνοήθηκε από περισσότερες κεντρικές τράπεζες.
Η Λαγκάρντ είναι αποφασισμένη να συνεχίσει την προσπάθειά της. Σε ομιλία της στις 15 Σεπτεμβρίου στο Παρίσι, προέτρεψε την περιοχή να αντιμετωπίσει τις «ρωγμές στην πανοπλία» της γεωοικονομικής της θέσης, καταλήγοντας: «Η Ευρώπη εργάζεται πάνω σε αυτό, αν και ενδεχομένως με υπερβολικά επίπονη και αργή πρόοδο».
