Εξαιρετικά φιλόδοξη πρόταση ύψους 2 τρισ. ευρώ κατέθεσε χθες η Κομισιόν για τον νέο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό της περιόδου 2028-2034. Το μέγεθος του νέου επταετούς προϋπολογισμού είναι αρκετά μεγαλύτερο από το 1,21 τρισ. που ενέκριναν οι Ευρωπαίοι ηγέτες το 2020.
Η δομή του νέου προϋπολογισμού θα βασιστεί σε τρεις βασικούς πυλώνες και θα διατεθούν:
• 865 δισ. ευρώ για τη γεωργία, την αλιεία, τη συνοχή και την κοινωνική πολιτική.
• 410 δισ. για την ανταγωνιστικότητα, συμπεριλαμβανομένης της έρευνας και της καινοτομίας.
• 200 δισ. ευρώ για την εξωτερική δράση, περιλαμβανομένων 100 δισ. για την Ουκρανία.
Οσον αφορά τον πρώτο πυλώνα, ουσιαστικά συγχωνεύονται σε «εθνικά και περιφερειακά σχέδια» η πολιτική συνοχής και η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), που σήμερα καλύπτουν τα 2/3 του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού και συγκεκριμένα: εξασφαλίζονται 300 δισ. ευρώ για τους αγρότες, 218 δισ. για τις περιφέρειες και 2 δισ. για την αλιεία, ενώ για πρώτη φορά, όπως τόνισε η πρόεδρος της Κομισιόν, 14% των κονδυλίων θα διατεθούν για κοινωνικές δαπάνες, όπως και για τη διαχείριση του μεταναστευτικού.
Τα κράτη-μέλη θα πρέπει να παρουσιάσουν «εθνικά και περιφερειακά σχέδια», ώστε να «ξεκλειδώνουν» τους πόρους μέσω προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, κατά το μοντέλο του Ταμείου Ανάκαμψης. «Αντί να έχουμε 10 διαφορετικά ταμεία με διαφορετικούς κανόνες, διαφορετικά χρονοδιαγράμματα και κριτήρια, που συχνά αλληλοεπικαλύπτονται, έχουμε τώρα τα εθνικά και περιφερειακά σχέδια Εταιρικής Σχέσης», εξήγησε η κ. Φον ντερ Λάιεν. Η συγχώνευση της ΚΑΠ και της πολιτικής συνοχής αναμένεται να προκαλέσει αντιδράσεις, καθώς ήδη 14 κράτη-μέλη, ανάμεσά τους και η Ελλάδα, είχαν προειδοποιήσει πρόσφατα μέσω non paper διατήρηση ξεχωριστού ταμείου, ενώ χθες πραγματοποιήθηκαν αγροτικές κινητοποιήσεις έξω από το κτίριο της Κομισιόν.
Στον δεύτερο πυλώνα, έμφαση δίνεται στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας βάσει των σχετικών εκθέσεων των Μάριο Ντράγκι και Ενρίκο Λέτα, καθώς ιδρύεται σχετικό ταμείο ύψους 410 δισ. ευρώ, όπου 131 δισ., πενταπλάσιο ποσό, θα διατεθεί στην άμυνα και σε προγράμματα Διαστήματος, ενώ διπλασιάζονται τα κονδύλια για τη διασυνδεσιμότητα και τις μεταφορές και πολλαπλασιάζονται εκείνα για τις ενεργειακές υποδομές.
Καινοτομία –λόγω της προηγούμενης εμπειρίας της κρίσης της πανδημίας– είναι η δημιουργία ξεχωριστού «μηχανισμού κρίσης» ύψους 400 δισ. ευρώ, που θα διατεθούν αποκλειστικά σε περίπτωση εκτάκτων αναγκών, ξεκαθάρισε η κ. Φον ντερ Λάιεν.
Αλλο «επίμαχο» σημείο αποτελούν οι «νέοι, ίδιοι πόροι», οι νέες πηγές χρηματοδότησης του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, όπου ανάμεσα στους προτεινόμενους φόρους είναι ειδικός φόρος κατανάλωσης καπνού, που αναμένεται να αποφέρει κατά μέσον όρο 11,2 δισ. ετησίως.
Πάντως, το ποσό των 2 τρισ. ευρώ, αν και εντυπωσιακό, δεν ανταποκρίνεται ακριβώς στην πραγματικότητα, κάτι που επισήμαναν ευρωβουλευτές στη διάρκεια της χθεσινής παρουσίασης στην αρμόδια επιτροπή από τον επίτροπο Προϋπολογισμού Πιοτρ Σεραφίν. Ουσιαστικά, το ποσό του προϋπολογισμού είναι 1,8 τρισ. ευρώ, λόγω των ποσών που πρέπει να αποπληρωθούν έναντι του χρέους των δανείων που δόθηκαν για την αντιμετώπιση της κρίσης της COVID μέσω του προγράμματος NextGenerationEU. «Δεν θα επιτρέψουμε τη διακύβευση της χρηματοδότησης των βασικών προτεραιοτήτων μας από την αποπληρωμή του NextGenerationEU», τόνισε η εισηγήτρια των Σοσιαλδημοκρατών Κάρλα Ταβάρες, ενώ ο εισηγητής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος Μάνφρεντ Μουρεσάν περιέγραψε τη μέθοδο της Κομισιόν ως «αποπροσανατολιστική», προδιαθέτοντας για το κλίμα που θα επικρατήσει ενόψει της έναρξης των πολύπλοκων και χρονοβόρων διαπραγματεύσεων μεταξύ Κομισιόν, κρατών-μελών και Ευρωκοινοβουλίου.
