Η Σαουδική Αραβία, η μεγαλύτερη οικονομία της Μέσης Ανατολής, βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Ενώ επιδεικνύει αξιοσημείωτη οικονομική ανάπτυξη στον μη πετρελαϊκό τομέα και προωθεί φιλόδοξα έργα στο πλαίσιο του οράματος Vision 2030 για απεξάρτηση από το πετρέλαιο, η πρόσφατη πτώση των τιμών του αργού, η αύξηση του κρατικού δανεισμού και η υποχώρηση του χρηματιστηρίου της χώρας εγείρουν σοβαρές αμφιβολίες για τα μεγαλεπήβολα σχέδια που έχει εκπονήσει το Ριάντ για αλλαγή μοντέλου.
Παρά τις προκλήσεις, η οικονομία της Σαουδικής Αραβίας παρουσίασε ανάπτυξη 3,9% το δεύτερο τρίμηνο του 2025, ξεπερνώντας το 3,4% του πρώτου τριμήνου. Η κινητήρια δύναμη ωστόσο πίσω από αυτή την ανάπτυξη είναι ο μη πετρελαϊκός τομέας, ο οποίος αναπτύχθηκε κατά 4,7%, αντικατοπτρίζοντας τις προσπάθειες του πετρελαιοπαραγωγού βασιλείου να απεξαρτηθεί από τον ενεργειακό τομέα. Αυτή η ανάπτυξη δεν σημειώθηκε χωρίς κόστος. Το Ριάντ έχει βασιστεί σε εκτεταμένο δανεισμό για τη χρηματοδότηση μεγάλων έργων υποδομής, όπως η φουτουριστική πόλη Neom που παραμένει ένα από τα πιο φιλόδοξα και αμφιλεγόμενα έργα στον κόσμο. Μια πανάκριβη ουτοπία, που ενδέχεται να μην ολοκληρωθεί ποτέ. Αυτή η στρατηγική έχει εξανεμίσει το σχεδόν αιώνιο πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της χώρας. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, η Σαουδική Αραβία αναμένεται να παρουσιάσει έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών για το υπόλοιπο της δεκαετίας, καθώς χρηματοδοτείται ολοένα και περισσότερο από ξένα κεφάλαια αντί για έσοδα από το πετρέλαιο. Την ίδια στιγμή, η χρηματιστηριακή αγορά της χώρας, ο δείκτης Tadawul All-Share, έχει σημειώσει μια από τις χειρότερες επιδόσεις παγκοσμίως φέτος, υποχωρώντας πάνω από 9%, με φόντο τις αυξανόμενες αμφιβολίες των επενδυτών για την αλλαγή πλεύσης του βασιλείου.
Η ανάπτυξη στον μη πετρελαϊκό τομέα έχει εξανεμίσει το σχεδόν αιώνιο πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
Ενώ οι σαουδαραβικές εταιρείες έχουν συγκεντρώσει περισσότερα από 2,8 δισ. δολάρια από εισαγωγές στο χρηματιστήριο φέτος, με ταχύτερο ρυθμό από το 2024, η απόδοση των νεοεισερχόμενων μετοχών είναι απογοητευτική. Κατά μέσον όρο οι νέες εισαγωγές έχουν κερδίσει μόλις 4% τον πρώτο μήνα διαπραγμάτευσης, σε σύγκριση με 27% το 2024.
Η βασική ανησυχία των επενδυτών, σύμφωνα με αναλυτές, είναι η ικανότητα της Σαουδικής Αραβίας να αντιμετωπίσει ένα περιβάλλον χαμηλότερων τιμών πετρελαίου. Οι παγκόσμιες τιμές του αργού μπρεντ έχουν μειωθεί περισσότερο από 2% φέτος, φτάνοντας περίπου τα 73 δολάρια το βαρέλι, με προβλέψεις για περαιτέρω υποχώρηση προς τα 60 δολάρια. Οικονομολόγοι εκτιμούν ότι το βασίλειο χρειάζεται τιμή αργού στα 96 δολάρια το βαρέλι για να ισοσκελίσει τον προϋπολογισμό του και 113 δολάρια αν συμπεριληφθούν οι εγχώριες δαπάνες του κρατικού επενδυτικού ταμείου. Αυτή η εξάρτηση από τις τιμές του πετρελαίου, σε συνδυασμό με την αύξηση του δανεισμού για την κάλυψη των επενδυτικών αναγκών, δημιουργεί πίεση. Η Σαουδική Αραβία ήταν ο μεγαλύτερος εκδότης εξωτερικών ομολόγων στις αναδυόμενες αγορές το 2024 και αναμένεται να είναι και φέτος, αυξάνοντας το χρέος της. Ενα ακόμη ανησυχητικό σημάδι είναι η δραστική μείωση της αξίας των νέων έργων που μειώθηκε κατά 60% κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025 σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2024.
Παρόλο που το συνολικό χρέος της Σαουδικής Αραβίας παραμένει χαμηλό ως ποσοστό του ΑΕΠ (30%) και η κεντρική τράπεζα διαθέτει σημαντικά ξένα περιουσιακά στοιχεία (415 δισ. δολάρια στο τέλος του 2024), οι αυξανόμενες εξαρτήσεις από τον δανεισμό και οι προβλέψεις για συνεχή δημοσιονομικά ελλείμματα δημιουργούν ανησυχίες. Το ερώτημα που τίθεται πλέον είναι αν η Σαουδική Αραβία θα αλλάξει τον τρόπο που αντιδρά στις πτώσεις των τιμών του πετρελαίου ή θα επιστρέψει στην παλιά συνήθεια της μείωσης των δαπανών, θέτοντας σε κίνδυνο τα φιλόδοξα σχέδιά της για ένα μέλλον λιγότερο εξαρτημένο από τον «μαύρο χρυσό».
