ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Αντίστροφη «μέτρηση» για την έναρξη της λεγόμενης «μητέρας όλων των μαχών», που συνήθως ξεκινάει, όπως σήμερα, με την παρουσίαση της πρότασης της Κομισιόν από την πρόεδρό της για τον νέο πολυετή ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Στη δεύτερη θητεία της, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν υποσχέθηκε ότι θα προτείνει ένα πιο απλό, αποτελεσματικό και ευθυγραμμισμένο με τις νέες προτεραιότητες της Ευρώπης, πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (MFF), όπως αποκαλείται τεχνοκρατικά ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός για την περίοδο 2028-2034.
Πίσω, βέβαια, από κάθε μεγάλη διαμάχη στις Βρυξέλλες, κρύβεται η μάχη για κονδύλια και οι διαπραγματεύσεις για κάθε πολυετή προϋπολογισμό χαρακτηρίζονται δικαίως «μητέρα όλων των μαχών», καθώς όλα τα κράτη-μέλη θέλουν μερίδιο από το προβλεπόμενο 1,2 τρισ. ευρώ. Στο επίκεντρο θα βρεθεί για πρώτη φορά η άμυνα και η ασφάλεια, αλλά και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, οι βασικές προτεραιότητες της νέας Κομισιόν. Αυτό σημαίνει ότι παραδοσιακά προγράμματα και κονδύλια για τη συνοχή και την αγροτική πολιτική δεν θεωρούνται πια κορυφαίες προτεραιότητες και ίσως προκαλέσουν περικοπές και κατά συνέπεια, αντίσταση από τα κράτη-μέλη.
Λίγα έχουν διαρρεύσει σε σχέση με την πρόταση σε ό,τι αφορά τo ύψος των κονδυλίων, καθώς η διαδικασία «έτρεχε» σε ξεχωριστές ομάδες που δεν είχαν επαφή μεταξύ τους, δηλαδή εκείνης υπό τον επίτροπο Προϋπολογισμού Πιοτρ Σεραφίν, τον επίτροπο Αγροτικής Πολιτικής Κρίστοφερ Χάνσεν και Συνοχής Ραφαέλε Φίτο.
Μια από τις προτεινόμενες καινοτομίες, σύμφωνα με προσχέδιο που έχει δει η «Κ», είναι η δημιουργία «ευρωπαϊκού ταμείου για βιώσιμη, οικονομική, εδαφική, κοινωνική, αγροτική και θαλάσσια ευημερία και ασφάλεια», το οποίο αναμένεται να συγχωνεύσει τους πόρους για την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) και την πολιτική συνοχής, προβλεπόμενου συνολικού ύψους 800 δισ. ευρώ.
Τα κονδύλια θα προδιατεθούν σε ενιαία εθνική κατανομή, με τα κράτη-μέλη να πρέπει να παρουσιάσουν «εθνικά και περιφερειακά σχέδια εταιρικής σχέσης», ώστε να «ξεκλειδώνουν» τους πόρους, μέσω προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, κατά το μοντέλο του Ταμείου Ανάκαμψης. Ως προτεινόμενο κίνητρο, τα κράτη-μέλη θα μπορούν να κινητοποιήσουν τα κονδύλια με πιο ευέλικτο τρόπο. Επικαλούμενη τις «βαθιές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ενωση, που απαιτούν προβληματισμό για το πώς θα επιτύχουμε τις κοινές μας προτεραιότητες» η Κομισιόν επισημαίνει ότι «για την επίτευξή τους, η πρωτοβουλία προβλέπει ομαδοποίηση των προκαθορισμένων κονδυλίων σε εθνικό επίπεδο στο πλαίσιο ενιαίου ταμείου».
Η ιδέα έχει προκαλέσει ήδη την αντίδραση 14 κρατών-μελών, όπως και της Ελλάδας, τους μεγαλύτερους αποδέκτες των κονδυλίων συνοχής, που προειδοποίησαν πρόσφατα μέσω non paper την Κομισιόν για τη διατήρηση των διαρθρωτικών ταμείων και του ταμείου συνοχής, ενώ τάχθηκαν κατά της σχεδιαζόμενης αναθεώρησης για το πώς θα εκταμιεύονται τα κονδύλια. Χθες, άλλωστε, τόσο το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, όσο και οι υπερσυντηρητικοί του ECR τάχθηκαν υπέρ της διατήρησης ξεχωριστού προϋπολογισμού για την ΚΑΠ και την πολιτική συνοχής, ενώ σκεπτικισμό εξέφρασαν και οι φιλελεύθεροι.
Σε κάθε περίπτωση, η πρόταση της Κομισιόν αποτελεί την έναρξη μιας χρονοβόρου, πολύπλοκης διαδικασίας διαπραγματεύσεων με τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. και το Ευρωκοινοβούλιο, που ίσως ολοκληρωθούν σε δύο χρόνια. Κοινοτικές πηγές αναφέρουν ότι η δανική προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε. θα παρουσιάσει την πρώτη συμβιβαστική πρόταση του Συμβουλίου έναντι της Κομισιόν, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου.
